چرا تبیین؛ چرا مداحان؟

به گزارش گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، دکتر حسین محمدی‌فام مداح اهل بیت علیهم السلام و مدرس دانشگاه، در یادداشتی با عنوان «چرا تبیین؛ چرا مداحان؟» نوشت: مهم‌ترین فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با ذاکران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) که همزمان با سالروز میلاد باسعادت حضرت صدیقه طاهره (سلام‌الله‌علیها) انجام شد، تاکید چندباره بر موضوع جهاد تبیین بود. ایشان تقریبا هر سال در دیدار با مداحان بر ضرورت جهاد تبیین تاکید می‌ورزند اما این‌بار قدری مصداقی‌تر در این‌ زمینه سخن گفتند و اشاره داشتند که بیان مسائل روز ازجمله مصادیق جهاد تبیین است. معظم‌له حتی درباره مداحی‌هایی که همزمان با سالروز ولادت بانوی دوعالم در بیت رهبری انجام شد و گریزهایی به مسائل منطقه‌ای، مبارزه با اسرائیل، لزوم صیانت از حرمین شریفین دمشق، دفاع از مظلومین فلسطین، لبنان، یمن و سوریه داشت هم سخن گفتند و در جمله‌ای معترضه بیان کردند که مداحی‌های امروز، واجد وجه تبیینی بود. سپس مصادیق را برشمردند و اشاره داشتند اینکه شما می‌گویید ما پرچم اسلام را بر بلندی‌های جولان می‌افرازیم و از حرم حضرت زینب (سلام‌الله‌ علیها) دفاع می‌کنیم، همان تبیین‌هایی است که باید صورت پذیرد. بنابراین آنچه که از جنس ماموریت و امر ایشان به ذاکران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) استنباط می‌شود، مشتمل بر دو نکته است؛ یکی جهاد تبیین و دیگری ذکر مصادیق جهاد تبیین که همان تبیین مسائل روز و مسائل سیاسی منطقه‌ای بود. 

در اینجا ممکن است دو سوال مطرح شود؛ سوال اول اینکه که چرا رهبر انقلاب مجددا به ذاکران در زمینه عمل به جهاد تبیین تذکر دادند و سوال دوم اینکه چرا ایشان بیش از باقی گروه‌ها در جامعه به ذاکران تاکید می‌کنند که در این زمینه فعالیت داشته باشند؟ شاید برخی تصور کنند اینکه ایشان مجددا روی این مبحث تاکید ورزیده‌اند، به این دلیل است که شاید پیش از این چنین تبیینی انجام نشده است. من چندان با این نظر موافق نیستم؛ زیرا بسیاری از ذاکران ما در مسائل روز، مسائل منطقه‌ای و سیاسی ورود دارند و نسبت به تبیین این مسائل در اشعار، روضه‌خوانی‌ها و صحبت‌هایشان اقدام می‌کنند. پس این‌گونه نیست که خدایی نکرده بگوییم مداحان مطالبه رهبر انقلاب را زمین گذاشته‌اند. تحلیل من این است که ایشان به جهت اهمیت موضوع، هرسال تاکید خود را تکرار می‌کنند تا افراد بیشتری به دایره تبیین‌گری اضافه شوند. برای مثال اگر به این نتیجه برسیم که 50 درصد ذاکران نسبت به جهاد تبیین مقید هستند، با تاکید حضرت آقا این 50 درصد باید به 70 درصد برسد. 

نکته دوم این است که تصور کنیم اکنون 100 درصد ذاکران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مشغول جهاد تبیین هستند. شاید رهبر انقلاب می‌خواهند بگویند که باید بیشتر جهاد تبیین انجام دهیم و این امر در مقیاس گسترده‌تری اتفاق بیفتد. برای مثال، اگر جهاد تبیین، 10 درصد مداحی‌های ما ذاکران را تشکیل می‌دهد، این درصد افزایش پیدا کند و 20، 30 یا 50 درصد مداحی‌ها را شامل شود. 

حالت سومی که می‌توان متصور بود این است که امام خامنه‌ای به دلیل اهمیت مطلق و بسزای جهاد تبیین، هرسال ضرورت عمل به آن را مورد تاکید قرار می‌دهند. پس این‌گونه برداشت نکنیم که الزاما باری بر زمین مانده یا حجم جهاد تبیین‌ها کم بوده است. می‌شود گفت چون این کار مهمی است، رهبر انقلاب مجددا نسبت به آن تذکر داده‌اند. کما اینکه برخی کلیدواژه‌ها در قرآن کریم هم بسیار تکرار شده است؛ مانند مسئله تقوا که آیات بسیار زیادی از کتاب الهی را به خود اختصاص داده است. این به دلیل اهمیت تقوا است. جنس جهاد تببین هم این‌گونه است و رهبر انقلاب هرسال اهمیت پرداختن به آن را یادآوری می‌کنند. 

