مشق شب مسئولین؛ نوشتن از روی «کمبود فضای تحصیلی»

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، فضای آموزشی به عنوان محیطی که در آن فرایند یادگیری صورت می‌گیرد، نقش حیاتی در کیفیت آموزش و پرورش ایفا می‌کند.

"در دوران مدرسه علاقه بسیاری به رشته شیمی داشتم و دوست داشتم در ادامه در این رشته به تحصیل بپردازم، اما مدرسه‌ای که در آن تحصیل می‌کردیم آزمایشگاه شیمی نداشت. درواقع به دلیل محدود بودن محیط مدرسه فضای کافی برای امکانات جانبی مانند آزمایشگاه وجود نداشت. این موضوع باعث شد با گذرزمان علاقه و ذوق خودم را برای یادگیری این رشته ازدست بدهم و در ادامه به تحصیل در رشته دیگری بپردازم".

این گفت وگویی بود که چندروز قبل خبرنگار ما در مصاحبه با یک دانشجوی رشته برق صنعتی در مورد کمبود‌های زمان مدرسه انحام داد. دانشجویی که در نوجوانی علاقه بسیاری به رشته شیمی داشت، اما کمبود امکانات و فضای مناسب موجب از دست رفتن علاقه و ذوق وی برای ادامه تحصیل دراین رشته شد. هدف مدرسه شناسایی و پرورش استعداد‌های کودکان است و آتش‌ذوق بسیاری، درنتیجه فقدان امکانات و فضای مناسب تحصیلی در نطفه خفه شده‌است.

فضای آموزشی مناسب و استاندارد می‌تواند برخلاقیت، تمرکز و انگیزه دانش‌آموزان دریادگیری تأثیر فراوانی بگذارد درحالی که فضای آموزشی نامناسب وغیراستاندارد می‌تواند مانع یادگیری شود و حتی به سلامت جسمی و روحی دانش‌آموزان آسیب برساند.

با وجود اهمیت فراوان فضای آموزشی متاسفانه بسیاری از مدارس کشور از کیفیت و استاندارد کافی برخوردار نیستند. درحالی که سرانه فضای آموزشی در پایتخت 5.16 مترمربع است و فاصله بسیاری با استاندارد جهانی (8 مترمربع) دارد، شاید بگویید مگر از این بدترهم می‎شود؟ بله می‎شود. برای مثال سرانه فضای تحصیلی در استان سیستان و بلوچستان فقط 3 متر مربع است. در برخی نقاط کشور مانند شهرستان فردیس این عدد به 1.8 مترمربع می‎رسد. فضای تحصیلی در اقصی نقاط کشور انقدر می‎تواند تنگ‌تر و تنگ‌تر شود تا به نقطه‎ای برسد که در آن مدرسه و کلاس درس اصلا وجود ندارد. مناطقی که محروم از کلاس و مدرسه هستند و کودکانشان تاکنون صدای زنگ مدرسه به گوششان نخورده است.

فراهم کردن فضای آموزشی مناسب جزو ابتدایی‌ترین شرایطی است که دانش‌آموزان برای شکوفایی و نشان دادن استعداد‌های خود به آن احتیاج دارند. یکی از موارد تاثیرگذار در روند تحصیلی، تراکم دانش‌آموزان و مقدار فضایی است که در اختیار آنها قرارمی‌گیرد.

کمبود 13هزار کلاس درس در پایتخت!

کلان‌شهر تهران لقب "پایتخت" کشور را به دوش می‌کشد به همین دلیل اغلب مردم تصورمی‌کنند که تهران دارای بهترین مدارس و امکانات تحصیلی است، اما طبق داده‌های سازمان نوسازی مدارس کشور، پایتخت کشور دچار کمبود 13000 کلاس درس برای رسیدن به میانگین کشوری است!

