بیم‌وامیدهای تجارت آزاد با اوراسیا؛ ضرورت مقابله با قیمت‌شکنی
معاون سازمان توسعه تجارت با اشاره به اهمیت گرفتن امتیاز در تدوین سند تجارت آزاد با اوراسیا گفت: در تجارت آزاد فصلی برای اقدامات حفاظتی و ضد قیمت‌شکنی برای حمایت از تولید داخلی قرار داده می‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اجرای تجارت آزاد ایران با کشورهای اوراسیا که منجر به صفر شدن 87 درصد کدتعرفه‌های تجاری می‌شود، ابزاری مؤثر در مقابله با تحریم‌هاست اما از سوی دیگر نگرانی‌هایی نسبت به ضربه خوردن تولید داخل از واردات بی‌رویه وجود دارد.
واردات کالاهای با تعرفه‌های صفردرصد می‌تواند در بسیاری از کالاهای کشاورزی و صنعتی ایران، مشکلاتی از بابت رقابت ایجاد کند زیرا بسیاری از تولیدکنندگان داخلی هنوز آماده تجارت آزاد با دیگر کشورها نشده‌اند. با وجود اینکه در این موافقت‌نامه تجارت آزاد بندی نیز برای حمایت از تولیدات داخلی در شرایط اضطراری در نظر گرفته می‌شود اما باید تأکید داشت که این بند تنها در شرایط اضطراری اجرا خواهد شد.
مشکلات احتمالی تولید ملی بعد از پیوستن به اتحادیه اوراسیا
پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال‌های اخیر با هدف تقویت روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای عضو این اتحادیه (روسیه، قزاقستان، ارمنستان، بلاروس، قرقیزستان، و مولداوی) و دسترسی به بازارهای بزرگتر، باعث امیدواری‌هایی در خصوص رشد اقتصادی و کاهش وابستگی به بازارهای غربی شده است و این اتحادیه می‌تواند فرصتی برای گسترش صادرات و تقویت اقتصاد ملی ایران باشد،
با این حال، این پیوستن بدون چالش‌های خاص خود نبوده است، در این گزارش، به بررسی مشکلاتی که ممکن است پیوستن ایران به این اتحادیه برای تولید ملی به‌همراه داشته باشد، پرداخته‌ایم.
رقابت فزاینده با تولیدات خارجی
با پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا، کاهش تعرفه‌ها و تسهیل دسترسی به بازارهای کشورهای عضو، امکان رقابت صنایع داخلی ایران با محصولات تولیدی کشورهای عضو افزایش یافته است. این رقابت، می‌تواند در بخش‌هایی در صنایع مختلف همچون خودرو، لوازم خانگی، فولاد، و سیمان و از جمله کشاورزی، غلات و گوشت قرمز چالش‌هایی جدی برای تولید ملی ایجاد کند.
تولیدکنندگان ایرانی با واردات ارزان‌تر و باکیفیت‌تر از کشورهای عضو اتحادیه مانند روسیه و قزاقستان روبه‌رو شوند که می‌تواند موجب کاهش تقاضا برای محصولات داخلی و افزایش فشار بر صنایع داخلی شود،
به‌عنوان مثال، صنعت خودروسازی ایران که یکی از بزرگترین بخش‌های تولید ملی به‌شمار می‌رود، به‌دلیل عدم توانایی در رقابت با خودروهای تولیدی کشورهای عضو، ممکن است با کاهش سهم بازار مواجه شود، این امر می‌تواند منجر به کاهش اشتغال در این صنایع و همچنین کاهش سودآوری کارخانه‌ها شود.
عدم‌آمادگی زیرساخت‌های تولیدی و فناوری
یکی از چالش‌های اصلی ایران در پیوستن به اتحادیه اوراسیا، عدم آمادگی زیرساخت‌های تولیدی و فناوری لازم برای رقابت با تولیدات کشورهای عضو است.
صنایع ایرانی هنوز با مشکلاتی همچون فناوری قدیمی، عدم نوآوری در تولید، و پایین بودن کیفیت محصولات مواجه هستند، در حالی که کشورهای عضو اتحادیه از جمله روسیه به‌طور مداوم در حال بهبود و به‌روزرسانی خطوط تولید و فناوری‌های خود هستند، صنایع ایران از این مزیت برخوردار نیستند و ممکن است در برابر محصولات پیشرفته‌تر از کشورهای عضو قرار بگیرند،
این مسئله به‌ویژه در صنایعی مانند ماشین‌آلات سنگین، تجهیزات الکترونیکی و خودروهای برقی به‌شدت مشهود است که می‌تواند بر توان رقابتی تولید ملی ایران اثر منفی بگذارد.
