در گرجستان چه می‌گذرد؟- بخش پایانی
اگر «رویای گرجستان» بتواند از این برهه زمانی به سلامت بگذرد، می‌توان ادعا کرد که ستون فقرات انقلاب‌های موسوم به انقلاب‌های «میدان» حداقل در گرجستان کاملاً شکسته خواهد شد و در فضای کشورهای استقلال یافته پس از شوروی، انگیزه‌های آن به حداقل می‌رسد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در قسمت قبلی این گزارش به وضعیت سیاسی گرجستان بعد از انتخابات پارلمانی پرداخته شد.
کدام گروه‌ها در میدان حضور دارند؟
«نیکانور ملیا» رئیس حزب ائتلاف برای تغییر که به نوعی همان جنبش ملی متحد ساکاشویلی است و زمانی رهبر سابق حزب ساکاشویلی بوده و اکنون به‌عنوان رابط این دو حزب شناخته می‌شود در سال 2019، در جریان بازدید یک هیئت روسی به رهبری معاون وزیرخارجه «سرگئی گاوریلف» تظاهراتی را علیه مقامات دولتی رهبری کرد. وی پس از دستگیری متهم به هجوم به پارلمان شد و به خاطر این اقدام، دو سال از فعالیت‌های سیاسی محروم و روانه زندان شد. اما اتحادیه اروپا برای ملیا وثیقه پرداخت و پس‌از دو ماه وی آزاد شد.
از سوی دیگر رهبران «گرجستان قوی» تاجران گرجی «ماموکا خزارادزه»،رئیس بزرگترین بانک گرجستان (تی‌بی‌سی بانک) و شریک تجاری او «بدری جاپاریدزه» هستند که زمانی یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری گرجستان یعنی بندر آب‌های عمیق «آناکلیا» را در دریای سیاه احداث کردند.
حتی بدون مشارکت آنها در کودتا، اتهامات زیادی در مورد آنها وجود دارد. آنها نیز مانند طرفداران ساکاشویلی، کمپین انتخاباتی خود را بر اساس شعارهای ضد روسی بنا کردند و پیشنهاداتی همچون ممنوعیت فروش زمین به شهروندان روسی، ممنوعیت ورود خودروهای با پلاک روسیه و مخالفت با احیای ترافیک هوایی بین روسیه و گرجستان را مطرح کردند.
یکی دیگر از رهبران گرجستان قوی، رئیس مرکز غیردولتی دموکراسی چند حزبی، در پایان نوامبر پیشنهاد ایجاد یک «پارلمان جایگزین» را داد، که اساساً یک دولت موازی در گرجستان بود. چیزی شبیه آنچه در سال 2019 در ونزوئلا شاهد آن بودیم و «خوان گوایدو» خود را رئیس جمهور این کشور اعلام کرد.
البته در شرایطی که سالومه زورابیشویلی در چند هفته آینده حاضر به ترک قدرت و استعفا نباشد، می‌توانیم بگوییم در آینده شاهد یک دولت موازی در گرجستان خواهیم بود.
در مقایسه با سه حزب ذکر شده فعال در اغتشاشات این روزهای تفلیس، حزب نخست وزیر سابق «گیورگی گاخاریا» کمی بی ضررتر به نظر می رسد. حزب گاخاریا برای گرجستان خود را به عنوان یک نیروی مستقل معرفی کرد و حتی پس از انتخابات نیز عجله‌ای برای شرکت در اعتراضات میدان نداشت. اما از نظر ایدئولوژی، از احزاب ضد روس دور نیست.
نخست وزیر سابق که در مقطعی حساس رویا را تنها گذاشت و استعفا داد برای مقامات و بدنه حزب رویای گرجستان یک خائن بشمار می‌رود، بنابراین انگیزه‌های ممنوعیت فعالیت حزب او حتی بیشتر از دیگران است.
