نگاهی به گفت‌وگوی «دولت-مخالفان» در جمهوری آذربایجان
چهار سال قبل، اداره ریاست‌جمهوری آذربایجان اعلام کرد که ساختار سیاسی جدیدی در این کشور در حال شکل‌گیری است و فضایی برای گفت‌وگوی دولت با مخالفان ایجاد شده است؛ اما نتایج انتخابات اخیر، صدای اعتراض احزابی که در این گفتگوها شرکت داشتند را درآورده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در پی برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در اول سپتامبر امسال در جمهوری آذربایجان، تحولات جدیدی در صحنه سیاسی این کشور قابل انتظار است.
در همین راستا، ایلقار ممدوف، رئیس حزب آلترناتیو جمهوری‌خواه از سمت خود استعفا داد. وی سال گذشته نیز در بیانیه‌ای اعلام کرده بود: 10 سال است که شخصاً اجازه شرکت در هیچ انتخاباتی را پیدا نکرده‌ام. یادآوری می‌کنم که اگر نتوانم در دو انتخابات آینده حزبم را به پیروزی برسانم، از ریاست آن کناره می‌گیرم.
ممدوف در انتخابات اول سپتامبر، نامزد حوزه انتخابیه شماره 22 نسیمی-یاسامال بود.
وی با ادعای تقلب در این حوزه، خواستار ابطال نتایج انتخابات شد. کمیسیون مرکزی انتخابات آذربایجان نیز ضمن تأیید تخلف در سه شعبه‌ی رأی‌گیری این حوزه، تنها نتایج این شعب را باطل اعلام کرد.
با این حال، گزارش‌ها حاکی از آن است که نتیجه کلی این حوزه تغییری نکرده است. طبق اعلام اولیه کمیسیون مرکزی انتخابات، عاصم ملازاده، رئیس حزب اصلاحات دمکراتیک آذربایجان، به عنوان نامزد پیروز این حوزه شناخته شد. پس از صدور رأی کمیسیون مرکزی انتخابات در خصوص شکایت ممدوف، وی از سمت خود استعفا داد.
گفتگو از چهار سال پیش شروع شد
در سال 2020، اداره ریاست‌جمهوری آذربایجان اعلام کرد که ساختار سیاسی جدیدی در این کشور در حال شکل‌گیری است و فضایی برای گفت‌وگو ایجاد شده است. از همان سال، اعلام شد که به جز دو حزب مساوات و جبهه خلق آذربایجان، گفت‌وگویی بین احزاب دیگر و حکومت آغاز شده است. احزابی که به این روند نپیوسته بودند، اعلام کردند که تمایلی به حضور در نمایشی که با واقعیت همخوانی ندارد، ندارند.
بر اساس نتایج اولیه کمیسیون مرکزی انتخابات آذربایجان، ترکیب پارلمان جدید عمدتاً مشابه دوره قبل خواهد بود. این بدان معناست که برخی از احزابی که در گفت‌وگوها شرکت داشتند، مجدداً از ورود به پارلمان باز خواهند ماند. در این شرایط، ادامه گفت‌وگوی «دولت-مخالفان» در چه قالبی صورت خواهد گرفت؟
لازم به ذکر است که کمی پس از انتخابات، یکی از نامزدها - پناه حسین، رئیس حزب خلق - در مصاحبه با خبرنگاران به تخلفات انتخاباتی اشاره و استعفای خود را نیز مطرح کرد.
با توجه به تفسیرهای متفاوت این اظهارات در برخی رسانه‌های داخلی، وی بعدها توضیح داد: با توجه به خطر واقعی از بین رفتن نهاد انتخابات و شکست گفت‌وگوی سیاسی موسوم به گفت‌وگوی «دولت-مخالفان» که حزب من نیز در آن شرکت داشت و با پذیرش سهم خود در مسئولیت این وضعیت، من در جلسه هیئت‌مدیره حزب، موضوع استعفای از ریاست حزب را مطرح کردم. تا زمانی که در مورد این موضوع به صورت جمعی تصمیم‌گیری شود، من همچنان به عنوان رئیس حزب خلق و حزب نیز به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
مقامات به آن قالب وفادار هستند
المان نصیروف، نماینده دوره ششم مجلس ملی از حزب حاکم آذربایجان نوین، در مصاحبه با خبرگزاری توران اعلام کرد: در آذربایجان گفت‌وگویی بین احزاب و نیروهای سیاسی برقرار است. این نشان از فرهنگ سیاسی است و برای اثبات آن می‌توان به ترکیب مجلس ششم نگاه کرد که در آن نمایندگان احزاب مخالف در سمت‌هایی مانند ریاست کمیته‌ها و نایب‌رئیسی مجلس حضور دارند. این نشان‌دهنده نتیجه گفت‌وگوی سیاسی است.
به گفته نصیروف، دولت آذربایجان علاقمند به شکل‌گیری گفت‌وگوی سیاسی بین دولت و مخالفان است و به این قالب پایبند است.
وی افزود: خود روند انتخابات نشان داد که این گفت‌وگوی سیاسی نتیجه‌بخش بوده است. از 26 حزب سیاسی ثبت شده در کشور، 25 حزب در این انتخابات شرکت کردند. از این میان، احزابی که پایگاه اجتماعی قوی‌تری دارند، در دوره هفتم مجلس نمایندگان حضور خواهند داشت.