عباس زارع، مدیرکل نوسازی مدارس تهران چندی‌پیش در گفت وگویی با اصحاب رسانه درخصوص کمبود شدید کلاس درس در تهران با اشاره به مسئله کمبود فضای آموزشی در پایتخت گفت: سرانه فضای‌آموزشی به ازای هردانش‌آموز 5.16 مترمربع است درحالی که باید به 5.28 مترمربع برسد و برای تأمین این فضا به 40 هزار میلیارد تومان بودجه احتیاج داریم.

زارع با اشاره به کمبود شدید مدارس در مناطق 9، 18، 19، 17 و 15 تهران افزود: این امر باعث افزایش جمعیت دانش‌آموزان درکلاس‌ها می‌شود. تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌ها به کمبود معلم نیز مربوط می‌شود، ممکن است کلاس‌ها افزایش یابند و آموزش‌وپرورش با کمبود معلم روبه‌رو باشد، بنابراین جمعیت کلاس‌ها به بیش از 35 دانش‌آموز می‌رسند.

مدیرکل نوسازی مدارس تهران یادآورشد: نیمه دوم سال 1401 تاکنون، 227 مدرسه و سه هزار کلاس درس به مساحت 386 هزار مترمربع به مدارس استان اضافه شده است. سرانه فضای آموزشی از 3.8 مترمربع به 5.16 متر مربع افزایش یافته و در6 ماه نخست امسال، حدود 73 مدرسه و 800 کلاس درس ساخته شده است.

زارع ادامه داد: راهکار مؤثر برای تهران، مولدسازی است. وزارت آموزش و پرورش باید املاک خالی و مازاد خود را تغییر کاربری دهد و با فروش آنها، به ساخت مدارس جدید بپردازد. اگرچه مولدسازی در قانون وجود دارد، اما تا به امروز درآمد مالی از این محل در تهران محقق نشده است. با فروش املاک مازاد، یک ملک از دست می‌رود، اما 100 مدرسه احیا می‌شود و می‌توان مدارس جدید ساخت و مدارس موجود را مقاوم‌سازی کرد.

زارع همچنین اشاره کرد که در گذشته بانک‌ها در ساخت مدارس مشارکت داشتند، اما در سه سال اخیر هیچ بانکی در این زمینه همکاری نکرده است. شهرداری نیز باید در بافت‌های فرسوده به اصلاح مدارس فرسوده و مقاوم‌سازی مدارس کمک کند.

مدیرکل نوسازی مدارس تهران با اشاره به هزینه‌های بالای ساخت مدارس گفت: می‌توان از مقاوم‌سازی استفاده کرد. به عنوان مثال، مدرسه دو طبقه را که نیازمند مقاوم‌سازی است، اصلاح کرده و پس از آن به شیوه صحیح، البته با رعایت نکات لازم در طراحی، یک طبقه سازه سبک بر روی آن اضافه کرد. این روند باعث می‌شود با هزینه و زمان کمتر کمبود مدرسه را جبران کرد.

مدیرکل نوسازی مدارس تهران با اشاره به نقش خیرین در بازسازی، مقاوم سازی و ساخت مدارس بیان کرد: 70 درصد پروژه‌های آموزشی با مشارکت خیران ساخته می‌شود، اما به لحاظ اعتبارات مالی، 30 درصد اعتبار مورد نیاز توسط خیران تأمین می‌شود.

طبق گفته‌های مدیرکل سازمان بازسازی مدارس تهران، پایتخت با بحران کمبود شدید مدرسه و کلاس درس مواجه است با این وجود بسیاری از مدارسی که درحال حاضر دانش‌آموزان در آن مشغول به تحصیل هستند نیز از کیفیت لازم برخوردار نیستند. یا فرسوده هستند و خطرات جانی دارند یا تراکم بالایی دارند و یا به دلیل نبود فضا و امکانات از فضا‌های جانبی مانند کتابخانه، آزمایشگاه وغیره برخودار نیستند. بعضی مدارس نیز همه این مشکلات را همزمان دارند؛ حل این معضل راه طولانی دارد و تلاش و جدیت همه‌جانبه‌ای را می‌طلبد تا بتوانیم به پیشرفت، رشد و تحصیل سالم آینده‌سازان کشورمان کمک کنیم.

