منشأ قیام ۱۳ آبان و روز دانش‌آموز حماسه ۳۰ مهر همدان بود
دانش‌آموزان همدانی مبدع راهپیمایی ۳۰ مهر شدند، درست همچون نگین درخشان مبارزاتی تا جایی که خبر آن تا نوفل‌لوشاتو فرانسه نیز رسید و امام(ره) و مراجع تقلید نسبت به این واقعه واکنش نشان داد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، در ایامی که دانش‌آموزان نیازمند بصیرت‌افزایی هستند باید گفت که در جهاد تبیین برای شناساندن انقلاب اسلامی و کارکردهایش برای گروه دانش‌آموزان کوتاهی شده است.
30 مهر سال 1357 روزی که خاطره‌ای تلخ در تاریخ همدان و کشور ماندگار می‌شود و به تیتر روزنامه‌های یکم آبان‌ماه 57 آن دوران بدل می‌شود، از جمله در روزنامه کیهان با تیتر « 10 ساعت تیراندازی و تظاهرات خونین در همدان» و یا تیتر روزنامه آیندگان «همدان یکپارچه آتش شد»در این روز 40 روز از جمعه سیاه و حادثه 17 شهریور گذشته و سه ماه و 22 روز هم تا پیروزی انقلاب باقی مانده که همدانی‌ها جرقه انقلاب را طور دیگری روشن می‌کنند.
واقعه 30 مهر در همدان انعکاس کشوری و جهانی داشت
ابولفتح مومن از کارشناسان مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور در تشریح این حماسه، اظهار داشت: در این روز تظاهرات گسترده‌ای که شعار مرگ بر شاه نیز در آن سر داده شد، به دلیل اعتراض به آتش کشیدن مسجد جامع کرمان، سینما رکس آبادان و سرکوب دانش‌آموزان در تظاهرات دانش‌آموزان دختر مدرسه پروین اعتصامی همدان توسط ماموران شاه و ساواک برپا شد و بدین ترتیب حماسه 30 مهر همدان الگو و مقدمه ای برای واقعه 13 آبان شد.
وی بیان کرد: در این روز دانش‌آموزان دبیرستان‌های پسرانه رضاشاه (شریعتی)، پهلوی (امام خمینی ره) و ابن‌سینا تظاهراتی گسترده برپا کردند و با سنگ و چوب مقابل ماموران شاه ایستادند که یکی از روزنامه‌ها درباره این تظاهرات نوشت: «همدان دیروز (30 مهر) روز پرآشوبی را گذراند و تظاهرات خشونت بار دانش‌آموزان دبیرستان‌های این شهر به سرعت گسترش یافت و با تیراندازی ماموران سه نفر شهید و بیش از 20 نفر مجروح شدند، در پی تظاهراتی که در دبیرستان دخترانه پروین اعتصامی به عنوان اعتراض به آتش زدن کتابخانه مسجد جامع کرمان برپا شده بود، برخوردی میان ماموران انتظامی و تظاهرکنندگان درگرفت که به خیابان‌های شهر کشیده شد.
مومن عنوان کرد: به دنبال آن دانش‌آموزان دبیرستان‌های پسرانه پهلوی و ابن‌سینا در خیابان خواجه نصیرالدین اجتماع کردند و علیه رژیم شعارهایی سر دادند و سپس به سوی میدان مرکزی شهر (امام خمینی فعلی و پهلوی سابق) سرازیر شدند و در مسیر حرکت خود سینماها و چند بانک را به آتش کشیدند.
تاریخ‌دان همدانی، افزود: در خیابان شورین (شهدای فعلی) تعداد زیادی از مردم به تظاهرکنندگان پیوستند و به گفته شاهدان عینی شمار آنها به 10 تا 15 هزار نفر رسید، در این هنگام افراد انتظامی که در پشت بام هتل کاخ و بانک ملی موضع گرفته بودند، آتش گشودند و آنها را متفرق کردند. در این درگیری خونین سه کشته و بیش از 20 نفر مجروح شدند.
مومن با بیان اینکه این روز انعکاس کشوری و جهانی پیدا کرد، گفت: در این حماسه گروه‌های مختلف دانش‌آموزی، دانشجویی، بازاریان و غیره همراه شدند و از آن پس برای خیابان شورین همدان به نام خیابان شهدا تغییر نام داده شد.