چهره‌ها و «فعالان اجتماعی» تاثیرگذار حاضر در میدان
در اغتشاشات این روزهای تفلیس سازمان‌های غیردولتی خارجی در تشدید سناریوی انقلابی همراه با اپوزیسیون کاملاً در میدان حضور دارند. همان سازمان‌هایی که دولت گرجستان سعی کرد با وضع قوانینی همچون «عوامل خارجی» دست آنها را از منابع غربی برای اقدام علیه حاکمیت کشور خالی کند.
برای نمونه می‌توان به «موسسه ملی دموکراتیک برای امور بین الملل» اشاره کرد که در راهپیمایی های تابستانی علیه قانون عوامل خارجی مشارکتی فعال داشت. این موسسه در جریان اغتشاشات تابستانه به اپوزیسیون در مورد نحوه برگزاری یک کمپین انتخاباتی ضد دولتی آموزش‌های داده و برای اطلاع رسانی دروغ در خصوص قانون عوامل خارجی به افراد پول اختصاص داده بود.
لازم به ذکر است موسسه فوق زیر مجموعه «موقوفه ملی برای دمکراسی» محسوب می‌شود. موسسه‌ای زیر نظر حزب دمکرات آمریکا و یکی از بازوهای وزارت خارجه ایالات‌متحده به منظور ترویج دمکراسی مدنظر واشنگتن در کشورهای در حال توسعه است.
سایر سازمان‌های آمریکایی، مانند مؤسسه مک‌کین و صندوق مارشال، گزارش‌های منفی در مورد روند و نتیجه انتخابات پارلمانی هفته‌های گذشته گرجستان ارائه کردند. این گزارش‌ها توسط رئیس سابق دفتر موسسه ملی دموکراتیک برای امور بین الملل گرجستان امضا و مورد تایید قرار گرفت.
نکته جالب در خصوص اعتراضات خیابانی این روزها و شب‌ها، مداخله فعال نهادها و سازمان‌های خارجی در اتفاقات تفلیس است. این درحالی است که براساس اسناد و گزارش‌های ارائه شده از سوی مقام‌های امنیتی 30 درصد از بازداشت شدگان در خیابان های تفلیس شهروندان کشورهای دیگر هستند.
به گفته نخست‌وزیر گرجستان این سازمان‌های غیردولتی هستند که به تظاهرکنندگان نحوه ساخت و استفاده از مواد آتش‌زا را نشان می‌دهند و در نتیجه اقدامات خشونت‌آمیز را تحریک می‌کنند. او تهدید کرد که رهبران غیردولتی «که در دفاتر پنهان شده‌اند» نمی توانند از مجازات بگریزند.
به گفته شهردار تفلیس «کاخا کلادزه» روش‌های معترضان در قالب گروه‌های آموزش دیده در حمله به ماموران امنیتی مانند سال‌های 2013-2014 در اغتشاشات یورو میدان اوکراین است.
موضع غرب چگونه است؟
در شرایط فعلی باد خوبی به بادبان مخالفان به سمت غرب می‌وزد. اتحادیه اروپا در این خصوص احساس قدرت می‌کند زیرا می‌داند که موضوع تمام این درگیری‌ها در گرجستان نحوه ایجاد تعامل با بروکسل است. دو روز پس از انتخابات ریاست جمهوری گرجستان، وزرای خارجه 27 کشور درباره نحوه مداخله خود در این رویدادها گفتگو کردند.
مجله پولیتیکو می‌نویسد که اتحادیه اروپا ممکن است تحریم‌هایی را علیه بالاترین مقامات حزب رویای گرجستان اعمال کند. «پاول گرچینسکی»سفیر اتحادیه اروپا در تفلیس، در یک اقدام غیر معمول که به وضوح دخالت در مسائل داخلی گرجستان بود قبل از انتخابات از گرجی‌ها خواست به مخالفان دولت مستقر رای بدهند و پس از اعلام نتایج از تجمعات ضد دولتی حمایت کرد.
