تحولات گسترده محتوایی در حوزه علمیه قم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت الله محسن اراکی امروز در همایش «تطور فقه درصد سال اخیر حوزه علمیه قم» که از سوی دبیرخانه بزرگداشت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه‌ علمیه قم و با همکاری پژوهشگاه فقه نظام و مدرسه حوزوی عالی ولی امر (عج) برگزار شد، گفت: ورود علمای شیعه به مباحث اجتماعی و سیاسی دارای سوابق تاریخی است.

وی افزود: یکی از دوران هایی که باعث شد، علمای نجف نسبت به کنشگری سیاسی در سطوح بالا دچار تشکیک شوند مرتبط به دورانی می شود که ایران به صحنه تاخت و تازهای گسترده سیاسی داخلی و خارجی قرار گرفت بود.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه تصریح کرد: علمای نجف این تفکر را کردند که تا کنون این همه از خود مایه گذاشته و زحمت می کشند، ولی نتیجه را انگلیس می برد. از زمان مرحوم شیخ انصاری نیز این تفکر بیشتر نزج گرفت . مرحوم نراقی علیه اشغال روس فتوا داد. مرحوم شیخ انصاری فرمود که با حکم ما وارد جنگ می شوند و فرماندهان حکومت قاجار همه زحمات را خنثی می کنند و دوباره همین زمین ها را به روس ها می دهند.

آیت الله اراکی بیان کرد: این تفکر در عراق شدت گرفت و حس کردند که زحمات علما به این وضع منجر می شود. در قم آنچه رخ داد آن بود که فشارهای رضاخانی و فشارهای اشغال ایران باعث شد که علما بیشتر در حوزه سیاست و اجتماع حضور یابند. به همین دلیل ملاحظه می کنیم که تفکر اجتماعی سیاسی زمان مرحوم آیت الله بروجردی با همان تفکر امام راحل مطرح می شد.

آیت الله بروجردی قائل به ولایت فقیه بودند

وی گفت: آیت الله بروجردی قائل به ولایت فقیه بودند و بر این اساس مقدماتی را نیز در نظر گرفته بودند. ایشان مساله ولایت فقیه را مساله ای کاملا فقهی می دانستند. متاسفانه برخی بدون هیچ اطلاعی عنوان می کنند که مرحوم آیت الله بروجردی تفکر سیاسی اجتماعی نداشتند. در حالی که نوشته ها و رویکردهای ایشان کاملا این امر را اثبات می کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: ایشان نواب اربعه امام زمان را کسانی می داند که عنوان ولی فقیه به آنها بار بوده است. زیرا بر اساس تفکر امامیه این سیر در جریان ولایت فقیه ادامه و استمرار پیدا می کند. ایشان مساله ای جدی را بیان می کنند که مگر می شود که ائمه(ع) برای چنین پست مهمی کسی را به شکل تاریخی و ابدی مشخص کنند؟ ایشان این مساله را کاملا عقلی می دانند.

بسیاری از فرمایشات امام راحل هماهنگ با آیت الله بروجردی است

آیت الله اراکی بیان کرد: بسیاری از فرمایشات امام راحل هماهنگ با آیت الله بروجردی است و گویا تعامل جدی علمی با ایشان داشته اند. امام راحل همت گماشتند که نظریه ولایت فقیه را اجرا کنند. و الا این نظریه از سوی امام راحل بنیان نهاده نشده است. مرحوم نراقی و پیش از ایشان از جمله شیخ انصاری و مرحوم صاحب جواهر به این امر اشاره جدی دارند.

عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد:مرحوم آیت الله خویی نیز نظریه ولایت فقیه را کاملا قبول داشتند و این امر را اعمال می کردند. حتی اختیارات این امر را عام می دانستند. ولایت مطلقه به معنی استبدادی نیست بلکه به معنی همان ولایت عامه است.

