دو چالش بزرگ ترکیه با ناتو در دوره ترامپ

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سفر مارک روته دبیر کل جدید ناتو و نخست وزیر اسبق هلند به ترکیه، رویداد مهمی بود. او قبل از تحویل گرفتن این پست هم به ترکیه رفته و با اردوغان دیدار کرده بود. اما این بار در شرایطی به ترکیه سفر کرد که با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، مشخص نیست سرنوشت نهاد سالمند نظامی غرب به کجا خواهد کشید. 

دیدار اردوغان و روته در کاخ ریاست جمهوری بش تپه آنکارا، با حضور هاکان فیدان وزیر امور خارجه و پشت درهای بسته برگزار شد و جزییات این دیدار به رسانه‌ها درز نکرد. اما روزنامه آکشام از روزنامه‌های تحت امر حزب عدالت و توسعه در یک گزارش اختصاصی نوشت: «اردوغان در دیدار با روته، تغییر دکترین هسته‌ای روسیه به دستور ولادیمیر پوتین را موضوع مهمی قلمداد کرده و 3 درخواست مهم را مطرح کرده است». 

مارک روته در مورد دیدار خود با اردوغان رئیس جمهور ترکیه در حساب کاربری خود در شبکه های اجتماعی نوشت: «من با رئیس جمهور اردوغان دیدار کردم تا در مورد چالش های فزاینده امنیت جمعی  از جمله تهدید تروریسم، جنگ در اوکراین و بحران در خاورمیانه گفتگو کنم. در جهانی که تماماً غیرقابل پیش بینی شده، ترکیه کمک های ارزشمندی در اختیار ناتو گذاشته است. ترکیه قدرت بازدارندگی را در جناح جنوبی ما تقویت می کند و به عنوان یک متحد هفتاد ساله و همچنین به عنوان دومین ارتش بزرگ در ناتو، دارای توان دفاعی چشمگیر و قوی و مصمم بوده است». 

مارک روته قبل از سفرش به ترکیه، گفتگوهایی با دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا و کی یر استارمر، نخست وزیر انگلیس انجام داد. او همچنین پس از پایان دیدار با اردوغان، از شرکت صنایع هوافضای ترکیه (TAI) که مورد حمله تروریستی پ.ک.ک قرار گرفته بود، بازدید کرد. خلوق گورگون رئیس صنایع دفاعی ریاست جمهوری و مهمت دمیر اوغلو مدیر کل سازمان هوافضای ترکیه او را همراهی کردند و روته از دستاوردهای دفاعی ترکیه نیز بازدید کرد.

ترکیه در ناتو بماند یا نه؟
یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین سوالات سیاسی و امنیتی در ترکیه که هر چند سال یک بار، به طور گسترده در رسانه‌ها و محافل سیاسی این کشور دوباره مطرح می‌شود این است: با توجه به این که مدت‌هاست جنگ سرد و نظام دوقطبی پایان یافته، چه ضرورتی دارد که ترکیه همچنان عضو ناتو بماند؟

در پاسخ به سوال بالا، معمولاً سیاستمداران و تحلیلگران، با دو دیدگاه متفاوت در برابر هم صف آرایی می‌کنند:
الف) گروه اول می‌گویند: بیش از هفتاد سال است ترکیه عضو ناتو شده و در این پیمان نظامی حضور دارد. روز اول، به این دلیل به ناتو پیوستیم که اتحاد جماهیر شوروی ما را تهدید نکند! اما حالا سالهاست شوروی منحل شده و اتفاقاً تمام تهدیداتی که علیه ترکیه صورت گرفته، توسط اعضای ناتو بوده و روس‌ها اقدامی علیه ما انجام نداده‌اند! بنابراین هیچ ضرورتی ندارد در این پیمان بمانیم.

ب) گروه مقابل، با دو استدلال متفاوت، بر این نکته پافشاری می‌کنند که سرنوشت ترکیه به ناف ناتو گره خورده و نباید این گروه را ترک کرد. چرا که این سازمان، مهمترین و تنها نقطه پیوند ترکیه و غرب است. استدلال دوم این گروه، چنین است که ترکیه با ماندن در ناتو، قابلیت مانور نظامی گسترده‌ای برای تحرکات برونمرزی خواهد داشت. 