همچنین رئیس جدید دیپلماسی اروپا «کایا کالاس» که به روس‌هراسی شهره است در اولین روز کاری خود به کی‌یف رفت و در آن‌جا از تجمعات در گرجستان حمایت کرد و آن را «آرزوی مردم گرجستان در پیوستن به اتحادیه اروپا» خواند و تهدید کرد که تصمیم تفلیس برای تعلیق مذاکرات در روند یکپارچگی اروپایی «عواقب» شدیدی درپی خواهد داشت. اگرچه در ماه‌های قبل بروکسل این مذاکرات را به حالت تعلیق درآورده بود.
کالاس بسیار گستاخانه‌تر و ناشیانه‌تر از سلف خود «جوزف بورل» رفتار می‌کند. در حالی که نخست وزیر سابق استونی انگشت خود را به سمت سران حزب رویای گرجستان نشانه رفته بود، اولین اقدامات به اصطلاح تنبیهی اروپا از سرزمین مادری او کلید خورد. استونی به همراه لیتوانی و لتونی ورود 13 مقام گرجستانی را به این کشور ممنوع کردند.
به گفته مخالفان رئیس‌جمهور فرانسه میهن اصلی زورابیشویلی نیز بلافاصله عکس‌العمل نشان داد و وزارت خارجه این کشور نسبت به خیانت مقامات گرجی به «آرزوهای اروپایی» مردم گرجستان هشدار دادند و خواستار احترام به «تظاهرات مسالمت آمیز» در این کشور شدند.
در تفلیس گفته می‌شود که رئیس‌جمهور زورابیشویلی به معنای واقعی کلمه روی یک خط تلفن مستقیم با اتحادیه اروپا و بروکسل آویزان مانده است. او اخیراً با کالاس، رئیس جدید شورای اروپا «آنتونیو کاستا» و همچنین روسای جمهور لهستان و استونی درباره وضعیت گرجستان گفتگو کرده. در واقع می‌توان به معنای دقیق کلمه گفت زورابیشویلی یک کانال ارتباطی میان معترضان حاضر در میدان و ساختارهای غربی است به شکلی که وی قبل از گفتگو با رهبران اتحادیه اروپا با رهبران احزاب مخالف مشورت می‌کند.
همچنین باید به دولت بایدن نیز اشاره کرد که در روزهای پایانی عمر دولت خود از مداخله در رویدادها گرجستان دست نمی‌کشد به شکلی که کاخ سفید مشارکت استراتژیک خود با گرجستان را فعلاً متوقف کرده است.
آیا شرایط تفلیس در کنترل دولت قرار دارد؟
در حالی که مقامات و نیروهای امنیتی در حال مدیریت ناآرامی‌ها هستند، نیروهای ویژه توانستند میدان مقابل مجلس را پاکسازی کنند و از تصرف نهادهای دولتی و مسدود کردن خطوط ارتباطی جلوگیری کردند. به گفته وزارت کشور، هدف معترضین مسدود کردن اماکن استراتژیک، ایستگاه‌های قطار و بزرگراه‌های مرکزی بود.
از سوی دیگر کلیسای ارتدوکس گرجستان که بیش از هر سیاستمداری و چهره دیگری در این کشور دارای محبوبیت است، در شرایط فعلی در کنار مقامات قانونی گرجستان ایستاده است. پدرسالار «ایلیا دوم» فراخوان زورابیشویلی برای حضور دانش آموزان مدرسه برای شرکت در تجمعات اعتراضی را محکوم کرد.
دادگاه قانون اساسی نیز تسلیم فشارهای نیروهای اپوزیسیون نشده است. علیرغم درخواست و شکایت زورابیشویلی برای مغایر دانستن انتخابات مجلس با قانون اساسی درخواست وی از سوی دادگاه قانون اساسی رد شد.
کوباخیدزه معتقد است که در مقایسه با سه تلاش قبلی برای انقلاب رنگی در این کشور (تابستان 2022، بهار 2023، بهار 2024)، اقدامات فعلی از سطح ضعیف‌تری برخوردار است.
وی اضافه کرد اکنون مشخص است که در این چهار سال اپوزیسیون حامیان زیادی را از دست داده است. کوباخیدزه خاطرنشان کرد بر این اساس، موج چهارم انقلاب بسیار ضعیف‌تر از آنچه می‌توانست باشد در این کشور اتفاق افتاده است.
