گزارش| زخم کهنه فارغ‌التحصیلان بیکار/ برای هیچ!
بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، زخم کهنه‌ای بر پیکره جامعه جوان مازندران است؛ فارغ‌التحصیلانی که پس از سال‌ها تلاش و پشتکار در عرصه دانشگاه، به امید یافتن جایگاهی در صنعت و بازار کار پا به عرصه اجتماع می‌گذارند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، سال‌هاست که دانشگاه‌ها، با شور و شوق نسل تازه‌ای از دانشجویان را به امید اشتغال وارد میدان علم می‌کنند، اما حلقه گمشده ارتباط میان صنعت و دانشگاه، همچنان یکی از عوامل اصلی ماندگاری این بحران است. به‌جای هم‌افزایی میان مهارت‌های علمی و نیازهای صنعتی، این شکاف عمیق‌تر شده و روز به روز بر آمار جوانان تحصیلکرده‌ای که به دنبال شغل می‌گردند، افزوده می‌شود.
افزایش آمار بیکاری در بین فارغ‌التحصیلان مازندران، ناشی از شکاف عمیق میان دانشگاه و صنعت، به یکی از چالش‌های اساسی استان تبدیل شده است. در جلسه‌ای به همت خبرگزاری تسنیم مازندران و معاونت کارگروه علمی ستاد امر به معروف و نهی از منکر مازندران، اساتید دانشگاه و کارشناسان به بررسی علل معضل بیکاری فارغ التحصیلان و راهکارهای پیشنهادی برای تقویت ارتباط بین مراکز علمی و صنعتی پرداختند.
روند رو به افزایش بیکاری در بین فارغ‌التحصیلان مازندران، تبدیل به یک معضل اجتماعی شده که نه تنها جوانان، بلکه خانواده‌ها و جامعه محلی را نیز درگیر خود کرده است.
فارغ‌التحصیلانی که پس از سال‌ها تلاش و پشتکار در عرصه دانشگاه، به امید یافتن جایگاهی در صنعت و بازار کار پا به عرصه اجتماع می‌گذارند، اما دیری نمی‌پاید که با واقعیتی تلخ مواجه می‌شوند؛ فرصت‌های شغلی اندک، عدم تطابق مهارت‌های دانشگاهی با نیازهای صنعتی و چالش‌هایی که هر روزه بر سر راه ورود آنان به عرصه کار قرار می‌گیرد و رابطه بین صنعت و دانشگاه، علی‌رغم اهمیت فراوانی که دارد، همچنان به شکلی گسسته باقی مانده است.
صنایع بزرگ مازندران که به عنوان موتورهای محرک اقتصاد محلی و ملی شناخته می‌شوند، هنوز نتوانسته‌اند از ظرفیت علمی دانشگاه‌های استان به‌درستی بهره‌برداری کنند. در این میان، نه تنها فارغ‌التحصیلان، بلکه خود صنایع نیز از این عدم ارتباط آسیب می‌بینند؛ چرا که فقدان نیروی متخصص و آموزش‌دیده، توسعه و نوآوری در این بخش را به تأخیر می‌اندازد.
60 درصد بیکاران مازندران فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند
دکتر مجید قربانی، پژوهشگر مرکز پژوهش‌های مجلس، در جلسه «علل بیکاری در فارغ‌التحصیلان مازندران» با اشاره به وضعیت بیکاری در کشور و استان مازندران، آمار نگران‌کننده‌ای را ارائه کرد و اظهار داشت: «طبق آمارهای رسمی، در کشور حدود دو میلیون بیکار داریم که از این تعداد 40 درصد افرادی هستند که تحصیلات دانشگاهی دارند. این آمار در استان مازندران به شدت بیشتر است و 60 درصد از بیکاران این استان را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. این سؤال پیش می‌آید که چرا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نمی‌توانند وارد بازار کار شوند؟»
قربانی بر این باور است که دولت نیز در این مسئله وظایف و مسئولیت‌هایی دارد که باید به آنها توجه کند. او با اشاره به چالش‌های موجود در سیستم آموزشی کشور از مدرسه تا دانشگاه، افزود: مشکلات بسیاری در نظام آموزشی ما وجود دارد که از دوره آموزش و پرورش شروع می‌شود و تا دانشگاه ادامه دارد. این مشکلات به گونه‌ای است که باعث می‌شود فارغ‌التحصیلان ما به‌طور مؤثری برای ورود به بازار کار آماده نشوند.