در مورد استعفای برخی از رهبران احزاب سیاسی جمهوری آذربایجان پس از انتخابات، این نماینده مجلس اظهار داشت: انتخابات فرصتی بی‌نظیر برای سنجش قدرت و نفوذ یک حزب است. ظاهراً رهبران احزاب به این نتیجه رسیده‌اند که شکست حزبشان در انتخابات نشان‌دهنده ناقص بودن سیاست‌های آن‌ها و ناتوانی در جذب پایگاه اجتماعی مناسب است. در چنین شرایطی، به احتمال زیاد تغییر در رهبری حزب را بهترین گزینه می‌دانند.
حزب سفید: تصور اشتباهی وجود دارد که گفتگو یک معامله است
تورال عباسلی، رئیس حزب سفید که نامزد این انتخابات زودهنگام جمهوری آذربایجان بود اما طبق نتایج اولیه کمیسیون مرکزی انتخابات نتوانست در حوزه انتخابیه خود به پیروزی برسد، معتقد است که از آغاز گفت‌وگوی دولت-مخالفان، تصور اشتباهی در جامعه شکل گرفته است مبنی بر اینکه این گفت‌وگو صرفاً یک معامله است.
رئیس حزب سفید می‌گوید: یعنی اینطور نبوده که بگوییم ما با شما پای میز مذاکره می‌نشینیم و شما هم باید ما را به مجلس راه دهید. ما چنین انتظاری نداشتیم و فکر نمی‌کردیم که با نشان دادن فرهنگ سیاسی در نشستن پای میز مذاکره، همه چیز در آذربایجان به یکباره درست شود.
وی تأکید می‌کند: صرف شرکت در گفت‌وگوها، خیالی مبنی بر حضور در پارلمان نداشته‌ایم. ما کمپین انتخاباتی خود را انجام دادیم و آرای مشخصی کسب کردیم. به نظر ما، اگر در روز انتخابات تخلفی صورت نمی‌گرفت، تعداد قابل‌توجهی از نامزدهای حزب ما در پارلمان حضور می‌یافتند.
عباسلی پس از اعلام نتایج انتخابات بر لزوم تداوم گفتگوها تأکید کرد و اظهار داشت: این فرایند به صورت مرحله‌ای در حال پیشرفت است و امیدوارم در آینده نتایج مثبت‌تری حاصل شود.
در حال حاضر، کمیسیون مرکزی انتخابات آذربایجان در حال بررسی شکایات مربوط به انتخابات است. تاکنون، تنها در پنج شعبه انتخاباتی متعلق به دو حوزه انتخابیه، تخلفات انتخاباتی تأیید شده است.
گفتگو ابزاری برای خدمت به منافع گروه‌های قدرتمند
نسیمی ممدلی، تحلیلگر سیاسی، اعلام کرد که این روند گفتگو در واقع ابزاری برای خدمت به منافع گروه‌های قدرتمند حاکم در آذربایجان بوده است.
وی افزود: تجربه نشان داده که نه احزاب سیاسی از این روند بهره‌ای برده‌اند و نه این فرایند نقشی مثبت در دموکراتیزه شدن جامعه داشته است. پیش از این تصور می‌شد که این روند به توسعه دموکراسی و نظام چندحزبی در کشور منجر خواهد شد، اما نتیجه عکس آن حاصل شده است.
ممدلی معتقد است که برخی احزاب سیاسی با اعتقاد صادقانه به امکان تغییر اوضاع از طریق گفتگو با دولت، در انتخابات شرکت کرده‌اند.
وی در این خصوص می‌گوید: اگر یک رهبر سیاسی تعهد دهد که در صورت عدم موفقیت در انتخابات، از سمت خود استعفا خواهد داد، عمل به این تعهد قابل‌تقدیر است. اما باید در نظر داشت که استعفا رویکردی است که در جوامع دموکراتیک رایج است. در انتخابات اخیر آذربایجان، احزاب شرکت‌کننده به دلیل اراده رأی‌دهندگان شکست نخورده‌اند. بنابراین، باور ندارم که پذیرفتن مسئولیت شکست و استعفا بتواند به موفقیت حزب کمک کند.
در گزارش اولیه دفتر مؤسسات دموکراتیک و حقوق بشر سازمان امنیت و همکاری اروپا که یک روز پس از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی جمهوری آذربایجان در اول سپتامبر منتشر شد، بر این نکته تأکید شده که شرایط موجود امکان برگزاری انتخاباتی مطابق با استانداردهای دموکراتیک را فراهم نکرده است.
کمیسیون انتخابات جمهوری آذربایجان معتقد است که انتخابات با سطح بالایی برگزار شده است.
لازم به ذکر است که انتخابات زودهنگام پارلمانی در جمهوری آذربایجان در تاریخ اول سپتامبر برگزار شد. در این انتخابات، 990 نامزد برای کسب 125 کرسی مجلس رقابت کردند. در اصل قرار بود انتخابات پارلمانی در ماه نوامبر برگزار شود. اما حزب حاکم، آذربایجان نوین (YAP)، با استناد به برگزاری کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP29) در همان ماه در باکو، پیشنهاد انحلال زودهنگام مجلس (دوره ششم) را مطرح کرد. این پیشنهاد در مجلس تصویب شد و در نتیجه تاریخ انتخابات چند ماه به جلو کشیده شد.
انتهای پیام/