مبنای فقهی آیت الله بروجردی، مساله فقه مقارن است

وی بیان کرد: در این دوره تحول جدی در حوزه علمیه قم و در زمینه اعمال مسایل فقهی پیش آمد. یکی از امتیازات جدی مکتب فقهی آیت الله بروجردی، بحث مساله فقه مقارن بوده است. در گذشته نیز این امر در افکار فقهی ما وجود داشته است ولی مبنای فقهی آیت الله بروجردی، مساله فقه مقارن است زیرا ایشان قائل بودند که اگر به فقه عامه توجه داشته باشیم نظریات فقهی قوی تری را خواهیم داشت.

آیت الله اراکی یادآورشد: پس از این دوران که مقدمات انقلاب فراهم می شود برخی مسایل فقهی در خارج از حوزه نیز مطرح می شود که متاثر از حوزه علمیه قم بود که از جمله آنها می توان به فقه اراضی و فقه حکومت و.... اشاره کرد. این امور توسط علما نیز در سطح جامعه مطرح می شود که از جمله آنها می توان به توجهات آیت الله مطهری اشاره کرد.

وی گفت: برخی از کتب شهید مطهری، کتب فقهی است. پس از انقلاب اسلامی این امور توسعه یافته است. تعجب برانگیز است که برخی مطرح می کنند که تفکر فقهی در حوزه علمیه قم ضعیف شده است. مساله این است که این افراد اصلا هیچ خبری از حوزه علمیه قم ندارند. مسایل علمی امروز حوزه علمیه قم بسیار قوی تر از گذشته است. توسعه استثنایی که در این سالها در حوزه علمیه انجام شده است بسیار گسترده است.در همین فقه متعارف نیز دست آورده های استثنایی در حوزه علمیه قم داریم که نشان دهنده عمیق بودن این تلاش ها است.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه بیان کرد: در عرصه محتوا، مباحث فقهی اجتماعی و سیاسی گسترده ای در دست کار و اقدام پژوهشی قرار گرفته است. این گستره علمی در تاریخ علمی جهان اسلام نمونه است.

تحولات گسترده محتوایی در حوزه علمیه قم 

وی گفت: آنچه در تفکر علمی و سیاسی در حوزه علمیه قم مطرح شده است دارای یک تفکر جهشی استثنایی در دنیای علوم حوزوی در جهان اسلام است. مسایل مرتبط به فقه تربیت و فقه اطفال و... از جمله این تلاشهای علمی هستند.

آیت الله اراکی افزود: تحولات گسترده محتوایی در حوزه علمیه قم به حدی است که اگر بخواهیم کتب اجتماعی سیاسی آن را جمع بندی کنیم قطعا کار عظیمی در این حوزه خواهیم داشت. تقریبا همه اکابر حوزوی قم در مسایل فقه سیاسی و اجتماعی ورود کرده اند و کتب مفصلی را به زیور طبع آراستند.

وی گفت: کنگره شیخ انصاری تحول بسیار گسترده ای در این حوزه بود و 200 کتاب برگرفته از تفکر شیخ انصاری در حوزه اجتماعی و سیاسی جمع آوری شد.

آیت الله اراکی یادآورشد: در حوزه اصول نیز تحول جدی صورت گرفت. در اصول فقه در حوزه علمیه قم نسبت به نجف کمی ضعف داشتیم ولی پس از انقلاب دانش نجف به قم آمد و قم به این دانش اضافه کرد و امروز قم مرکز تفوق حوزه علمیه شیعی است. از سی سال پیش تا کنون مساله تازه ای در حوزه علمیه نجف مشاهده نمی کنیم.

وی یادآورشد: کاری که در دایره المعارف فقه اهل بیت انجام شده است در تاریخ فقه شیعه بی نظیر است. دایره المعارفی که در مجمع فقهی توسط آیت الله انصاری انجام شد و دایره المعارف فقه مقارنی که با تلاش آیت الله العظمی مکارم انجام شد یا اصول مقارن در مجمع التقریب انجام شده است از تلاش های برجسته حوزه علمیه قم در این حوزه به شمار می رود.

انتهای پیام/