به‌خصوص فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که با وجود داشتن مدرک، مهارت‌های لازم برای اشتغال را ندارند و این امر نرخ بیکاری در این قشر را بیشتر کرده است.
وی همچنین به موانع ساختاری اشاره کرد و گفت: لایه‌های متعددی وجود دارد که مانع از برطرف شدن مشکل بیکاری فارغ‌التحصیلان می‌شود. یکی از این موانع، نبود ارتباط مؤثر بین نظام آموزشی و بازار کار است. فارغ‌التحصیلان ما اغلب نمی‌دانند چگونه باید از علمی که کسب کرده‌اند در بازار کار بهره بگیرند. این مشکل زمانی تشدید می‌شود که ما دانشجویانی با تحصیلات عالی داریم که با سرمایه کشور درس خوانده‌اند، اما نمی‌توانند در داخل کشور از این علم استفاده کنند و مجبور می‌شوند برای اشتغال به خارج از کشور بروند.
قربانی با طرح این پرسش که «چرا حتی فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهارتی نیز از کشور مهاجرت می‌کنند؟» به نقص‌های ساختاری اشاره کرد و گفت: «در حالی که رشته‌های مهارتی باید به‌طور مستقیم به اشتغال منجر شوند، حتی فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها نیز با چالش‌هایی مواجه‌اند که آنها را از ماندن در کشور و بهره‌برداری از مهارت‌هایشان بازمی‌دارد. این موضوع نیازمند بازنگری اساسی در نحوه آموزش مهارت‌ها، تعامل بیشتر با صنایع و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار در داخل کشور است.
وی تأکید کرد: دولت و نهادهای آموزشی باید به‌صورت هماهنگ عمل کنند تا بتوانند مشکل بیکاری را در فارغ‌التحصیلان حل کنند.تا زمانی که سیاست‌های آموزشی ما بر اساس نیازهای واقعی بازار کار نباشد و زیرساخت‌های لازم برای ورود فارغ‌التحصیلان به عرصه‌های شغلی فراهم نشود، این مشکل همچنان ادامه خواهد داشت.
نخبگان باید با ارائه راه‌حل‌های عملی، دولت را در حل مشکل اشتغال یاری دهند
حجت‌الاسلام احمدی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر مازندران، در نشست علمی با تأکید بر اهمیت نقش نخبگان در کمک به دولت و نظام گفت: امروز اشتغال و هر گونه خدماتی که به رشد اشتغال منجر شود، نوعی از معروف است که باید به آن توجه جدی شود.
وی یکی از مأموریت‌های اصلی را معرفی نخبگان به دستگاه‌های اجرایی عنوان کرد و افزود: «یکی از اقدامات مهم ما، شناسایی نخبگان و معرفی آنها به نهادهای اجرایی است تا بتوانند با ارائه راه‌حل‌های خلاقانه و علمی، مشکلات موجود را حل کنند. همچنین یکی از وظایف دیگر ستاد، شناسایی معایب و مشکلات ادارات و دعوت از نخبگان برای ارائه راه‌حل‌ها است. با توجه به توانمندی‌های نخبگان، می‌توان به بهبود وضعیت اشتغال و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع مشکلات امیدوار بود.
احمدی در ادامه به وضعیت نامطلوب اشتغال در استان مازندران اشاره کرد و اظهار داشت: «مازندران با این پتانسیل‌های عظیم نباید در ایجاد اشتغال در رتبه‌های آخر قرار داشته باشد. این امر شایسته استان نیست و نیازمند تغییرات اساسی است. با توجه به ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های مختلف مانند گردشگری، باید تلاش‌های بیشتری صورت گیرد تا اشتغال در استان رشد کند.
