سیاست‌های آمریکا در مصر به هیچ وجه سودمند نبوده است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده مؤسسه واشنگتن، دیوید شنکر، کارشناس برجسته این اندیشکده در گزارشی ضمن اشاره به اوضاع نامساعد حقوق بشر و نقص حاکمیت قانون در مصر و نگرانی فزاینده مقامات آمریکایی از این اوضاع معتقد است سیاست‌های تأخیری آمریکا در رابطه با تأمین تجهیزات نظامی برای مصر، منجر به بهبود اوضاع حقوق بشر و حاکمیت قانون در این کشور نشده و آمریکا باید برای نیل به اهداف خود در مصر قاعده دیگری پیدا کند.

با تمرکز زیاد بر گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، که اخیراً هنگامی که ادعای خلافت در بخش‌هایی از سوریه و عراق را مطرح نمود، نام خود را به دولت اسلامی خلاصه کرد، به شورش‌های اسلام گرایان در مصر توجه اندکی شده است. از زمان سرنگونی حسنی مبارک در سال 2011، مصر با شورشی دائمی از طرف گروه‌های وابسته به القاعده در شبه جزیره سینا مواجه بوده است که امید دارند دولت اسلامی مورد نظر خود را در آنجا برقرار کنند. برخلاف بغداد، که اکنون از انتقال فوری سلاح‌های مدرن آمریکا برخوردار است، قاهره از سال 2013 و پس از کودتایی که منجر به خلع محمد مرسی، رئیس جمهور اخوانی، گردید، شاهد کاهش کمک نظامی از طرف آمریکا بوده است. در حالیکه دولت اوباما در ماه آوریل تعهد از سرگیری انتقال تجهیزات را اعلان کرده است- از جمله مهمترین این تجهیزات می‌توان به ده بالگرد تهاجمی آپاچی که به احتمال زیاد در صحرای سینا مستقر می‌شوند، نام برد- اما سیستم‌های حساس مبارزه با تروریسم همچنان در انبارهای آمریکا باقی می‌مانند.

پیش زمینه

اگرچه دولت آمریکا هرگز سرنگونی مرسی را در 3 جولای 2013 توسط ارتش مصر به عنوان کودتا توصیف نکرده است، اما به طور موقت تحویل چندین سیستم تسلیحاتی برجسته را، از جمله جت‌های جنگنده اف-16، موشک‌های هارپون، کیت‌های تانک ام‌1اِی1 و بالگرد‌های آپاچی، به حالت تعویق درآورده است. اوایل سال جاری، کنگره قانون را مورد بازبینی قرار داد تا کمک نظامی آمریکا را مشروط به روند گذار به ظاهر دموکراتیک، مانند برگزاری همه پرسی مربوط به قانون اساسی و انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری کند. به نظر می‌رسد با روی کار آمدن عبدالفتاح السیسی به عنوان رئیس جمهور در ژوئن 2014، که جریان تسلیحات آمریکایی به زودی دوباره آغاز شود.

اما محکومیت سه روزنامه نگار الجزایری به ده سال زندان و صدور حکم اعدام 183 عضو اخوان المسلمین از جمله محمد بدیع، راهنمای عالی این حزب، به دلیل اتهامات تروریستی در اواخر ماه ژوئن، نگرانی‌های حقوق بشری را در کنگره و دولت برانگیخت و از سرگیری کامل کمک نظامی را با مشکل مواجه کرد. این تحولات به قدری موجب رنجش خاطر سناتور پاتریک لیهی، رئیس کمیسیون فرعی تخصیص بودجه وزارت امور خارجه، عملیات‌های خارجی و برنامه‌های مرتبط، گردید که وی 650 میلیون دلار، یعنی نیمی از این کمک نظامی سالی دو مرتبه را متوقف نمود. در حالی که سناتور لیهی متعاقباً با آزاد سازی 572 میلیون دلار از سرمایه نظامی مورد تعهد آمریکا موافقت کرد، اما همچنان مانع تحویل ده فروند بالگرد آپاچی شده و گفت که وی به این کار ادامه خواهد داد تا زمانی که شواهد متقاعد کننده‌ای در اختیار باشد مبنی بر اینکه قاهره به حاکمیت قانون پایبند است.

