ناترازی بودجه بازی دو سرباخت دولت و فعالان اقتصادی است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در نشست هیئت نمایندگان اتاق ایران گفت: در هر مجلسی که به‌عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه حضور می‌یابم، نگاه‌ها به سمت تخصیص بودجه و درخواست‌ها برای افزایش پرداخت‌ها است. اما باید بگویم که این بخش از کار من چندان لذت‌بخش نیست؛ آنچه اهمیت دارد، برنامه‌ریزی است و باید دانست که برنامه بر بودجه مقدم است. هیچ برنامه‌ای نیز در کشور پیش نخواهد رفت، مگر آنکه فعالان اقتصادی در آن نقشی ایفا کنند و با آن همراه شوند.

وی افزود: پیام تمدن ایرانی، و پس از آن تمدن ایرانی-اسلامی، توسط بازرگانان ما به دورترین نقاط دنیا، از چین تا شبه‌جزیره جنوب شرقی آسیا مانند مالزی و اندونزی، رسیده است. نه تنها بازرگانان ایرانی، بلکه بازرگانان و سرمایه‌گذاران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، باید احساس آرامش و آشنایی کنند؛ آنان باید در کشور ما همچون در خانه خود احساس امنیت کنند. ما وظیفه داریم که از سرمایه‌گذاران و گردشگرانی که وارد کشور می‌شوند، حمایت کنیم تا آنها نیز به نیکویی نام کشور ما را به گوش جهانیان برسانند.

پورمحمدی با بیان اینکه نیک‌نامی و اعتبار یک ملت از طریق بازاریان و رسولان آن پدید می‌آید، گفت: بازرگانان، گردشگران و سرمایه‌گذاران که به این سرزمین می‌آیند، نماینده نام و اعتبار کشور ما در جهان‌اند. نقش بازرگانان و فعالان اقتصادی تنها از سال 1300 و با تشکیل اتاق بازرگانی شکل نگرفته است؛ این نقش به دوران ناصرالدین‌شاه و توسط امین‌الضرب نیز محدود نمی‌شود، بلکه ریشه‌های آن در تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم، به اندازه تمدن کهن ایران، هزاران سال قدمت دارد. از این رو، این قشر همواره باید مورد احترام باشند، چرا که نان و معاش ما وابسته به دسترنج آنان است.  اما امروز، هم بازرگانان و هم دولت در مقطعی قرار گرفته‌اند که از دو سو تحت فشارند و باید با تدبیر و حمایت، این شرایط را مدیریت کنیم.

ناترازی؛ بازی دو سرباخت برای دولت و فعالان اقتصادی

وی اظهار کرد: تحریم‌های ظالمانه و چالش‌هایی که دوستان با عنوان "ناترازی‌ها" از آنها یاد کردند، متأسفانه هر دو طرف، هم دولت و هم بازرگان را به زیان می‌کشاند. یکی از این چالش‌ها ناترازی در حوزه برق است. دولت سالانه 35 میلیارد دلار به بخش برق تخصیص می‌دهد و به ازای آن، حدود 70 هزار میلیارد تومان بابت مابه‌التفاوت سوخت برای این بخش در بودجه سنواتی پرداخت می‌کند. این ارقام چشمگیر در حالی است که وقتی نیاز به تأمین برق داریم، تولید به‌ شدت آسیب می‌بیند، زیرا امکان قطع برق مردم وجود ندارد و این امر به بهای آسیب دیدن تولید، که در شرایط سختی قرار دارد، تمام می‌شود. به همین دلیل، دولت از یک سو این میزان منابع را هزینه می‌کند و از سوی دیگر، تولیدکننده نیز که باید به رشد اقتصادی کشور کمک کند، دچار ضرر می‌شود. این یعنی "دو سرباخت".

