نگاهی به ترکیب گروهک‌های مسلح سوریه در نشست با الجولانی
«علیرضا مجیدی»، کارشناس مسائل غرب آسیا در ویدئویی تحلیلی برای خبرگزاری تسنیم به تشریح جزئیات دیدار اخیر ابومحمد الجولانی، سرکرده تحریرالشام با سران گروهک‌های مسلح سوری در کاخ ریاست‌جمهوری دمشق پرداخته است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «علیرضا مجیدی»، کارشناس مسائل غرب آسیا در ویدئویی تحلیلی برای خبرگزاری تسنیم به تشریح جزئیات ترکیب گروه‌های شبه‌نظامی سوری حاضر و غایب در دیدار با «ابومحمد الجولانی»، سرکرده تحریر الشام در کاخ ریاست‌جمهوری دمشق پرداخته است.
غایبان نشست گروهک‌های مسلح با الجولانی
مجیدی پس از معرفی 6 جریان کلیدی گروه‌های مسلح در تحولات اخیر سوریه در بخش نخست این ویدئوی تحلیلی، در ویدئوی حاضر با تشریح جزئیات دیدار الجولانی با سرکردگان این گروهک‌های مسلح به معرفی 5 جریان غایب در نشست با سرکرده تحریر الشام پرداخت؛
1. جمیل الصالح
نخستین گروه از غائبین این جلسه سردار «جمیل صالح»، فرمانده «جیش العزه» بود. جمیل صالح در ادلب زندگی می‌کرد. وی در زمان حکمرانی جیش الفتح، احرار الشام و بعدها تحریر الشام بر ادلب، همکاری خود را با آنها آغاز کرد. او در زمره مؤسسان اتاق عملیات فتح المبین بود و در دوره فعالیت‌های الجولانی علیه نظام بشار اسد، همسویی کاملی با وی نشان داد و حتی این همکاری به الگویی ممتاز برای سایر گروهک‌های مسلح فعال در مناطق مختلف سوریه مبدل شد.
جمیل صالح تا زمانی که الجولانی دمشق را فتح کرد متحد او بود، اما در نشست اخیر گروه‌های مسلح با الجولانی حضور نداشت تا گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای حول اختلافات احتمالی وی با الجولانی بیش از پیش تقویت شود. گفته می‌شود جمیل صالح معتقد است اصل همکاری طرفین بر برکناری بشار اسد از قدرت در دمشق استوار بود نه اینکه تحریر الشام پس از آن بر سوریه سیطره یابد و حکومت را در دست گیرد.
2. نیروهای مشترک
دومین غایب بزرگ این نشست، سران اتاق عملیات موسوم به «نیروهای مشترک» (القوة المشترکه) بودند. این نیروها بخشی از شبه‌نظامیان موسوم به ارتش آزاد (جیش الوطنی) بودند که در عملیات «فجر الحرّیه» حضور داشتند. پس از انتشار بیانیه فجر الحرّیه علیه تحریر الشام، شبه‌نظامیان القوة المشترکه با انتشار بیانیه‌ای مجزا ضمن حمایت از تحریر الشام از فجر الحرّیه منشعب شدند. همزمان با ورود نیروهای عملیات ردع العدوان به حماه، نیروهای القوة المشترکه نیز وارد حما شدند و به‌سمت استان حمص حرکت کردند.
نیروهای موسوم به القوة المشترکه در حقیقت به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: یکی گردان «سلیمان شاه» به‌فرماندهی «سیف بولات ابوبکر» و دیگری «فرقة الحمزه» به‌رهبری «ابوعمشه». این دو گروه میان نیروهای موسوم به ارتش آزاد (جیش الوطنی) در زمره نزدیک‌ترین متحدین الجولانی در دو سال اخیر به‌شمار می‌رفتند، اما در خلال دیدار هفته گذشته خود با الجولانی به توافق نرسیدند و در نتیجه در نشست سرکردگان گروه‌های مسلح با سرکرده التحریر الشام نیز غایب بودند.
3. اتاق عملیات فتح دمشق
سومین غایب بزرگ، اعضای اتاق عملیات فتح دمشق بودند، این جریان نیز با وجود ضعف آشکار خود به‌لحاظ خاستگاه و قدرت نظامی در مقایسه با تحریر الشام پس از آنکه در دیدار خصوصی با الجولانی به توافق نرسیدند، از شرکت در این نشست نیز خودداری کردند.
4. اتاق عملیات جنوب
چهارمین غایب بزرگ این نشست، اعضای اتاق عملیات جنوب بودند. چهره شناخته‌شده و سرآمد این جریان «احمد العوده»، فرمانده تیپ 8 سپاه پنجم ارتش سوریه در اواخر دوران بشار اسد یعنی از سال 2018 به بعد است. احمد العوده هفته گذشته با الجولانی دیدار داشت، اما در نشست مشترک اعضای گروهک‌های مسلح با التحریر الشام حاضر نشد.
