ایمنی کارکنان اولویت‌دارترین هدف ما برای آینده
در یکی دیگر از برنامه‌های رادیوفولاد، پدرام فتاح‌المنان مدیر مرکز تعمیرات نسوز ، در گفت‌وگو با مجری این برنامه، به تشریح عملکرد واحد تعمیرات نسوز در زمینه‌های مختلف و اهداف این بخش پرداخت. ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
لطفاً درباره فعالیت‌ها و عملکرد واحد تعمیرات نسوز توضیح دهید.
مرکز نسوز در شرکت فولاد مبارکه یک مجموعه 350 نفری شامل 52 نفر همکاران امانی و300 نفر همکار پیمانکار است که هنگام اجرای تعمیرات برنامه‌ریزی‌شده (شات‌دان) به‌صورت پروژه‌ای با ما همکاری می‌کنند.
به‌طورکلی مواد نسوز یکی از اقلام مصرفی عمده فولاد مبارکه به‌خصوص در ناحیه فولادسازی است و هدف اصلی ما در مرکز نسوز کاهش هزینه‌ها با کاهش حداکثری مصرف است و تاکنون در این زمینه نتایج خوبی حاصل شده است. در ابتدای راه‌اندازی به‌دلیلِ کم بودن تولید، مصرف کل نسوز فولادسازی رقم بالایی بوده است. این رقم در فولادسازی در سال 1391، 8.5 کیلوگرم بر تن مذاب بوده و امروز با اقداماتی بهینه‌سازی انجام‌شده طی این سال‌ها، این رقم در سال 1402 به 7.06 و در هشت‌ماهه سال 1403 به 6.57 کیلوگرم بر تن مذاب کاهش یافته است. در مهرماه امسال ارقام 5.83 و در آبان 5.18 به دست آمد که ارقام نادر و قابل‌مقایسه است. مصرف نسوز کوره‌ها در مهرماه به رقم حدود 2.18 رسید. این در حالی است که این رقم در سال 1391 عدد 4.51، در سال 1402 عدد 3.12 و در هشت‌ماهه اول امسال 2.95 کیلوگرم بر تن مذاب بوده است.
چه اقداماتی برای این میزان کاهش انجام‌شده است؟
اقدامات انجام‌شده به دو دسته تقسیم می‌شود: فعالیت‌هایی که در خود نسوز انجام‌شده و مربوط به طراحی‌ها یعنی ابعاد و اندازه‌ها و زون‌بندی‌هاست. همچنین سعی می‌کنیم کیفیت و شرایط نسوز منطبق با فرایند باشد. بخشی از فعالیت‌ها نیز مربوط به کنترل بهینه فرایند است و مراقبت می‌کنیم که آسیب کمتری به نسوز برسد.
درباره پروژه استفاده از جرم‌های مونولیتیف و فراوری‌های نسوز توضیح دهید.
یکی از پروژه‌ها مربوط به سقف کوره است که قبلاً به‌صورت آجر آماده و بر روی کوره نصب می‌شد؛عمر کمی داشت و متناسب با شرایط و فرایند نبود؛ بنابراین به سمت جرم مونولیتیک رفتیم و متریالی استفاده شد که مناسب با فرایند باشد. اتیتیوهایی که به‌صورت نانو یا میکرونی آنتی‌اکسیدان به آن اضافه می‌شود عمر و مقاومت خوبی در برابر شرایط فرایندی ایجاد می‌کند؛ مثلاً از عمرهای نزدیک 100 به بیش از 250 رسیده‌ایم.
این پروژه چقدر در کاهش هزینه‌ها و بهره‌وری کمک کرد؟
کاهش مصرف نسوز تنها یک عنوان است، ولی پشت آن اتفاقات خوبی در فرایند می‌افتد. هرچه مصرف نسوز کم شود، عمر قطعات نسوز افزایش پیدا می‌کند و این یعنی توقفات تولید و زمان‌های تعویض نسوز کاهش پیدا می‌کند و فرصت بیشتری برای تولید به وجود می‌آید. درعین‌حال هرچه عمر نسوزها بیشتر شود، با ضایعات نسوز کمتری مواجهیم. در این صورت تولید افزایش و هزینه تمام‌شده کاهش یافته است.
چقدر از نسوزهای کیفی از داخل و خارج تأمین می‌شود؟
در حال حاضر با اعتماد و حمایت فولاد مبارکه از تأمین‌کنندگان داخلی، به گواه آمار 90 درصد متریال مصرفی نسوز در شرکت فولاد مبارکه داخلی‌سازی شده و با همان کیفیت و قابل‌رقابت با برند اروپایی است.
آیا در پایداری تأمین، چالشی وجود دارد؟
در این حوزه اقدامات خوبی انجام شده است. آخرین اقدام که دو سال پیش انجام شد استقرار نظام بازرسی کیفیت متریال، هم در حین ساخت و هم قبل از ارسال به فولاد مبارکه بود. مواد نسوز از لحاظ کیفی بررسی می‌شوند و تأمین‌کنندگان می‌دانند باید با این نظارت کیفی متریال را تحویل فولاد مبارکه دهند و کیفیت خود را در فرایند تولید حفظ کنند.