امکان وصول درآمدهای عظیم ارزی تنها با صرفه جویی 10 درصدی در مصرف گاز

رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به اینکه در مورد گاز نیز وقتی با کمبود مواجه می‌شویم، دوباره تولیدکننده است که آسیب می‌بیند و گازش قطع می‌شود، گفت: ایران سالانه 230 میلیارد مترمکعب گاز تولید می‌کند که تنها 5 میلیارد مترمکعب از آن را صادر می‌کند، یعنی حدود 5 درصد یا حتی کمتر. مابقی این حجم گاز در داخل کشور مصرف می‌شود. گاز مصرفی ایران با جمعیتی حدود 85 میلیون نفر و اقتصادی نسبتاً کوچک، با مصرف گاز چین، با آن جمعیت عظیم و رشد اقتصادی، برابر است. همچنین مصرف گاز ایران معادل 50 کشور اروپایی است. با این حال، همین 5 درصد صادرات گاز، درآمدی دو برابر کل گاز مصرفی کشور به همراه دارد. اگر بتوانیم تنها 10 درصد از این گاز را صرفه‌جویی کنیم، چه منابع ارزی عظیمی برای کشور به‌دست می‌آوریم و چه ثباتی ایجاد می‌شود.

وی گفت: در این میان، هم دولت و هم فعالان اقتصادی دچار زیان می‌شوند. ناترازی دیگر، ناترازی نظام پولی و مالی کشور است. از یک سو دولت به دلیل تورم و کسری بودجه، با افزایش بار مالی مواجه است و از سوی دیگر، تولیدکنندگان با تنگنای نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، چنان‌که جناب آقای زارع‌پور نیز به چالش‌های موجود اشاره کردند. در این شرایط، دولت بازنده است و تولیدکننده نیز بازنده.

این چالش‌ها از سوی سازمان برنامه و بودجه به رسمیت شناخته می‌شوند و انکارناپذیرند، اما باید راهکاری بیابیم. هیچ راهی نداریم جز آنکه تولیدکننده و سازمان برنامه و بودجه صدای مشترکی داشته باشند و در راستای یک هدف گام بردارند.

امکان استفده از ظرفیت‌های ملی در برابر ناترازی‌ها

معاون رئیس جمهور با بیان اینکه باید سر نخ این کلاف سردرگم را پیدا کنیم و مسیر را به‌درستی به سوی گره‌گشایی پیش ببریم، گفت: در غیر این صورت، این کلاف همچنان به دور گردن همه ما پیچیده باقی خواهد ماند. هرگاه یکی از ما بخواهد سر بلند کند، دیگری ناچار است نفسش بند آید. این وضعیت نیاز به اصلاح دارد و حالا چشم جهانیان به ما دوخته شده است. ما در این جمع هستیم تا این مشکل را حل کنیم. درست است که چالش‌هایی داریم، اما کشور ما هرگز در برابر مشکلات خم به‌زانو نشده؛ بلکه همواره به فرصت‌ها نگاه کرده است.

یکی از این فرصت‌ها، وجود بازرگانان، صنعتگران و مهندسان ما است که در کنار صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی، فرصت‌های بی‌نظیری فراهم آورده‌اند. حدود 15 یا 16 سال پیش که من نماینده ایران در بانک توسعه اسلامی بودم، پیمانکاران ایرانی با اختلاف بسیار، رتبه نخست را در میان 56 کشور اسلامی داشتند. هر زمان که نام پیمانکاری قوی به میان می‌آمد، انگشت اشاره به سمت ایران بود. در همان زمان، با حضور آقای انصاری در جمع، حدود 4 میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی داشتیم. ما بر این باور بودیم که باید شجاعانه عمل کنیم و هدف‌گذاری 18 میلیارد دلاری را دنبال کنیم. اما امروز، همان‌گونه که یکی از عزیزان اشاره کردند، صادرات خدمات مهندسی به حدود یک میلیارد دلار رسیده است.

