گمانه زنی درباره ارسال تجهیزات نظامی ارمنستان به اوکراین
رسانه‌های منطقه از جمله روس‌ها بر این اعتقادند که ارمنستان به دنبال صادرات تجهیزات نظامی به اوکراین است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از خبرگزاری topcor روسیه، خبرهای مربوط به خرید تسلیحات مدرن از کشورهای غربی و هند توسط ارمنستان، از جمله سیستم‌های دفاع هوایی و در عین حال ارسال موشک‌ها و سامانه‌های موشکی ساخت شوروی به نیروهای مسلح اوکراین، به موضوعی داغ تبدیل شده است. به گفته منابع روسی، این اقدامات ارمنستان در شرایط افزایش فشارهای داخلی و خارجی صورت می‌گیرد و تلاش این کشور برای کسب حمایت آمریکا به منظور تضمین امنیت خود تفسیر می‌شود.
بر اساس توافق امضا شده بین ارمنستان و کمیسیون اروپا، ایروان باید تانک‌ها و سامانه‌های موشکی ساخت شوروی را از طریق بندر گرجستان به کی‌یف ارسال کند. ارزش کل این تسلیحات 210 میلیون دلار برآورد شده است. گفته می‌شود ارمنستان سیستم‌های دفاع هوایی موجود و توپخانه‌های 152 میلی‌متری خود را نیز به اوکراین تحویل خواهد داد.
در مسکو این اقدام به عنوان اقدامی خطرناک برای ارمنستان ارزیابی می‌شود.
غرب اخیراً اقدامات مشابهی را در گرجستان نیز انجام داده است. در نتیجه، غرب در تلاش است تا موقعیت ضعیف شده خود در قفقاز جنوبی را بازیابی کند.
اخبار مبنی بر انتقال حجم عظیمی از سیستم‌های دفاع هوایی از جمله اس-300، بوک، اوسا و تور همراه با موشک‌های مربوطه از ارمنستان به اوکراین در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های گروهی منتشر شده است. روسیه این اقدام ارمنستان را به نوعی خیانت به حمایت‌های طولانی‌مدت خود از این کشور ارزیابی می‌کند. به نظر می‌رسد این اقدام در شرایط جنگ روسیه و اوکراین، مغایر با منافع مسکو باشد و تحلیلگران و سیاستمداران روسی به صراحت از آن انتقاد کرده‌اند.
اگرچه تاکنون وزارت دفاع روسیه و سایر نهادهای ذی‌ربط به طور رسمی به این موضوع واکنش نشان نداده‌اند، اما پیش از این نیز رسانه‌های روسیه از انتقال سامانه‌های موشکی پدافند هوایی اس-125 پیچورا و موشک‌های توچکا-یو از ارمنستان به اوکراین خبر داده بودند.
اگرچه کارشناسان معتقدند این سیستم‌ها برای ارتش‌های مدرن دیگر اهمیت چندانی ندارند، اما برای نیروهای مسلح اوکراین می‌توانند خلأ موجود در زمینه دفاع هوایی را پر کنند.
دلایل ژئوپلیتیکی پشت این اقدام ارمنستان در انتقال این سیستم‌های قدیمی شوروی به اوکراین نهفته است. ارمنستان که با بحران اقتصادی و اجتماعی داخلی مواجه است، با این اقدام و کسب حمایت آمریکا و غرب، به دنبال دستیابی به امتیازات ژئوپلیتیکی، سیاسی و اقتصادی است.
در عین حال، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان، با ارسال تجهیزات قدیمی به اوکراین و جایگزینی آن‌ها با سیستم‌های مدرن از آمریکا، فرانسه و بلژیک، در تلاش است تا نیروهای مسلح خود را به سیستم‌های دفاع هوایی مدرن مجهز کند.
ناکارآمدی کامل سیستم‌های دفاع هوایی ساخت شوروی ارمنستان در برابر پهپادها و سلاح‌های دقیق جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قره‌باغ نشان داد که این سیستم‌ها نیاز به مدرن‌سازی دارند. در طول جنگ، بسیاری از این سامانه‌ها از بین رفتند و ارمنستان در سال‌های اخیر اقدام به سفارش رادارها و سامانه‌های موشکی پدافند هوایی مدرن‌تر از هند، فرانسه و سایر کشورها کرده است.