سه درخواست اردوغان از روته
ظاهراً رییس جمهور ترکیه از طرح درخواست‌های قبلی خسته شده و به این واقعیت پی برده که ناتو توجه چندانی به انتظارات آنکارا ندارد. به همین خاطر، این بار به صورت اجمالی و کلی، فقط این نکات را بیان کرده است: «1.ترکیه از ناتو انتظار دارد که در مبارزه با تروریسم همکاری وجود داشته باشد، ناتو باید نقش بازدارنده و نه تحریک‌آمیز داشته باشد. مطابق با تصمیمات اتخاذ شده در اجلاس سران 2023 ویلنیوس و 2024 واشنگتن، موانع بر سر راه تدارکات دفاعی بین متحدان باید برداشته شود. از ناتو می‌خواهیم در این زمینه نقش اصلی را ایفا کند. 2.اتحادیه اروپا باید نگرش صحیحی به مسائل داشته باشد و بین متفقینی که عضو ناتو هستند اما عضو اتحادیه نشده‌اند، فرق نگذارد. تلاش‌های دفاع جمعی اتحادیه اروپا تنها از طریق فرآیندهای تصمیم‌گیری که شامل ترکیه می‌شود امکان‌پذیر است. وضعیت بازدارندگی ناتو باید به طور جامع در نشست وزرای خارجه در استانبول در سال 2025 مورد بحث قرار گیرد. 3. باتوجه به تغییر دکترین هسته‌ای روسیه و گسترده شدن جنگ بین روسیه و اوکراین، باید به احتمال جنگ هسته‌ای و جنگ جهانی اندیشیده شود. ابعاد خطر به تدریج افزایش می‌یابد. ناتو و همه کشورهای عضو باید نقش بازدارنده و غیر تحریک آمیزی را ایفا کنند».

دو چالش بزرگ ترکیه و ناتو
پیداست که در چند سال گذشته، خرید سامانه‌های موشکی اس 400 از روسیه، مهمترین بهانه آمریکا و ناتو برای انتقاد از ترکیه بوده است. حالا هم در اثنای آغاز دوران دوم مسئولیت دونالد ترامپ، سران آنکارا به دنبال حل این معما هستند که موازنه بین غرب و روسیه باید به چه شکلی مدیریت شود. به ویژه در شرایطی که ترکیه تماماً در جنگ روسیه – اوکراین نیز تکلیف خود را روشن نکرده است. 

نکته دوم در مورد چالش‌ها و اختلافات ترکیه و ناتو، اندیشیدن به تحولات آتی سوریه است. ترکیه انتظار دارد که آمریکا و اتحادیه اروپا به حمایت از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه پایان دهند.

ترکیه همچنین به دنبال کشف این موضوع است که در صورت احتمال اجرای سناریوی خروج کامل نظامیان آمریکایی از خاک سوریه، پرونده عادیسازی روابط آنکارا – دمشق، چه حال و روزی پیدا خواهد کرد. 

پروفسور دکتر حسین باغچی عضو هیئت علمی گروه روابط بین الملل دانشگاه استانبول می‌گوید: «پیش بینی من این است که ترکیه در دوره دوم مسئولیت ترامپ در آمریکا، در مورد سوریه پای میز مذاکره خواهد نشست. بر اساس گزارش‌های جدید پنتاگون و وزارت امور خارجه، به نظر می‌رسد دونالد ترامپ سیاست خروج و دور شدن از مناطق درگیری را دنبال خواهد کرد و ترکیه نیز می‌خواهد بداند که آیا در این صورت، حمایت از ی.پ.گ و قسد پایان خواهد پذیرفت یا نه؟ در همین حال، نگرش ترامپ و ناتو به عراق، سوریه، ایران و روسیه مهم است. این وضعیت ممکن است روندی را به همراه داشته باشد که تنش میان ترکیه و آمریکا به ویژه در مورد سوریه را کاهش دهد و اختلاف دیدگاه کمتر شود».

همچنین اوزگور اونلوهیسارجیکلی، مدیر دفتر صندوق مارشال آلمان آمریکایی (GMF) نیز گفته است: «انتظارات ترکیه در مورد تغییر نگرش آمریکا نسبت به کردهای گروه YPG در شمال سوریه در دوره جدید ریاست جمهوری ترامپ، انتظاراتی واقعی است». 

اظهارات بالا از سوی دانشگاهیان ترکیه در شرایطی بیان شده که در چند سال گذشته، تحریم نظامی آنکارا از سوی واشنگتن، مورد تایید کشورهای عضو ناتو نیز قرار گرفته و آلمان نیز حاضر نشده که فروش جنگنده یوروفایتر به ترکیه را تایید کند.
انتهای پیام
/