طبیعی است!

درحالی که بیشتر کشور‌های دنیا درحال بررسی، تحقیق و توسعه محیط آموزشی و نحوه آموزش برای راحتی و بازدهی بیشتر دانش‌آموزان هستند آموزش و پرورش کشورمان نشستن 3 دانش‌آموز بر روی یک نیمکت را طبیعی می‌داند.

علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش، اوایل سال تحصیلی 1403 درمصاحبه‌ای نشستن 3 دانش‌آموز بر روی یک نیمکت را طبیعی دانست و گفت: کمبود فضای آموزشی درکل کشور وجود دارد و این مشکل عمومی است. دربرخی کلاس‌ها تراکم دانش‌آموزان بالاست و گاه به 30، 35 و حتی 40 نفر می‌رسد که ناشی از توزیع نامناسب جمعیت در سطح کشور است.

کاظمی افزود: کمبود فضای تحصیلی به دلیل تحولات پیرامون برخی مناطق ایجاد شده‌است. برای مثال ممکن است 10 سال قبل در یک منطقه مدرسه‌ای مناسب با ظرفیت جمعیت آن زمان ساخته شده باشد، اما با توسعه‌های شهری و ساخت برج‌ها در اطراق این مدارس، تراکم جمعیتی افزایش یافته است.

تراکم بالای دانش‌آموزان یکی از مشکلاتی است که براثر فرسودگی مدارس، افزایش جمعیت و مهاجرت به وجود آمده است. گسترش فضا‌های آموزشی در استان‌های هدف به موارد متعددی وابسته است. تأمین اعتبارات از سوی دولت در کنار حضور و همراهی بیشتر خیرین مدرسه ساز، همیشه دو راهکار موجود برای تکمیل فضا‌های آموزشی و برخورداری بیشتر دانش آموزان از فضا‌های آموزشی بوده است.

طبیعی دانستن یک معضل رنگ و بوی نگرانی نمی‌دهد، از طرفی هرکدام از نهاد‌ها عوامل بیرونی را دلیل به‌وجود آمدن این مشکل می‌دانند. چرا با توسعه شهر و افزایش جمعیت نظام آموزشی نیز توسعه پیدا نکرده است؟

چرا فنلاند بهترین نظام آموزشی را دارد؟

این روز‌ها وقتی حرف نظام آموزشی به میان می‌آید، کمتر کسی است که فنلاند را مثال نزند در بین کشور‌های توسعه یافته غربی کشور فنلاند یکی از بهترین و شاید برترین سیستم‌های آموزشی جهان را دارد، اما چرا نظام آموزشی فنلاند به این جایگاه رسیده است؟

طبق تحقیقات انجام شده (علی بلندکرای، محمدحسین توماج، 1402)، سیستم آموزشی فنلاند در سطح بالایی قرار دارد. فاصله مابین نتایج آموزشی مدارس مختلف، کم می‌باشد و تقریبا همه افراددر زمان مقرر شده، تحصیلات مقطع ابتدایی را به پایان می‌رسانند. تحصیلات مقطع پیش دبستانی، مقطع ابتدایی و مقطع متوسطهرایگان می‌باشد، و همچنین پس از آن نیز بیشتر تحصیلات، رایگان هستند. هدف این است که همه افراد بدون بستگی داشتنبه سطح درآمد خانواده، امکان دریافت تحصیلات با کیفیت را داشته و تبدیل به یک شهروند فعال شوند. کشور فنلاند یکی ازبهترین سیستم‌های آموزشی در سراسر جهان را دارد. این کشور به کارگیری روش‌های جدید و متفاوت در سیستم آموزشی درسال‌های 2000 تا 2018 توانست خود را به جایگاه نخست بهترین سیستم‌های آموزشی دنیا برساند.
مدارس فنلاند پر از معلم و شاگرد نیست تعداد محدودی دانش آموز و معلم در مدارس فنلاند حضور دارند اینگونه نیست که وارد کلاس شوید و با پنجاه نفر روبرو شوید در فنلاند معلمان اغلب تا شش پایه تدریس می‌کنند طی این شش سال معلم شبیه عضوی از خانواده دانش آموزران می‌شود؛ حس قرابت، احترام و اعتماد متقابلی که ایجاد شده باعث می‌شود که معلمان واقعا دلسوز دانش آموزان باشند.