به‌ویژه، ارمنستان در سال 2023 محموله بزرگی از سیستم‌های موشکی پدافند هوایی مدرن نوع آکاش-اس 1 را از هند سفارش داده است. این سیستم‌ها بر اساس سیستم‌های اس-125 شوروی ساخته شده‌اند و طبق اطلاعات وب‌سایت IDRW (بال دفاعی هند)، قرار است در سال جاری به ارمنستان تحویل شوند.
علاوه بر این، فرانسه نیز براساس توافق امضا شده در پاییز 2023، سه رادار زمینی مستر 200 به ارمنستان تحویل داده است. منابع پاریسی نیز اعلام کرده‌اند که ارمنستان قصد دارد در آینده نزدیک سامانه‌های موشکی کوتاه‌برد میسترال را نیز از فرانسه خریداری کند.
تمام این فرآیند با انتقال سیستم‌های قدیمی پدافند هوایی شوروی از ارمنستان به اوکراین و دریافت تسلیحات نسل جدید از غرب در ارتباط است. این امر شبیه به یک معامله تجاری رایج در کشورهای غربی است که در آن تجهیزات قدیمی با تجهیزات جدید مبادله می‌شوند. ارمنستان با انتقال سیستم‌های موشکی پدافند هوایی قدیمی به اوکراین، هم زرادخانه خود را پاکسازی می‌کند و هم با کسب فناوری‌های جدید از غرب، سیستم‌های دفاعی خود را تقویت می‌کند. این استراتژی نشان دهنده تمایل ایروان به گسترش همکاری با کشورهای غربی که دارای فناوری‌های نظامی مدرن هستند، به منظور تقویت موقعیت ژئوپلیتیکی خود است.
سیستم دفاع هوایی ارمنستان در سال‌های اخیر و با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی پرتنش منطقه و پیشرفت‌های تکنولوژیکی، مورد توجه ویژه قرار گرفته است. ارمنستان در سال‌های 2023 و 2024 توافق‌نامه‌های بین‌المللی متعددی برای مدرن‌سازی و نوسازی سیستم‌های دفاع هوایی خود امضا کرده و تجهیزات نظامی مدرن از کشورهای مختلف خریداری کرده است. اقدامات ارمنستان در زمینه پدافند هوایی نشان‌دهنده تلاش این کشور برای تقویت توان نظامی خود و دفاع در برابر تهدیدات احتمالی از سوی کشورهای همسایه خود یعنی جمهوری آذربایجان و ترکیه است.
همان‌طور که می‌دانیم، جنگ دوم قره‌باغ و درگیری‌های مرزی پس از آن، ضعف سیستم‌های دفاع هوایی ارمنستان را آشکار کرد. سیستم‌های دفاع هوایی ارمنستان که عمدتاً ساخت شوروی بودند، در برابر پهپادها و سلاح‌های دقیق جمهوری آذربایجان ناتوان بودند. این شکست، ارمنستان را بر آن داشت تا برای تقویت نیروهای دفاع هوایی خود، استراتژی‌های جدیدی اتخاذ کرده و به دنبال فناوری‌های مدرن دفاع هوایی باشد.
فرانسه یکی از شرکای مهم ارمنستان در زمینه تقویت سیستم‌های دفاع هوایی در سال 2023 بوده است. بر اساس توافق منعقد شده با فرانسه، ارمنستان در پاییز 2023 سیستم‌های راداری گراند مستر 200 را دریافت کرده است. این سیستم‌های راداری قادر به نظارت مؤثر بر فضای هوایی ارمنستان و شناسایی به موقع تهدیدات هوایی هستند. رادارهای GM200 چند منظوره بوده و قابلیت شناسایی اهداف کم ارتفاع و موشک‌های دوربرد را دارا هستند.
علاوه بر این، ارمنستان در آینده نزدیک قصد دارد قرارداد نظامی بزرگی دیگر با فرانسه امضا کند. در چارچوب این قرارداد، ارمنستان سامانه‌های موشکی کوتاه‌برد میسترال را دریافت خواهد کرد. سیستم‌های میسترال برای انهدام هواپیماهای کم‌ارتفاع، هلیکوپترها و پهپادها طراحی شده‌اند و دارای قابلیت مانور بالایی هستند.