شاید اینجا سوالی مطرح شود که اصلا چرا جهاد تبین این‌قدر مهم است؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت که اسلام در بسیاری از مواقع ضربه‌هایی خورده که ناشی از ضعف در حوزه تبیین بوده است. این مسئله را در صدر اسلام و در ماجرای شهادت حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها می‌توان مشاهده کرد. چه شد که بی‌بی دوعالم وارد آن معرکه شدند و جان مبارک خویش را به خطر انداخته و به شهادت رسیدند؟ دلیلش این بود که حقیقت برای مردم آن دوران به درستی تبیین نشده بود. لذا مردم به راحتی بازی خوردند و امیرالمومنین علیه‌السلام را تنها گذاشتند و درنهایت، جامعه به سمت دیگری رفت. اگر برای مردم  مسئله ولایت و نصب الهی امیرالمومنین علیه‌السلام به خوبی تبیین می‌شد، شاید آن اتفاق رخ نمی‌داد. در واقعه کربلا هم می‌توان ضعف تبیین را مشاهده کرد. مردم کوفه در وقوع این واقعه اثرگذار بودند و آنگونه که باید و شاید پای کار نیامدند و مسلم ابن عقیل علیه‌السلام را تنها گذاشتند و به واسطه محبت دنیا و ضعف ایمانی که داشتند، نقش خود را به درستی ایفا نکردند و موجب شهادت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام شدند. اگر آنها وظیفه خود را به درستی می‌شناختند و در معرض تبیین درستی قرار گرفته بودند، شاید واقعه کربلا پیش نمی‌آمد. غربت حضرات معصومین علیهم‌السلام در سال‌های آتی هم ناشی از ضعف اقدامات تبیینی است. در این دوره آخرالزمان و عصر ظهور هم اگر قرار باشد ما شکستی بخوریم، در حوزه تبیین خواهد بود. از این‌روست که حضرت آقا مدام روی مبحث تبیین تاکید می‌ورزند تا مجددا ضربه‌ها و شکست‌هایی که در طول تاریخ اسلام خورده‌ایم را شاهد نباشیم. 

سوال آخری که ممکن است مطرح شود این است که چرا رهبر انقلاب به مداحان  بیش از دیگر گروه‌های فرهنگی تاکید دارند که در زمینه تبیین کوشا باشند؟ به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش را باید در تاکید ایشان جست‌وجو کرد که می‌گویند مداحی اهل‌بیت علیهم‌السلام هنری است که گاهی چند خط شعر یک مداح به اندازه یک منبر کامل و ساعتی سخنرانی اثرگذار است. علت چنین امری هم این است که در مداحی، هنر و عاطفه در کنار محتوا قرار می‌گیرد. لذا همان محتوایی که شاید تبیین آن وظیفه ذاتی یک سخنران یا نویسنده یا یک روشنفکر متعهد انقلابی باشد، هنگامی که در اختیار مداح قرار می‌گیرد، با ذوق، هنر، احساسات، قداست، معنویت و شیرینی محبت اهل‌بیت علیهم‌السلام تلفیق می‌شود و اثرگذاری بیشتر و عمیق‌تری پیدا می‌کند. شاید به همین دلیل است که ایشان بیش از دیگران از مداحان انتظار دارند که در زمینه جهاد تبیین کوشا باشند تا محتوای تبیینی، بیشتر بر جان مردم بنشیند و گستره فراخ‌تری پیدا کند. 

البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که  لازمه مبین بودن، علم و دانش است. اگر ذاکران می‌خواهند چیزی را تبیین کنند، باید علم آن را داشته باشند. تاکید اینجانب بر مداحی عالمانه هم به همین دلیل است. ابتدا من نوعی به عنوان مداح باید رشد کرده باشم تا بتوانم در جایگاه مبین قرار بگیرم. فکر می‌کنم در این زمینه ساماندهی بیشتری لازم است. سازمان تبلیغات، خانه مداحان و تمامی مجموعه‌هایی که در این زمینه مسئولیت دارند، باید دوره‌های مفید آموزشی بگذارند تا مداحان در محضر استادان برجسته دوره ببینند و از توانایی تبیین‌گری مناسب‌تری بهره‌مند شوند. 

انتهای پیام/