نیروهای امنیتی، سرویس های ویژه و ارتش هنوز مستقر نشده‌اند و می‌توان اطمینان داشت که به دولت فعلی وفادار خواهند ماند. درست است، سفرا و دیپلمات ها در ایالات متحده آمریکا، لیتوانی، هلند، بلغارستان، گرجستان، ایتالیا و جمهوری چک استعفا دادند، اما دولت با یک خوشبینی اعتقاد دارد که این امر تحت فشار کشورهای «میزبان» اتفاق افتاده است و ربطی به این مقامات ندارد.
اکنون بزرگترین تهدید، اعتراضات گسترده نیست، که در حال حاضر محدودیت‌های خود را نشان داده، بلکه تشدید این اعتراضات است. در تابستان، سرویس امنیت دولتی گرجستان، ستیزه جویان لژیون گرجستان (یک سازمان تروریستی ممنوعه در روسیه) را که در اوکراین می جنگیدند و در حال آماده سازی یک سوء قصد علیه ایوانیشویلی بودند، دستگیر کرد.
برخی از آنها قبلاً فیلمی ضبط کرده بودند که در آن تهدید می‌کردند که به کمک مخالفان دولت خواهند آمد. اگر گلوله و نارنجک جایگزین ابزار آتش‌بازی و سنگ شود و به جای مجروحان کشته‌ها شمارش شود، ممکن است در گرجستان نیز سرنوشت اوکراین را تکرار شود.
روس‌ها چه می‌گویند؟
روسیه از نزدیک وضعیت گرجستان را زیر نظر دارد و به گفته رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه «سرگئی ناریشکین»، امیدوار است که هرگونه «انقلاب رنگی» جدید در این کشور شکست بخورد.
«ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه از شجاعت رویای گرجستان شگفت زده شده، اما به وضوح می‌گوید که روسیه در امور داخلی هیچ کشور دخالت نمی‌کند. یا به عبارت دیگر روسیه در شرایط فعلی نه می‌خواهد و نه توان مداخله در امور کشورهای همسایه خود را دارد.
علیرغم فشارهای بسیار زیاد چه از داخل و چه از خارج کشور، کوباخیدزه از گفتن اینکه قصد دارد روابط عملگرایانه با روسیه را حفظ کند و یکپارچگی کشور را به صورت مسالمت آمیز بازگرداند و با آبخازی‌ها و اوستیایی‌ها وارد گفتگو شود، هیچ تردیدی ندارد.
اگر «رویای گرجستان» بتواند از این برهه زمانی به سلامت بگذرد، می‌توان ادعا کرد که ستون فقرات انقلاب‌های موسوم به انقلاب‌های «میدان» حداقل در گرجستان کاملاً شکسته خواهد شد و در فضای کشورهای استقلال یافته پس از شوروی، انگیزه‌های آن به حداقل خواهد رسید.
اکنون زمان به نفع مقامات دولتی در حرکت است. هر چه تظاهرات از موفقیت کمتری برخوردار باشد، معترضان ناامیدتر می‌شوند. اما همچنان می‌توان شاهد تشدید و شعله‌ور شدن اعتراضات در تفلیس در 14 و 29 دسامبر (26 آذرماه و 11 دی ماه) به دلایلی همچون تاریخ انتخابات و تحلیف ریاست جمهوری باشیم.
این درحالی است که رویای گرجستان بازیکن سابق فوتبال «میخائیل کاولاشویلی» را برای سمت ریاست‌جمهوری نامزد کرده است.
این نکته را هم باید یادآور شد که حزب رویا و کوباخیدزه امیدوار هستند پس از تغییر در رهبری کاخ سفید و آمدن ترامپ تغییراتی در مدل رفتاری اتحادیه اروپا و تفلیس ایجاد شود زیرا رویا اعتقاد دارد روابط با اتحادیه اروپا مستقیماً به مدل روابط تفلیس با واشنگتن بستگی دارد.
انتهای پیام/