سیاست‌های حمایتی ضعیف
از دیگر مشکلات مهم، کمبود سیاست‌های حمایتی برای صنایع داخلی ایران است. اگرچه کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، مانند روسیه و قزاقستان، از صنایع داخلی خود با ارائه یارانه‌ها و بسته‌های حمایتی قوی حمایت می‌کنند، ایران در این زمینه با مشکلاتی جدی روبه‌روست.
عدم ارائه حمایت‌های لازم از سوی دولت می‌تواند موجب ضعف رقابت‌پذیری محصولات داخلی و حتی تعطیلی برخی از واحدهای تولیدی شود، این در حالی است که برخی کشورها مانند روسیه و بلاروس با توجه به سیاست‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری‌های کلان، توانسته‌اند عرضه تولیدات خود را در بازارهای منطقه‌ای تقویت کنند.
آسیب‌پذیری شدید کشاورزی، دامپروری و غلات
یکی از بخش‌هایی که با چالش‌های جدی روبه‌روست، بخش کشاورزی ایران است. پیوستن به اتحادیه اوراسیا می‌تواند به واردات بیشتر محصولات کشاورزی از کشورهای عضو مانند قزاقستان، مغولستان و روسیه منجر شود، این امر می‌تواند فشار مضاعفی بر تولیدات داخلی وارد کند و باعث کاهش قیمت‌ها و در نتیجه تضعیف کشاورزان ایرانی شود.
واردات محصولات استراتژیک مانند گندم، جو، دانه‌های روغنی و گوشت قرمز، شرایط رقابت برای تولیدکننده داخلی با محصولات ارزان‌تر کشورهای عضو را به‌شدت سخت می‌کند،
علاوه بر این، مشکل کیفیت و استانداردهای متفاوت محصولات کشاورزی نیز می‌تواند بر تعاملات تجاری ایران با اتحادیه اوراسیا تأثیر منفی بگذارد. رعایت استانداردهای این اتحادیه برای محصولات کشاورزی ممکن است برای تولیدکنندگان ایرانی که در برخی موارد با مشکلات نظارتی مواجه هستند، دشوار باشد.
چالش‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها
یکی از مشکلاتی که در مسیر پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا وجود دارد، تحریم‌های اقتصادی است، تحریم‌های خارجی علیه ایران ممکن است مانع از استفاده کامل این کشور از مزایای این اتحادیه شود.
برخی از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا ممکن است تحت فشارهای سیاسی و اقتصادی از سوی غرب مجبور به کاهش روابط اقتصادی با ایران شوند، همچنین، برخی از کشورهای اتحادیه ممکن است نتوانند با ایران در برخی از پروژه‌ها به‌دلیل نگرانی از تحریم‌ها همکاری کنند.
وابستگی به منابع خارجی جدید
پیوستن به اتحادیه اوراسیا ممکن است موجب افزایش وابستگی ایران به واردات کالاهای صنعتی و فناوری‌های پیشرفته از کشورهای عضو اتحادیه شود و وابستگی جدیدی در این کشورها ایجاد کند.
موانع قانونی و بوروکراتیک داخلی
با وجود کاهش تعرفه‌ها، موانع قانونی و بوروکراتیک همچنان می‌تواند بر روند تبادلات تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای اتحادیه اوراسیا تأثیر منفی بگذارد. پیچیدگی‌های اداری، قوانین گمرکی متفاوت و محدودیت‌های تجاری می‌تواند موانعی بر سر راه تولیدکنندگان ایرانی ایجاد کند و باعث شود نتوانند به‌طور کامل از فرصت‌های تجاری این اتحادیه بهره‌برداری کنند.
اهمیت گرفتن امتیاز در تدوین سند تجارت آزاد
خبرگزاری تسنیم با صادق قنادزاده معاون ارتقاء کسب‌وکار‌های بین‌المللی سازمان توسعه تجارت، مصاحبه‌ای درباره تمهیداتی که برای حفاظت از تولید داخلی در مواجهه با تجارت آزاد با اروسیا انجام داده‌ایم، داشته است که مشروح آن به‌شرح زیر است؛
قنادزاده در گفتگو با خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: طراحی سندی که در این ارتباط تدارک دیده شده است بسیار مهم است و اگر خوب طراحی و در مذاکرات امتیازات خوبی گرفته شده باشد، بخشی از نگرانی‌ها برطرف می‌شود.