دولت نباید به دارندگان صرف مدرک تعهد اشتغال داشته باشد
دکتر سلمانی، رئیس دانشگاه ملی مهارت در استان مازندران، در این جلسه با اشاره به یکی از مشکلات اصلی در حوزه بیکاری فارغ‌التحصیلان گفت: «ما در کشور با دو گروه مواجهیم؛ یکی افرادی که فقط مدرکی دارند و دیگری فارغ‌التحصیلانی که توانایی و مهارت دارند. دولت نباید به افرادی که صرفاً دارای مدرک تحصیلی هستند تعهدی برای اشتغال داشته باشد. علت اصلی بیکاری فارغ‌التحصیلان این است که این افراد در طول دوران تحصیل خود را با نیازهای روز جامعه هماهنگ نکرده‌اند.»
وی تاکید کرد: سیستم آموزشی ما باید متناسب با نیازهای بازار کار به‌روز شود و اظهار کرد: در بسیاری از رشته‌ها نیاز داریم که دروس و واحدهایی که به فرصت‌های شغلی مربوط می‌شوند را به برنامه‌های درسی اضافه کنیم. دانشگاه‌ها باید به صورت چندمهارته آموزش دهند و این یعنی هر رشته تحصیلی باید با شرایط روز و نیازهای جامعه تغییر و به‌روزرسانی شود.
سلمانی همچنین به اهمیت تکنولوژی و نوآوری در اشتغال اشاره کرد و گفت: ما در برخی صنایع، مانند صنعت نظامی، پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌ایم، اما در سایر بخش‌ها همچنان عقب مانده‌ایم. امروز در عصر هوش مصنوعی و اینترنت زندگی می‌کنیم و اگر تکنولوژی ما بر مبنای کشور دیگری باشد، با چالش‌های زیادی مواجه خواهیم شد. متأسفانه دانشجویان از بازار کار آگاهی کافی ندارند و گاهی به دلیل شرایط اقتصادی مجبور می‌شوند رشته تحصیلی خود را رها کرده و به سمت مشاغل دیگری بروند.
وی همچنین به نقش اشتباه مشاوره‌های شغلی در بروز مشکلات بیکاری اشاره و تصریح کرد: مشاوره‌های شغلی اشتباه می‌تواند آسیب‌های زیادی به‌خصوص برای جوانان به همراه داشته باشد. امروز، آینده از آنِ کسانی است که با تکنولوژی‌های نوین و به‌روز کار می‌کنند. متأسفانه در فضای آنلاین و آموزشی ما، دانشجویان و دانش‌آموزان اطلاعات دقیقی از وضعیت بازار کار ندارند.
سلمانی با انتقاد از نقص در سیستم آموزشی و منابع مطالعاتی گفت: کتاب‌ها و منابعی که ما در دانشگاه‌ها مطالعه می‌کنیم، هیچ ارتباطی با شرایط واقعی کشور ندارند. منابع مطالعاتی باید بر اساس زیست‌بوم و نیازهای کشور خودمان تهیه شوند. در کشورهای در حال پیشرفت، بیشترین تمرکز بر روی مهارت است، نه مدرک.
وی همچنین به پایین بودن دستمزدها در صنایع اشاره کرد و افزود: یکی از دلایل بیکاری فارغ‌التحصیلان، رقابت بی‌نتیجه در دانشگاه‌هاست. میزان
دستمزدها در بسیاری از صنایع ما بسیار پایین است و این موضوع موجب دلسردی جوانان می‌شود. ما باید به جای تربیت کارگر، کارآفرین تربیت کنیم.
دکتر سلمانی خبر از ایجاد یک کنسرسیوم اشتغال در استان مازندران در تاریخ بیست مهرماه داد و گفت: با توجه به نیازهای صنعت و برای کاهش بیکاری، کنسرسیوم اشتغال در استان مازندران ایجاد خواهد شد. این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز تحولات بزرگی در حوزه اشتغال و کارآفرینی در استان باشد.
