ضرورت بازنگری در ساختار سرای محلات تهران

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «ترسیم و بررسی وضعیت سرای محلات تهران» بیان می‌کند که کلان‌شهر تهران به‌عنوان پایتخت ایران، قدمتی حدوداً 230 ساله دارد و بزرگ‌ترین کلان‌شهر کشور و دومین کلان‌شهر خاورمیانه بعد از قاهره در مصر است. سرای محلات به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اشکال تشکل‌های اجتماعی شهرداری کلان‌شهر تهران در تمامی 22 منطقه شهری دایر شده‌اند و از 352 محله شهر تهران در 343 محله فعالیت می‌کنند. با وجود فعالیت گسترده و متعدد سراهای محلات در کلان‌شهر مذکور، مشکلات فراوان آن‌ها از جمله فقدان ارتباط ارگانیک با جامعه محلی، فقدان شخصیت حقوقی و جایگاه قانونی و نظام تأمین مالی معیوب منجر به مغفول ماندن ظرفیت‌های فوق‌العاده این نهاد مردمی و اجتماعی شده‌ است.

در این گزارش آمده است که سرای محلات به‌واسطه اینکه رویکردی اجتماعی و محله‌محور دارند، می‌توانند نقش ویژه‌ای در تقویت سرمایه اجتماعی کلان‌شهر تهران ایفا کنند. این نهاد از طریق تقویت شبکه روابط اجتماعی و عام‌گرایی اجتماعی، سبب افزایش اعتماد عمومی و شعاع تعاملات دور و نزدیک مردمی می‌شود. وجود این نهادها، احساس امنیت و رضایت از زندگی جمعی محله را ارتقا داده و بده‌بستان و مشارکت اجتماعی را جلب می‌کند. لکن فهرست طولانی آسیب‌های ساختاری، زمینه‌ای و رفتاری آن‌ها، مانع بالفعل در آمدن ظرفیت‌های مذکور شده‌است.

این گزارش مهم‌ترین آسیب‌های این حوزه را به این شرح برمی‌شمارد؛ نبود شخصیت حقوقی و جایگاه قانونی، تبیین و ادراک ناقص مأموریت‌های سرای محلات، عدم استقلال سرای محلات از بخش عمومی، ساختار و نظام مالی و حقوقی معیوب، تمرکز گرایی و نداشتن تمایل واقعی به توزیع قدرت، غریبه‌بودن ذی‌نفعان با مفاهیم و اصول مشارکت و تشکل اجتماعی، استفاده نادرست از ظرفیت‌های سرای محله. 

این گزارش بیان می‌کند که آسیب‌ها و چالش‌های عملکردی سرای محلات شهر تهران به قدری زیاد است که ادامه فعالیت آن با الگوی فعلی را بسیار سخت می‌کند. ازاین‌رو، سه سناریو برای توسعه و بهبود دستاوردهای سرای محلات شهر تهران پیشنهاد می‌شود که مدیریت محله از طریق بازآفرینی ساختار حقوقی و اجرایی سرای محلات با مأموریت و اهداف فعلی آن و با رعایت اصل هفتم قانون اساسی در‌خصوص مشارکت مردم از طریق شوراهای محلی در ساحت تصمیم‌گیری و اجرای امور اداری محلات احیا شود. 

مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین پیشنهاد می‌کند که فعالیت مدیریت محله‌ای با ابزار و الگوی فعلی سرای محلات متوقف شده و پیشنهاد می‌شود که واحد‌ها و فضای کاری موجود در سرای محلات تحت مدیریت هیئت‌امنای محله و مدیر سرای محله به مجموعه تشکل‌های مردم‌نهاد و کسب‌وکارهای اجتماعی فعال در شهر تهران که به‌دلیل کمبود منابع مالی، انسانی و کالبدی و هزینه‌های گزاف اجاره ساختمان اداری و کارگاه در شرف تعطیلی هستند، واگذار شود. این فرایند نباید منجر به انتقال مالکیت سرای محلات شود؛ همچنین باید اصول شفافیت و عدالت را رعایت کرده و مانع از ویژه‌خواری و سودجویی باشد. 

این گزارش همچنین پیشنهاد می‌دهد که ظرفیت‌های سرای محلات با مراکز توانمندسازی کوثر در شهر تهران به‌منظور نگهداری، مراقبت، توانمندسازی و اشتغال زنان و دختران بی‌سرپرست، خودسرپرست و بدسرپرست ساکن در محلات شهری تهران با رعایت ملاحظات اجتماعی ناشی از تجمیع امکانات و ظرفیت‌های موجود تجمیع شود. 

انتهای پیام/