وی افزود: تجربه‌های ناموفقی که در پیمان‌های چندجانبه‌ای که در گذشته وجود دارد، به‌خاطر آن است که سندهای همکاری به‌خوبی تنظیم نشده بود.
انجام 60 دور مذاکره با اتحادیه اوراسیا
معاون ارتقاء کسب‌وکار‌های بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ادامه داد: 30 درصد اشکالات موافقت‌نامه‌های تجارت آزاد با سایر کشورها نیز در جریان اجرا مشخص خواهد شد که مربوط به ناهماهنگی‌ها و تنظیم نبودن روابط دستگاه‌های داخلی با یکدیگر است.
وی تصریح کرد: 60 دور مذاکره برای تجارت آزاد کالاهای مختلف انجام شده است به همین منظور برخی از لیست کالاها بلافاصله بعد از اجرای توافق آزاد عملیاتی و برخی دیگر با فاصله انجام می‌شود و سعی شده است که نگرانی‌های تولیدکنندگان داخلی نیز در تجارت آزاد با اوراسیا دیده شود.
هماهنگی داخلی برای تجارت آزاد مهیا نشود ضربه می‌خوریم
قنادزاده گفت: گمرک، استاندارد و دستگاه‌های اجرایی باید هماهنگی‌های لازم را با یکدیگر داشته باشند و شرایط لازم برای اجرای تجارت آزاد با اوراسیا فراهم شود در غیر این صورت ما از دیگر کشورهای عضو عقب می‌افتیم.
معاون سازمان توسعه تجارت گفت: کشورهای عضو اتحادیه اروسیا سال‌ها تجربه این‌دست موافقت‌نامه‌ها را داشته‌اند و از طرفی آمادگی لازم را برای اجرا دارند برای همین منظور جلسات هماهنگی منظمی میان دستگاه‌های داخلی برگزار می‌شود تا به آمادگی لازم دست یابیم.
مقابله با اقدامات قیمت‌شکنی در تجارت آزاد
وی اظهار داشت: در توافق‌نامه‌ها فصلی برای اقدامات حفاظتی و ضد قیمت‌شکنی قرار داده می‌شود و همه کشورها حفاظت از تولید داخل برای آنها اهمیت دارد تا اگر واردت بی‌رویه صورت گیرد یا اینکه به تولید ملی ضربه وارد شود، مستندات لازم به طرف مقابل ارائه و اقدامات محافظتی انجام می‌شود.
معاون سازمان توسعه تجارت ادامه داد: حتی امکان برداشتن تعرفه یا جلوگیری از صادرات یا هر اقدام محافظتی لازم بعد از بررسی در کمیته در اتحادیه اروسیا اجرایی می‌شود.
وی ابراز کرد: بر این اساس 87 درصد تعرفه واردات کالاهای تجاری قابل معامله میان ایران و اتحادیه اوراسیا برداشته می‌شود و بقیه کالاها بدون تغییرات تعرفه‌ای با شرایط قبلی معامله خواهد شد.
پیوستن به اوراسیا فرصت یا تهدید؟
پیوستن به اتحادیه اوراسیا می‌تواند فرصت‌های تجاری زیادی برای ایران ایجاد کند و ابزاری مؤثر برای مقابه با تحریم‌ها باشد اما چالش‌های جدی برای تولید ملی نیز به‌همراه دارد که به‌طور قطع صفحه ترازوی فرصت‌ها سنگین‌تر است.
رقابت شدید با تولیدات خارجی، ضعف زیرساخت‌ها، کمبود سیاست‌های حمایتی، سنتی بودن بخش کشاورزی، تحریم‌های بین‌المللی و وابستگی به واردات می‌تواند تولید ملی ایران را تحت فشار قرار دهد به همین منظور برای بهره‌برداری کامل از مزایای این پیوستن، نیاز به اصلاحات ساختاری، حمایت از صنایع داخلی و بهبود وضعیت زیرساخت‌های تولیدی وجود دارد؛ در این صورت است که می‌توان از چالش‌ها عبور کرد و به‌خوبی از فرصت‌های این اتحادیه بهره‌برداری کرد.
گزارش از ابراهیم نژادرفیعی
انتهای پیام/+