5. گروه‌های مسلح در استان سویداء
پنجمین غایب بزرگ این نشست، گروه‌های مسلح استان سویداء بودند.
علاوه بر پنج غایب بزرگ یادشده، گروه‌های مسلح التنف نیز در نشست با الجولانی حاضر نشدند، در همین راستا فرمانده نیروهای موسوم به تکاوران انقلاب (مغاویر الثوره) نیز در مصاحبه‌ای اعلام کرد: برای حضور در این جلسه دعوتی به‌عمل نیامده است اما در صورت دریافت هرگونه دعوت‌نامه‌ای به‌خاطر آینده سوریه حاضر خواهیم شد و مذاکره خواهیم کرد.
برخی ناظران معتقدند الجولانی در رابطه با گروه‌های مسلح غایب در جلسه اخیر، ابتکار عمل مجزایی را مدنظر دارد، در همین راستا به‌نظر می‌رسد سرکرده تحریر الشام قصد دارد در ابتدا با گروه‌های معارض سوری به توافقاتی پشت‌پرده دست یابد و سپس از موضع قدرت با مهم‌ترین حامی آنها یعنی واشنگتن وارد مذاکره شود.
جریان‌های حاضر در نشست گروه‌های مسلح با الجولانی
اما کنار جریان‌های غایب در جلسه، ترکیب گروهک‌های مسلح حاضر در این جلسه نیز از اهمیت مضاعفی برخوردار هستند. فضای کلی این جلسه به‌این‌صورت بود که برخی گروه‌ها با ارائه پیش‌شرط‌هایی برای کنار گذاشتن سلاح خود و الحاق به وزارت دفاع سوریه اعلام آمادگی کرده بودند.
1. الجبهة الشامیه
دسته نخست «الجبهة الشامیه» به‌فرماندهی «ابو‌العز السراقب» است که استانداری حلب را در دست گرفته است و در اتاق عملیات فتح‌المبین نیز عضویت دارد.
2. گردان‌های نورالدین الزنکی
گردان‌های نورالدین الزنکی هم دومین گروهی بودند که علاوه بر عضویت در اتاق عملیات فتح‌المبین برای ادغام در ساختار وزارت دفاع اعلام آمادگی کرده بودند. این گردان‌ها در زمره مؤسسین تحریر الشام به‌شمار می‌رفتند اما بعدها با الجولانی دچار مشکل شدند، تا جایی که سرکرده تحریر الشام با حمله به این گروه آنان را خلع‌سلاح کرد، همین رخداد سبب شد «توفیق شهاب‌الدین»، رهبر نورالدین الزنکی شبانه به عفرین فرار کند، اما حتی این گروه نیز در مقطع حاضر برای همکاری با الجولانی اعلام آمادگی کرده است.
3. احرار الشام
احرار الشام به سه دسته تبدیل شده‌اند که در رأس آنها احمد الصوفان قرار دارد که مسئولیت استانداری لاذقیه را به‌عهده گرفته است. «احمد الدالاتی» یکی از معاونان اصلی «احمد الصوفان»، در زمان حاضر معاون وزیر دفاع است. هر سه طیف احرار الشام به‌رغم اختلافات در نشست گروه‌های مسلح با الجولانی شرکت کردند و برای ادغام در وزارت دفاع اعلام آمادگی کردند،
البته احرار الشام به‌طور همزمان با این نشست‌ها، فراخوان‌هایی را جهت جذب نیرو نیز صادر کرده است، چنین رویکردی از سوی احرار الشام نشان می‌دهد که این گروهک در زمان حاضر در عمل تصمیمی برای اعلام انحلال ندارد بلکه در پی تصدی مناصبی در وزارت دفاع است، لذا احرار الشام عملاً با قبول ادغام شبه‌نظامیان مسلح خود نقشی کلیدی را در ساختار وزارت دفاع حکومت خودخوانده الجولانی پذیرا شده است.
4. جیش النصر
چهارمین گروه مشارکت‌کننده در نشست با الجولانی گروهک «جیش النصر» از زیرمجموعه‌های گروه‌های مسلح موسوم به ارتش آزاد (الجیش الوطنی) است که خاستگاه آنها در ادلب بود. این گروهک به‌رغم فضای سکولار حاکم بر آن میان حیرت و تعجب ناظران قبول کرده است در ساختار وزارت دفاع الجولانی مشارکت کند.