وی تاکید کرد: ظرفیت‌های بزرگ دانشی و نیروی جوان تحصیل‌کرده و با کیفیتی که در اختیار داریم، از مهم‌ترین عوامل تولید محسوب می‌شود. هیچ کشوری اکنون مانند ایران نیروی انسانی جوان، ارزان‌قیمت و تحصیل‌کرده ندارد. ما از خداوند نعمت‌های بزرگی دریافت کرده‌ایم؛ نقشه سرزمینی که از شمال تا جنوب با آب‌های آزاد محصور است، منابع بی‌نظیر نفت و گاز که جایگاه اول جهان را از آن ما کرده است، و معادن فراوان از جمله پنجمین ذخایر مس جهان. با این وجود، همچنان از این منابع به اندازه‌ای که شایسته است بهره‌برداری نکرده‌ایم.

پورمحمدی در خصوص ظرفیت‌های دست‌نخورده اقتصاد دریا در ایران گفت: کشورهای دیگر در گذشته برای یافتن زمین‌های بکر دست به کشورگشایی می‌زدند، اما ما اکنون زمین‌های بکر ساحلی در دریای عمان و خلیج فارس در اختیار داریم که می‌توانیم از آن بهره‌برداری کنیم، مانند منطقه مکران. ما در حوزه آهن و نفت و پتروشیمی تلاش‌هایی داشته‌ایم و موفق شدیم انرژی را به مواد شیمیایی تبدیل کنیم، اما همچنان در همین مرحله متوقف مانده‌ایم. ایران با قدرت فرهنگی خود همواره همچون ققنوس از خاکستر برخاسته و دوباره شکوفا شده است. تنوع قومی و فرهنگی کشور ما، با همسایگی 15 کشور، بازاری 500 میلیونی را برای کالاهای ایرانی فراهم کرده است. حوزه تمدنی ایران نیز به جمعیتی حدود 700 میلیون نفر می‌رسد و این تنوع اقلیمی، که در یک سوی آن بهار و در سوی دیگر زمستان است، ظرفیتی عظیم به‌شمار می‌رود.

امروز ما از چالش‌ها و نگرانی‌ها سخن می‌گوییم، اما باید بدانیم که جز ما و شما، کسی نمی‌تواند این مشکلات را حل کند. من به‌عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه گام نخست را برداشته‌ام و اکنون در خدمت شما هستم تا با هم برای حل این چالش‌ها تلاش کنیم.

تشکیل معاونت مشخص در سازمان برنامه برای حمایت از بخش خصوصی/ پورمحمدی: اولویت‌های سازمان تغییر کرده است

وی با اشاره به اینکه سازمان برنامه و بودجه را از تمرکز صرف بر بودجه‌ریزی جدا کرده و ابزارها و امکانات لازم را در اختیارش قرار دادیم، گفت: در این چارچوب، «آمایش سرزمین» به این معاونت واگذار شده است، و موضوع مشارکت عمومی و خصوصی که مورد توجه و تذکر سروران عزیز بوده، نیز در همین معاونت جای گرفته است. همچنین، صندوق توسعه ملی، که وظیفه تأمین مالی بخش خصوصی را بر عهده دارد، به این بخش منتقل شده است. نقش «شورای اقتصاد» در ایجاد زمینه‌های لازم برای مشارکت بخش خصوصی نیز به این معاونت سپرده شده است. علاوه بر این، «دفتر اقتصاد کلان» که همواره در کنار بودجه بود، اکنون در این معاونت قرار گرفته تا وظیفه اصلی آن، توسعه و همکاری با بخش خصوصی باشد.