امام جمعه موقت همدان نیز در نماز جمعه اخیر همدان، اظهار داشت: سالروز حماسه دانش‌آموزی 30 مهر ماه نزدیک است. این واقعه ضرورت بزرگداشت آن را یادآور می‌شود.در این روز در سال 1357، دانش‌آموزان همدان علیه رژیم شاه اقدام به تظاهرات گسترده‌ای کردند. این تظاهرات شدیدا توسط رژیم صهیونیستی محکوم شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن فاضلیان با تاکید بر اینکه پس از واقعه 30 مهرماه، امام خمینی(ره) از پاریس و آیت‌الله گلپایگانی از قم پیامی را ارسال کردند، مطرح کرد: حماسه 30 مهر ماه همدان، پایه و اساس قیام 13 آبان در دانشگاه تهران شد و این اهمیت این حماسه را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به نامگذاری روز دانش‌آموز گفت: 30 مهر ماه صدها دانش‌آموز و دانشجو به شهادت رسیدند و سرانجام، به نام "روز دانش‌آموز" نامگذاری شد.
فاضلیان با بیان اینکه باید نسل جوان با جهاد و مقاومت و علت آن آشنا شود، با اشاره به خطبه 27 نهج‌البلاغه، معروف به جهادیه عنوان کرد:مصداق جهاد در راه خدا را امروز در لبنان، ایران و جای جای مقاومت می‌توانیم ببینیم.
در کتاب «یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه» که به قلم حجت‌الاسلام روح‌الله حسینیان نگاشته و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره فاجعه 30 مهر 1357 در همدان تشریح شده است.
یکی از شاهدان عینی این حماسه نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم، اظهار داشت: اوج عزت و ایستادگی مردم همدان در وقایع انقلاب در 30 مهر رخ داد و این رویداد اثر گذاری در سطح ملی بود تا جایی که امام خمینی(ره) که در پاریس حضور داشتند از تظاهرات کنندگان حمایت کردند.
جواد بیات بیان کرد: واقعه حماسه 30 مهر 57 همدان، رخدادی انقلابی و برخاسته از تفکر ولایت‌پذیری دانش‌آموزان انقلابی آن دوران است که بر این اساس درصدد ایستادگی در برابر رژیم ستم‌شاهی برآمدند.
وی تصریح کرد: به عنوان یک شاهد عینی که در آن حادثه حضور داشتم باید بگویم دانش‌آموزان به همراه مردمی که به آنان پیوسته بودند، چون امواج سیل‌آسا در خیابان شهدا با شعارهای «بگو مرگ بر شاه»، «ما همه سرباز توییم خمینی گوش به فریاد توییم خمینی»، «تا مرگ شاه خائن، نهضت ادامه دارد»، «توپ تانک مسلسل دیگر اثر ندارد»، «ساواکی مرگت فرا رسیده»، «تا خون در رگ ماست خمینی رهبر ماست» در سطح خیابان جاری شدند تا خشم و انزجار خود را از حکومت شاهنشاهی اعلام کنند.
بیات گفت: عوامل شهربانی و امنیتی وقت هنگامی که خود را در مقابل انبوه جمعیت انقلابی درمانده و ناتوان دیدند دست به اسلحه بردند و از بلندی ساختمان هتل کاخ قدیم و یاس فعلی واقع در ابتدای خیابان شهدا و پاساژ میدانچی از ساختمان‌های مرتفع شهر همدان بر روی مردم آتش گشودند.
وی بیان کرد: خاطرم هست که نصرت‌الله داوری نفت‌فروش از پشت بام ساختمان میدانچی با اصابت گلوله به شهادت رسید. حجت‌الاسلام والمسلمین بشیر مهدوی مجروح شد، باقر داروفروش به شهادت رسید، حمید صیفی مجروح شد، امیر توسلی و تعداد دیگری از دوستان دبیرستان علویان از جمله مجروحان واقعه 30 مهر همدان هستند.
بیات تشریح کرد: درگیری از نخستین ساعات روز آغاز شد و تا ساعت سه بعد از ظهر ادامه یافت، اما عصر با پراکنده کردن مردم سکوت عجیبی در شهر حاکم شد. چند روز بعد امام خمینی (ره) که در تبعید در نوفل لوشاتو پاریس بودند پس از شنیدن خبر حادثه 30 مهر در اعتراض به رژیم منحوس پهلوی در حمایت از مردم انقلابی همدان اظهار لطف و محبت کردند و آیات عظام گلپایگانی، نجفی و علمای سایر بلاد با حوزه علمیه همدان و مردم ولایی و خانواده‌های شهدا ابراز همدردی کردند.
پس از حادثه 30 مهر همدان، موج اعتراضات در کشور گسترش یافت به طوری که در روزهای بعد از 30 مهر دانش‌آموزان تهرانی در 13 آبان 57 در حمایت از دانش‌آموزان همدانی در چمن دانشگاه تهران به خاک و خون غلتیدند و از آن روز تاریخی، 13 آبان سال 57 به عنوان یوم‌الله و روز دانش‌آموز در تقویم کشور ثبت شد.
انتهای پیام/