یکی از موارد قابل توجه کشور فنلاند حذف کردن تست و تست زنی است؛ در مدارس فنلاند خبری از تست و تست زنی نیست البته یک استثنا در فنلاند وجود دارد و آن آزمون ملی ورود به دانشگاه است. در این آزمون داوطلبانه دانش آموزان دبیرستانی شرکت می‌کنند؛ همه دانش آموزان در سراسر فنلاند بر اساس سیستم نمره دهی معلم خود و به صورت فردی نمره دهی می‌شوند و رصد پیشرفت کلی توسط وزارت آموزش این کشور انجام می‌شود.. موضوع بعدی که مسئولین فنلاند به آن معتقدند رقابتی نبودن کلاس‌های درس و رقابت نکردن شاگردان با همدیگر است. فنلاندی‌ها اینگونه فکر نمی‌کنند که دانش‌آموزان باید تلاش کنند تا در تحصیل از یکدیگر سبقت بگیرند بلکه یادگیری و دنبال کردن علاقه توسط دانش آموزان اهمیت بیشتری دارد؛ به همین علت است که یکی از نویسندگان معروف فنلاندی می‌گوید: «برندگان حقیقی رقابت نمی‌کنند.»

نیاز نیست 7 صبح از خواب بیدار شوید!

در فنلاند احتیاجی به صبح خروسخوان بیدارشدن نیست، ساعت کاری مدارس فنلاند از 9 صبح است. دلیل آغازشدن کلاس‎ها در این ساعت این است که اطمینان حاصل شود که کودکان خواب و استراحت کافی داشته‎اند و ذهن آن‎ها سرکلاس کاملا هوشیار است. تحقیقات نشان داده است که هر چه ساعت شروع مدرسه زودتر باشد برای سلامت و رشد دانش آموزان مضر است. بعد از تعطیلی نیز خبری از کلاس فوق برنامه و رفع اشکال و جبرانی نیست.

اینها فقط چندین موارد از اقدامات کشور فنلاند است که بعد از بررسی و شناخت کودکان و نوجوانان خود برای تحصیل سالم و مفید آن‎ها انجام داده است.

آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان برای داشتن جامعه‌ای سالم و پویا و درنتیجه رشد کشور عزیزمان ایران امر مهم و حیاتی است. فضای تحصیلی شامل محیط فیزیکی، رفتار معلم و مسئولین، نحوه آموزش و هرموضوعی که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت‌روان و تحصیل دانش‎آموزان تأثیر بگذارد می‌شود. ازاین رو نظام‌آموزشی کشورمان از جهات مختلفی می‌تواند مورد بررسی قرارگیرد. محیطی ایمن و شاد با امکانات مناسب حق کودکان و نوجوانان عزیز کشورمان است تا با خیالی آسوده و درکمال آرامش بتوانند تحصیل و از همه جهات رشد کنند و باعث به وجودامدن جامعه‎ای پویا و آگاه و درنتیجه پیشرفت کشورمان شوند. فراهم کردن شرایط مناسب برای کودکان و نوجوانان کشورمان به همبستگی تمام نهاد‌های مربوطه احتیاج دارد.

منبع: دانشجو

انتهای پیام/