معیار یک استاد خوب، موفقیت شغلی فارغ‌التحصیلان است، نه صرفاً مقالات علمی
دکتر حدادی‌نژاد، معاون فرهنگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، با اشاره به مشکلات ساختاری نظام آموزشی، تاکید کرد: سازوکار اشتباه در آکادمی‌های ما یکی از علل اصلی بیکاری فارغ‌التحصیلان است. از امروز به بعد باید تمرکز بیشتری بر مهارت‌افزایی داشته باشیم تا دانشجویان با توانایی عملی وارد بازار کار شوند.
وی با انتقاد از معیارهای فعلی ارزیابی اساتید دانشگاهی، گفت: معیار یک استاد خوب نباید صرفاً بر اساس مقالات علمی باشد، بلکه باید بر اساس موفقیت شغلی فارغ‌التحصیلان او سنجیده شود. اساتید دانشگاه باید دانشجویانی تربیت کنند که به مانند شیخ بهایی، جامع‌نگر باشند و با شناخت دقیق نیازهای جامعه به ارائه راهکار بپردازند.
حدادی‌نژاد همچنین به لزوم تغییر در نسل جدید دانشگاهی اشاره و بیان کرد: ما نیازمند دانشگاهی هستیم که حکمت‌محور باشد و بتواند نیازهای واقعی جامعه را شناسایی و مدیریت کند. امکانات و تجهیزاتی که امروزه در دانشگاه‌های ما وجود دارد، پاسخگوی نیازهای روز جامعه نیستند.
وی با اشاره به وضعیت فعلی آموزشی، اظهار داشت: ما اساتیدی داریم که جزو یک درصد برتر جامعه علمی هستند، اما تکنولوژی آموزشی ما در سطح پایینی قرار دارد. دانشگاه‌ها باید رسالت خود را به‌درستی انجام دهند و مهارت‌هایی که آموزش می‌دهند نباید فقط به مباحث کلان محدود شود، بلکه باید به جزییات و کاربردهای عملی نیز توجه کنیم.
دکتر حدادی‌نژاد همچنین به اهمیت بازنگری در قوانین آموزشی و آمایش سرزمینی اشاره کرد و گفت: بازنگری در وضعیت دانشگاهی و آمایش سرزمینی باید به طور جدی مد نظر قرار گیرد.
دانشگاه‌ها می‌توانند نگاه‌ها را تغییر دهند و ظرفیت‌های جدیدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی ایجاد کنند. این وظیفه دانشگاه است که راه‌حل‌هایی عملی برای مسائل جامعه ارائه دهد و از طریق به‌روزرسانی ساختارها، به رفع مشکلات اشتغال کمک کند.
اهمیت بازنگری در نظام آموزشی
به گزارش تسنیم، مباحث مطرح شده نشان‌دهنده اهمیت بازنگری در نظام آموزشی و توجه به نیازهای واقعی بازار کار در استان مازندران بود. سخنرانان با ارائه تحلیل‌ها و راهکارهای مختلف بر این نکته تأکید کردند که اشتغال فارغ‌التحصیلان به یک چالش جدی تبدیل شده است که نیازمند همکاری و هماهنگی میان دولت، نهادهای آموزشی و نخبگان جامعه است.
ضرورت مهارت‌افزایی، شناسایی مشکلات ساختاری و ارتقاء کیفیت آموزش به عنوان کلیدهای اصلی برای حل معضل بیکاری، مورد توافق همگان قرار گرفت. با توجه به پتانسیل‌های عظیم استان مازندران، اقداماتی که در این راستا انجام شود می‌تواند به رشد اقتصادی و اجتماعی این منطقه کمک کند.
امید است که با اجرای سیاست‌های مناسب و ایجاد زیرساخت‌های لازم، شاهد تحولی در وضعیت اشتغال و بهبود کیفیت زندگی جوانان فارغ‌التحصیل استان مازندران باشیم.
انتهای پیام/