5. جیش الاسلام
پنجمین گروه کلیدی حاضر در نشست با الجولانی، «جیش الاسلام» است. پیشینه اختلافات جیش الاسلام با جبهه النصره به سال 2014 بازمی‌گردد، در حقیقت این گروهک در طول 10 سال اخیر بیشترین اختلافات را با الجولانی داشت اما «عصام البویضانی»، رهبر جیش الاسلام در چرخشی معنادار ضمن حضور در این نشست با سرکرده تحریر الشام عکس یادگاری گرفت و اعلام کرد که فصل نوینی در روابط طرفین آغاز شده است،
با این حال ماه عسل روابط دوستانه تحریر الشام و جیش الاسلام دیری نپایید و منابع رسانه‌ای نزدیک به جیش الاسلام روز بعد اعلام کردند که این گروهک خواستار ریاست بر دانشگاه افسری وزارت دفاع در ادلب هستند. جیش الاسلام بنا دارد ریاست این دانشگاه را به‌عنوان امتیاز از الجولانی دریافت کند.
6. احرار الشرقیه
دسته آخر، «احرار الشرقیه»، گروهی عشیره‌ای ساکن در استان دیرالزور است. این گروه بدون طرح پیش‌شرط خاصی در نشست با الجولانی ضمن اعلام همراهی با سرکرده تحریر الشام از تشکیلات اصلی خود یعنی جنبش التحریر و البناء منشعب شدند. این احتمال وجود دارد که این جریان مسلح به‌دنبال اخذ امتیاز بزرگی در دیرالزور همچون تخصیص کرسی استانداری دیرالزور به‌سود خود باشند.
احرار الشرقیه اگرچه یک جریان مذهبی به‌شمار می‌رود اما از لحاظ گفتمانی جریانی سکولار به‌شمار می‌رود. در سال 2013 که تمامی استان دیرالزور به‌جز شهر دیرالزور به تصرف معارضین درآمده بود، «ابوزینب الهاشمی» که مؤسس احرار الشرقیه به‌شمار می‌رود علیه گروه‌های اسلام‌گرا اعلام جنگ کرد و افزود؛ "اجازه نمی‌دهیم دیرالزور به «تورا بورا» (مناطق تحت نفوذ القاعده در جنوب افغانستان) تبدیل شود."، با این حال حتی این گروهک نیز با گذشت 11 سال از قبول خلع‌سلاح نیروهای خود و ادغام در وزارت دفاع سوریه سخن می‌گوید.
حضور مشروط گروه‌های مسلح در دیدار با الجولانی
علاوه بر غایبین و حاضرین در نشست الجولانی دسته سومی از گروه‌ها نیز وجود داشتند که شروطی را برای همکاری با ابومحمد الجولانی و تحویل سلاح خود به وزارت دفاع به‌روی میز قرار داده‌اند. از جمله شروط گروه‌های حاضر در دسته سوم می‌توان به این موارد اشاره کرد: اول اینکه باید دولت فراگیر تشکیل شود؛ دوم آنکه کشورها، دولت جدید سوریه را به‌رسمیت بشناسند و سوم استقرار و آغاز به کار دولت مزبور است.
1. تجمع دمشق
از جمله مهم‌ترین گروه‌هایی که چنین شروطی برای الجولانی مطرح ساخته‌اند می‌توان به «تجمع دمشق» اشاره کرد. این گروه به‌عنوان تنها عضو حاضر در اتاق عملیات دمشق در این جلسه حضور پیدا کرد.
2. گردان دوم
گروه بعدی «گردان دوم» (الفرقة الثانیه) است که یکی از مهم‌ترین اجزاء ارتش موسوم به ارتش آزاد (جیش الوطنی) به‌شمار می‌رود.
3. جنبش التحریر و البناء
جریان سوم جنبش التحریر و البناء است که اعلام کردند فقط در صورت تأمین شروط سه‌گانه سلاح‌های خود را به وزارت دفاع حکومت الجولانی تحویل خواهند داد. جریان مزبور همچنین بر ضرورت کنار رفتن الجولانی از قدرت پس از سرنگونی نظام بشار اسد تأکید دارند.
4. لشکر الشام
در نهایت چهارمین جریان «لشکر الشام» (فیلق الشام) از جریان مشارکت‌کننده در اتاق عملیات فتح المبین است که اصرار دارد با اخذ کرسی اداره رکن دو، معادل حفاظت اطلاعات، سلاح خود را به وزارت دفاع حکومت دمشق تحویل دهد.
فیلق الشام نزدیک‌ترین گروه به ترکیه در استان ادلب به‌شمار می‌رود، این جریان میان گروهک‌های مسلح سوری بیش از سایرین از گفتمان اسلامی اخوان المسلمین تأثیر پذیرفته است که همین مسئله نشان می‌دهد آنکارا در نظر دارد از نزدیک‌ترین متحد خود بر تسلط و سیطره بر ساختار حفاظت اطلاعات حکومت جدید سوریه حمایت کند.
انتهای پیام/+