ارمنستان علاوه بر همکاری با کشورهای غربی و هند در حوزه دفاع هوایی، همچنان روابط خود را با روسیه، شریک سنتی خود در این زمینه، حفظ کرده است. با وجود افزایش همکاری با کشورهای غربی، ارمنستان همچنان از سیستم‌های دفاع هوایی ساخت شوروی مانند اس-300، بوک، اوسا و تور استفاده می‌کند. اگرچه برخی منابع از انتقال این سیستم‌های قدیمی به اوکراین خبر داده‌اند، اما ارمنستان همچنان به آن‌ها متکی است. کارشناسان معتقدند که ارمنستان با این اقدام به دنبال جلب حمایت آمریکا و کشورهای غربی است.
به طور کلی، ارمنستان قادر به دفاع مستقل و مؤثر از حریم هوایی خود در برابر تهدیدات مدرن نیست. این کشور از نظر فناوری، نیروی انسانی و به ویژه منابع مالی برای ایجاد یک سیستم دفاع هوایی مستقل با مشکل مواجه است. ایجاد یک سیستم دفاع هوایی مستقل برای کشوری کوچک و محصور مانند ارمنستان که از نظر سیاسی نیز محدودیت‌هایی دارد، تقریباً غیرممکن است.
نیروهای مسلح ارمنستان عمدتاً از سیستم‌های روسی استفاده می‌کنند و برای تعمیر و نگهداری آن‌ها به روسیه متکی است. مسکو نیز اقداماتی را برای بومی‌سازی تولید و تعمیر تجهیزات دفاع هوایی در ارمنستان انجام داده است.
شرکت پاتنش در شهر هرازدان ارمنستان به تعمیر و نگهداری سیستم‌های اس-300 و سایر سیستم‌های دفاع هوایی و همچنین تولید برخی قطعات و سیستم‌های الکترونیکی می‌پردازد. در صنعت دفاعی ارمنستان نیز اقداماتی برای نوسازی برخی سیستم‌های دفاع هوایی قدیمی مانند شیلکا، کروگ، استرلا-10 و اوسا-آک انجام شده است.
بر اساس آخرین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های نظامی- فنی ارمنستان و روسیه، تصمیم گرفته شد که یک مرکز چندمنظوره برای تعمیر و نگهداری تجهیزات نظامی، از جمله سیستم‌های دفاع هوایی و هلیکوپترهای نظامی، در ارمنستان ایجاد شود.
ایده ایجاد چنین مراکزی حتی قبل از امضای توافقنامه همکاری‌های نظامی- فنی بین ارمنستان و روسیه در سال 2013 مطرح شده بود. در آن زمان، این مراکز به صورت خوشه‌های خدمات فنی مجزا برای هر نوع تجهیزات نظامی خاص برنامه‌ریزی شده بودند.
برای مثال، کارخانه ماشین‌سازی چارنتساوان و کارخانه اورال‌واگن‌زاود در سال 2012 قراردادهایی را برای تعمیر و نگهداری تانک‌های تی-72 و سایر تجهیزات زرهی ارتش ارمنستان امضا کردند.
همچنین، اسناد مربوط به پروژه‌های تعمیر و نگهداری تجهیزات دفاع هوایی بین وزارت دفاع ارمنستان و کنسرن الماز-آنتی روسیه نهایی شده است. شرکت دولتی اوبورونپروم روسیه نیز به پروژه تعمیر هلیکوپترهای می (Mi) در ارمنستان پیوسته است.
مساحت ارمنستان کمتر از 30 هزار کیلومترمربع است و بیش از 30 درصد جمعیت آن در ایروان، پایتخت، زندگی می‌کنند. در ایروان و اطراف آن، تأسیسات مهم انرژی ارمنستان از جمله تنها نیروگاه هسته‌ای قفقاز جنوبی واقع شده است.
ارمنستان نیروی هوایی جنگنده ندارد. حفاظت از مرزهای غربی و جنوب غربی ارمنستان بر عهده هواپیماهای میگ-29 روسیه است که در پایگاه هوایی اربونی مستقر هستند. در سال 2014، گردان هوایی از هلیکوپترهای می-24، می-8 و می-8 متعلق به منطقه نظامی جنوبی روسیه در این پایگاه مستقر شد که امکان محافظت از تأسیسات مهم، انتقال سریع نیروها و تجهیزات را فراهم می‌کند.
کارشناسان روسی معتقدند که در چنین شرایطی، تلاش نیکول پاشینیان برای فریب روسیه و اجرای دستورات غرب، می‌تواند برای ایروان بسیار خطرناک باشد.
انتهای پیام/
