ترکیه و چالش روابطِ آتی با حماس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، بارها در شهرهای مختلف این کشور راهپیمایی‌های مختلفی در حمایت از ملت مظلوم فلسطین برگزار شده که غالباً بر اساس هماهنگی‌های اسلامگرایان حامی فلسطین در فضای مجازی و به صورت غیرحزبی و خودجوش شکل گرفته است. اما در مقابل، حزب عدالت و توسعه و دولت اردوغان، ترجیح می‌دهند درباره غزه، فلسطین و جنایات نتانیاهو، تنها به اتخاذ مواضع دیپلماتیک و انتشار بیانیه اکتفا کنند.

تحلیلگران سیاسی ترکیه در روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی این کشور می‌پرسند:  آیا اردوغان بر اساس رویکرد عملگرایانه همیشگی خود، در ماه‌های آتی از حماس فاصله می‌گیرد، یا به تهدیدات آمریکا و اسراییل بی‌اعتنا خواهد ماند.

اما در سوی دیگر میدان، برخی از تحلیلگران می‌گویند: شکست هریس و پیروزی دونالد ترامپ برای حزب عدالت و توسعه نویدبخش یک دوران جدید برای توسعه روابط ترکیه و آمریکا است و تیم اردوغان نگران است که در صورت حمایت از سران حماس و فراهم آوردن امکان تردد و فعالیت سیاسی آنان، روابط آنکارا – واشنگتن در دوران جدید زمامداری ترامپ، دچار مشکل شود.

هشدار واشنگتن به آنکارا
پس از آن که رژیم صهیونیستی، از راه دیپلمات‌های آمریکایی، قطر را برای اخراج مقامات حماس از دوحه تحت فشار قرار داد، ترکیه نخستین کشوری بود که نام آن به عنوان مقصد آتی سران حماس در رسانه‌ها منتشر شد. 

تنها یک روز پس از اشاره ضمنی برخی از اخوانی‌های نزدیک به حماس به احتمال سفر مقامات این جنبش مبارز فلسطینی به آنکارا و استانبول، آمریکا دست به تهدید زد.

متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا آشکارا در کنفرانس مطبوعاتی به مقامات ترکیه هشدار داد و اعلام کرد که از این به بعد، سران حماس نباید مانند سالیان قبل، در ترکیه بمانند و در هیچ کشور دیگری هم نباید آزادانه عمل کنند.

او به این نیز اشاره کرد که ترکیه به عنوان یکی از متحدین ناتو، موظف است که نگاه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشد. 

وزارت خارجه آمریکا از این موضوع خبر داد که از طریق مجرای دیپلماتیک رسمی، درباره حماس، پیام‌های روشنی به مقامات آنکارا خواهد داد. میلر پا را از این فراتر نهاده و گفت: «در آمریکا علیه برخی از رهبران حماس از جمله خالد مشعل شکایت‌هایی مطرح شده و واشنگتن درخواست استرداد این افراد به آمریکا را دارد».

رسانه‌های نزدیک به رژیم صهیونیستی نیز بیکار ننشستند و با طرح شایعاتی از جمله اختصاص دو دفتر در استانبول و آنکارا به خالد مشعل و دیگر چهره‌های حماس، ترکیه را وادار به واکنش کردند.

به همین خاطر وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار یک بیانیه رسمی این موضوع را تکذیب و اعلام کرد که این اخبار دور از واقعیت است. در این بیانیه آمده است: «اعضای دفتر سیاسی حماس هر از گاهی به ترکیه سفر می‌کنند، اما این به معنای انتقال دفاتر آنها به ترکیه نیست». 

سناتورهای ضدترکیه به میدان آمدند
به یمن فعالیت مداوم لابی‌های ارمنی، یونانی و صهیونیستی در کنگره آمریکا، همیشه تعداد قابل توجهی از سناتورها اعضای کنگره، آماده‌اند تا پای هر ورقه‌ای را که طرحی انتقادی علیه ترکیه مطرح کند، امضا بزنند!

این بار نیز همین اتفاق روی داد و 39 نماینده کنگره آمریکا در نامه‌ای به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و آوریل هاینس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، خواستار برگزاری جلسه توجیهی محرمانه درباره روابط ترکیه و حماس شدند.

روزنامه حریت چاپ آنکارا اعلام کرده که 39 عضو کنگره از هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات این نامه را امضا کردند، اما ابتکار عمل در دست اعضای مجلس نمایندگان گاس بیلیراکیس، نیکول مالیوتاکیس، جاش گاتهایمر و دن گلدمن بوده که قبلاً نیز بارها سیاست خارجی اردوغان و رویکرد او در قبال روابط ترکیه و آمریکا را به چالش کشیده‌اند.