در واقع، اگر سازمان برنامه و بودجه حرف تازه‌ای نسبت به گذشته دارد، آن است که مهم‌ترین اولویت خود را بر رفع موانع بخش خصوصی قرار داده است. این هدف با تشکیل این معاونت و اختصاص تمام ظرفیت‌های حکومتی و دولتی در این مسیر دنبال می‌شود. از سویی، شخصی که برای مسئولیت این معاونت انتخاب شده، فردی عالم و آگاه از خانواده اتاق بازرگانی است؛ جناب آقای دکتر قاسمی، که به عنوان نماینده بخش بازرگانی دعوت شد، این مسئولیت مهم را پذیرفته است. از این رو، مهم‌ترین پیامی که سازمان برنامه و بودجه دارد این است که این معاونت، خانه و دفتر شما، فعالان اقتصادی است و آقای قاسمی نماینده شما در این زمینه خواهد بود. من نیز در کنار ایشان و دیگر اعضای دولت چهاردهم، به‌ویژه جناب آقای پزشکیان، تلاش خواهیم کرد تا نقش بخش خصوصی را بیش از پیش فعال کنیم.

منابع صندوق توسعه ملی تنها به بودجه عمرانی تخصیص داده شد

رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در ادامه گفت: یکی از اولین و مؤثرترین اقدامات این معاونت، ایجاد تعامل و گفتگو بین فعالان حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی، پیمانکاران، و طرح‌های عمرانی با سازمان برنامه و بودجه خواهد بود. برخلاف برخی نظرات مبنی بر برداشت از صندوق توسعه ملی برای خرید گندم، این اتفاق نیفتاده است. ما در بودجه سالانه حدود 400 هزار میلیارد تومان برای طرح‌های عمرانی در نظر گرفته‌ایم، اما تا کنون نتوانسته‌ایم آن را تخصیص دهیم. پولی که از صندوق توسعه ملی برداشت شد، صرفاً برای طرح‌های عمرانی بوده و از هفته گذشته، حدود 40 هزار میلیارد تومان برای این منظور تخصیص داده شده است. امیدواریم با وصول باقی‌مانده منابع، بتوانیم بخش پیمانکاران را به‌طور کامل فعال کنیم.

نکته دیگری که بسیار حائز اهمیت است، وجود ساختاری قانونی به نام «شورای گفتگو» است. اگرچه مسئولیت این شورا بر عهده وزیر اقتصاد است، سازمان برنامه و بودجه با تمام وجود در خدمت شما خواهد بود. ما در جلسات این شورا حضور خواهیم داشت و تک‌تک موضوعاتی که مطرح می‌شود را پیگیری خواهیم کرد.

وی افزود: در شرایط کنونی، دولت جدید کار خود را آغاز کرده، مجلس جدید نیز فعالیتش را شروع کرده است، و ما در حال تدوین لایحه بودجه و آماده‌سازی مقدمات اجرای برنامه هفتم توسعه هستیم. در تمام این موارد، نه تنها نیازی به تذکر شما نیست، بلکه بنده از شما تقاضا دارم که نماینده‌ای برای حضور در ستاد بودجه معرفی کنید تا نظرات و پیشنهادات شما در تدوین و اجرای برنامه‌ها به‌کار گرفته شود. اجرای برنامه‌های توسعه که مهم‌تر از بودجه است و سرنوشت 5 سال آینده کشور را رقم می‌زند، دارای 1300 حکم و 218 سند است. ما یا به صورت تخصصی این برنامه‌ها را پیگیری می‌کنیم یا شما نماینده‌ای برای تعامل با بخش خصوصی تعیین کنید تا آیین‌نامه‌ها و اسناد مرتبط را به‌درستی سلکت و اجرایی کنیم.

بخش خصوصی 10 تا 20 طرح صادراتی را مشخص کند/ دولت با تمام توان پشتیبانی خواهد کرد

معاون رئیس جمهور خطاب به بخش خصوصی گفت: نماینده خود را مشخص کنید تا در تنظیم اسناد با شما مشورت شود و بتواند در جلسات حضور داشته باشد. همان‌طور که ترکیبی که تشکیل داده‌ایم شامل دستگاه‌های اجرایی و همکاران ما در دولت است، از متخصصان خارج از دولت و بازنشستگان کارکشته سازمان برنامه نیز استفاده کرده‌ایم. بنابراین، در اینجا از شما خیرمقدم می‌گوییم و با اشتیاق آماده همکاری هستیم تا موضوعات برنامه‌ریزی را با یکدیگر پیش ببریم.