با وجود محدودیت‌های حوزه انرژی، شما تعمیرات نسوز را چگونه برنامه‌ریزی می‌کنید که تولید آسیب نبیند؟
همگام با دیگر واحدها، در زمان اعمال محدودیتِ کمتر، به تولید و در زمان اعمال محدودیتِ بیشتر، به تعمیرات می‌پردازیم. حتی چارت واحد هم بر اساس این رویکرد اصلاح شده است.
دوره‌های آموزشی در این میان چه نقشی دارند؟
در واقع پرداختن به حوزه مهارتی و تخصصی بسیار لازم است. به‌عنوان مثال، اخیراً یک دوره آموزشی برای همکاران درباره آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا در زمینه فراوری‌ها و تولید کیفی‌تر نسوز برگزار شد. در زمینه مهارت‌افزایی با کمک کانون ارزیابی اقداماتی انجام شده است که البته جای بهبود دارد.
مهم‌ترین اهداف این واحد چیست؟
اولویت‌دارترین هدف ما برای آینده ایمنی کارکنان و حفاظت از تجهیزات است. در کنار این باید سعی کنیم از متریالی استفاده کنیم که ضمن افزایش بهره‌وری، به کاهش مصرف نسوز کاهش و هزینه‌ها منجر شود.
چقدر از تجارب سایر شرکت‌های معتبر دنیا در این مسیر استفاده می‌کنید؟
بر ای رقابت‌پذیری بیشتر ناگزیریم همواره به دنبال آخرین تکنولوژی‌ها باشیم. یکی از این اقدامات مونولیتیک کردن لایه کاری پاتیل است که پس از اینکه چند فولادساز پیشرو این طرح را اجرا کردند، ما نیز مذاکراتی با شرکت‌های تأمین‌کننده و اجراکننده این حوزه انجام دادیم. در حال حاضر مطالعات اولیه در حال انجام است تا بتوانیم این تکنولوژی را با فرایند فولادسازی تطبیق دهیم و تأمین را به یک تأمین مطمئن و پایدار برسانیم. کوچک‌ترین مزیت اجرای این طرح این است که مصرف نسوز پاتیل به نصف و حتی کمتر می‌رسد.
استفاده از هوش مصنوعی در واحد شما چه جایگاهی دارد؟
در حوزه تجهیزات با تعریف پروژه‌های متعدد به سمت مکانیزه کردن فعالیت‌ها حرکت کرده‌ایم؛ مثلاً برای گانینگ تاندیش باید از روش دستی توسط اپراتور به سمت روش مکانیزه و هوشمند حرکت کنیم. در زمینه ترمیم و تعویض بلوک و فعالیت‌های سخت در شرایط سخت در دمای بالا و زمان‌های محدود که تولید تحت‌فشار است، باید از هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های روز استفاده کنیم. در زمینه هوش مصنوعی ابتدای راهیم. ابتدا باید با آموزش کارکنان را با چنین فرایندهایی آشنا کنیم.
در حوزه زیست‌محیطی و بهداشت محیط چه فعالیت‌هایی انجام گرفته است؟
پروژه‌های متعددی از جمله پتوهای نسوز ریفورمر تعریف شده است. ما برای حفظ سلامتی کارکنان از بهترین و باکیفیت‌ترین ماسک‌ها و لباس‌ها حین شات‌دان استفاده می‌کنیم. همچنین با همکاری دانشگاه، طرح تحقیقاتی استفاده از متریال‌هایی که کمترین آسیب را دارند در دست مطالعه و اجراست.
در مقایسه با سایر فولادسازان، وضعیت فولاد مبارکه در حوزه نسوز چگونه است؟
ما دائماً خودمان را با سایر فولادسازان مطرح جهانی مقایسه می‌کنیم و از تعمیرکننده‌های نسوز مطرح دنیا الگوبرداری می‌کنیم. به دلیل حجم تولید و مقادیر بالای مصارف نسوز، بعضاً پروژه‌هایی در فولاد مبارکه انجام شده که در فولادسازی‌های دیگر کمتر به آن پرداخته شده است.
سخن آخر؟
در آبان ماه به رکورد مصرف نسوز در پاتیل و در تاندیش رسیدیم. مصرف نسوز پاتیل از سال 91 تا 1402 از 2.41 به 2.39 کاهش یافته و در آبان ماه این عدد به 1.72 رسیده است. مصرف نسوز در تاندیش از سال 90 تا 1402 از 1.7 به 1.31 کاهش پیدا کرده و در آبان ماه عدد بی‌سابقه 0.98 به ثبت رسیده است. این نتایج حاصل نشده مگر با اراده و تلاش کلیه همکاران در مرکز نسوز و همکاران مرتبط با فرایندها که من از همه این عزیزان تشکر می‌کنم.