این نامه همچنین توسط اتحادیه ضد افترا (ADL)، کمیته یهودیان آمریکا (AJC)، موسسه یونانی آمریکایی (AHI)، موسسه یهودی برای امنیت ملی آمریکا (JINSA) و بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (FDD) مورد حمایت قرار گرفت.

در این نامه آمده بود که خبر خروج رهبران سازمان حماس از قطر و اقامت آنان در ترکیه، باعث نگرانی اعضای کنگره شده است.

اعضای کنگره اعلام کردند که آمریکا باید به شکل جدی تحرکات ترکیه را رصد کرده و به این کشور یادآوری کند که به عنوان عضو ناتو و متفق آمریکا، حق ندارد پذیرای سران حماس شود.

در این نامه یادآور شده که علاوه بر سخنان و مواضع اردوغان علیه نتانیاهو و دیگر مقامات اسراییل، دیدار هاکان فیدان وزیر امور خارجه با محمد درویش اسماعیل رئیس شورای حماس و اعضای دفتر سیاسی حماس در استانبول، نشانه دیگری از تداوم حمایت دولت ترکیه از حماس است.

آن هم در شرایطی که شین بت ادعا کرده که دست کم سه حمله اعضای حماس علیه اسراییل، از داخل استانبول، طراحی و هدایت شده است. 

اعضای کنگره گفته‌اند: «ما از دولت آمریکا می‌خواهیم از تمام ابزار دیپلماتیک و امنیت ملی خود برای قطع روابط سیاسی، لجستیکی و مالی بین ترکیه و حماس استفاده کند. از ترکیه بخواهید که اقدامی فوری و بدون تردید علیه حماس انجام دهد». 

ترس ترکیه از تهدیدات آمریکا

 پیداست که در شرایط فعلی تیم سیاست خارجی کابینه اردوغان، در جستجوی راهی برای توسعه روابط با دولت آتی آمریکا است و مشخصاً خود اردوغان از پیروزی دونالد ترامپ به وجد آمده است. چرا که در طول دوران چهارساله زمامداری جو بایدن، روابط بین آنکارا – واشنگتن هیچگاه از سرما و انجماد خارج نشد و بایدن حاضر نشد حتی یک بار اردوغان را به طور رسمی در کاخ سفید به عنوان مهمان بپذیرد.

در نتیجه طبیعتاً رییس جمهور ترکیه و حزب حاکم این کشور، حساسیت‌های ترامپ را با دقت نظر بالایی رصد می‌کند. 

اردوغان امیدوار است که پس از آغاز رسمی دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، دست کم 3 مساله از مجموعه اختلافات آنکارا – واشنگتن حل شوند:
الف) پایان حمایت آمریکا از کردهای هوادار پ.ک.ک در شمال و شرق سوریه.
ب) پایان دادن به فعالیت مدارس و تشکیلات فرهنگی گروه فتح الله گولن در چند ایالت آمریکا.
ج) بازگرداندن ترکیه به لیست خریداران جنگنده اف 35 و نهایی شدن قرارداد تحویل 40 فروند هواپیمای جنگنده اف 16 به نیروی هوایی ترکیه.

موارد بالا از جمله مسائل مهمی هستند که در چند سال گذشته به عنوان گره کور روابط دوجانبه ترکیه و آمریکا، بر تمام مسائل طرفین سایه انداخته است. 

مقامات آمریکا از ترکیه توقع دارند تا برای اعلام رسمی حماس به عنوان یک سازمان تروریستی، بستن دفتر حماس در استانبول و تمامی شعبه های آن در ترکیه، سلب تابعیت ترکیه از کلیه مقامات حماس و  توقیف گذرنامه آنها، اخراج مقامات حماس از ترکیه و ممنوعیت ورود مجدد آنها به کشور و ارسال اطلاعات مالی و بانکی اعضای حماس در ترکیه به وزارت خزانه داری آمریکا، اقدامات لازم را انجام دهد.

پیداست که از بین این خواسته های حداکثری، موضوع عدم اقامت سران حماس در ترکیه، از دیگر شروط مهمتر است. با توجه به تجارب قبلی و به ویژه رفتار عملگرایانه ترکیه در اخراج مودبانه اخوانی های مصر از استانبول و آنکارا به درخواست عبدالفتاح سیسی، می توان چنین پیشبینی کرد که این بار نیز دولت اردوغان به منظور حفظ رابطه با آمریکا، راه را ورود اعضای حماس به خاک ترکیه ببندد.

انتهای پیام/