ما مطالعات آمایش سرزمین را برای کل کشور انجام داده‌ایم، چه به صورت بخشی و ملی و چه به صورت منطقه‌ای. این مطالعات در اختیار شما قرار دارد و می‌توانید از آنها برای شناسایی بهترین موقعیت‌های سرمایه‌گذاری بهره ببرید. علاوه بر این، برای سواحل مکران نیز مطالعات مستقلی انجام داده‌ایم و در کنار آن، سازمان بنادر نیز در حال انجام مطالعاتی دیگر است. قصد داریم از یک مشاور بین‌المللی نیز استفاده کنیم تا مطالعات مربوط به سواحل مکران را تکمیل نماید. هر یک از سرورانی که قصد سرمایه‌گذاری در آن منطقه دارند، سازمان برنامه و بودجه از آنها حمایت خواهد کرد؛ هم از لحاظ اطلاعاتی، هم از بعد دانش و تجربه، و هم در رفع موانع موجود. آن منطقه دارای دریا، زمین بکر، انرژی، و آب است و نقطه کانونی توسعه کشور خواهد بود. لذا سواحل مکران به‌طور ویژه در خدمت شما خواهد بود.

وی تاکید کرد: موضوعات کلان مملکت، مانند صرفه‌جویی در انرژی یا سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نوین، و مسائل مرتبط با گاز و برق، از یک سو اهمیت دارند و از سوی دیگر، فعالان اقتصادی کشور ممکن است چندین طرح مهم داشته باشند که سازمان برنامه و بودجه بتواند به آنها کمک کند و موانع را برطرف نماید. ما آماده‌ایم تا در زمینه مطالعات و تأمین مالی این طرح‌ها از طریق صندوق‌ها و هرگونه حمایت دیگری که لازم باشد، در خدمت شما باشیم.

شما می‌توانید 10 تا 20 طرح مهم را که می‌توانند ارتباطات بین‌المللی کشور را افزایش دهند، مشخص کنید و ما با تمام وجود از آنها حمایت خواهیم کرد. هدف این معاونت، تسهیل امور برای بخش خصوصی است تا شما مجبور به درگیری با بوروکراسی دولتی نشوید. ما این وظایف را به عهده خواهیم گرفت و طرح‌ها را به صورت نمونه به پیش خواهیم برد.

پورمحمدی ادامه داد: در مورد طرح‌های عمرانی نیز، سازمان برنامه و بودجه اولویت را به طرح‌هایی خواهد داد که بتوانند به توسعه اقتصادی کشور کمک کنند و به بازرگانان اجازه دهند تا کالاهای خود را بهتر صادر کنند و تولیدکنندگان نیز مواد اولیه خود را راحت‌تر وارد نمایند. در این خصوص، با سرکار خانم صادق، وزیر محترم راه و شهرسازی نیز گفتگوهایی داشته‌ام. این طرح‌ها ممکن است شامل پروژه‌های راه‌آهن چابهار به زاهدان، آستارا به رشت، شلمچه به بصره یا هر بزرگراه یا طرح دیگری باشد که گشایشی در اقتصاد کشور ایجاد کند و هزینه تولید را برای فعالان اقتصادی کاهش دهد.

من می‌دانم که همیشه بین دولت و بازرگانان وعده‌های عملی نشده‌ای وجود داشته است و اکنون که با شما صحبت می‌کنم، نگران عاقبت این کار هستم که آیا این سخنان قابلیت تحقق خواهند داشت یا نه. اما آنچه که می‌خواهم صادقانه بگویم این است که هر آنچه در توان دارم، برای تحقق این اهداف به کار خواهم بست.

انتهای پیام/