شورش جاری

از سال 2011، جنگ طلبان اسلام‌گرا چندین حمله علیه نیروهای امنیتی و گردشگران در صحرای سینا انجام داده‌اند. تا امروز، بنابر گزارش ارتش مصر، تقریباً پانصد نفر از مقامات امنیتی در عملیات‌های تروریستی جان خود را از دست داده‌اند. تنها طی شش ماه گذشته، شبه نظامیان مستقر در صحرای سینا چندین عملیات سنگین و برجسته را به انجام رسانده‌اند که منجر به مرگ بیست و چهار نفر از مقامات امنیتی مصر شده است.

برای مثال، در ماه ژانویه، گروه انصار بیت المقدس وابسته به القاعده مسئولیت سقوط یک فروند بالگرد ساخت روسیه را در شمال صحرای سینا بر عهده گرفت که منجر به مرگ 5 سرباز شد. یک روز بعد، چهار سرباز ارتش در اثر حمله به اتوبوس حامل آنها در بخش جنوبی شبه جزیره سینا جان خود را از دست دادند. سپس در ماه فوریه، سه گردشگر اهل کره جنوبی در اثر بمب گذاری در اتوبوس آنها در نزدیکی مرز اسرائیل در تابا کشته شدند. ماه بعد، سه مأمور از جمله یک سرتیپ و یک سرهنگ نیروی پلیس کشته شدند و چهار افسر مصری در اواخر ماه ژوئن در نزدیکی العریش مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و انتهای این فهرست هنوز بسته نشده است.

مقامات مصری مدعی هستند که آنها پیشرفت قابل توجهی در برقراری مجدد امنیت در صحرای سینا داشته‌اند. تقریباً هر روز ارتش اظهاراتی را در مورد بازداشتی‌ها، تصرف انبارهای سلاح و کشف سلاح‌های انفجاری ابداعی به مطبوعات ارائه می‌دهد؛ رهبری مصر مطبوعات را از دسترسی به این مناطق منع کرده است تا از پوشش نامناسب آن جلوگیری کند.
دو ماه قبل، ارتش اعلان کرد که ابو عبیده، رهبر انصار بیت المقدس، را به قتل رسانده است.

بر اساس اظهارات ارتش، پیروزی در سینا نزدیک است. به هرحال، علیرغم این دستاوردهای ظاهری، هیچ نشانه‌ای از طرف اسلام‌گرایان مبنی بر تسلیم شدن مخابره نمی‌شود. تنها در ماه گذشته، روزنامه المصری الیوم گزارش داد که پانزده عضو داعش در حالی که سعی داشتند از طریق یکی از تونل‌های غزه به صحرای سینا نفوذ کنند، دستگیر شدند.

برگی جدید

از زمان مراسم تحلیف السیسی، دولت آمریکا تلاش کرده است تا جو متشنج روابط مصر و آمریکا را بهبود بخشد. از نظر کاخ سفید، تماس تلفنی تحسین برانگیز 10 ژوئن رئیس جمهور اوباما با رئیس جمهور سیسی، کوتاه اما مؤثر در این رابطه بود. علیرغم نظر شبکه الجزیره در مورد جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، به عنوان مانعی مأیوس کننده، سختگیرانه و به شدت نگران کننده بر سر راه گذار دموکراتیک مصر، ملاقات وی در 22 ژوئن با رئیس جمهور سیسی، مثبت و سودمند گزارش شده است. روایت کلی در مورد بازدید جان کری از مصر خوش بینانه بود، و بر شراکت دوجانبه مداوم و تعهد آمریکا به موفقیت مصر، متمرکز شده بود.

اما موضوعات دشوار سر جای خود باقی مانده است. در حالی که دولت تأکید کرده است که قاهره روابط استراتژیک خود را با واشنگتن حفظ نموده و به تعهدات خود با اسرائیل وفادار می‌ماند، اما طبق گفته جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید، مصر باید از تاریخ 24 ژوئن الزامات مورد نیاز برای تثبیت کمک نظامی را، از جمله اقدام در جهت تضمین گذار دموکراتیک، برآورده سازد. تا زمانی که این نیازها برآورده شوند، بالگرد‌های آپاچی در پالت‌های چوبی در فورت هود، تگزاس در انتظار انتقال به مصر باقی می‌مانند.

بالگرد‌های آپاچی؛ مسئله‌ای پیچیده و لاینحل

به گزارش خانه آزادی، یک سال پس از کودتای جولای 2013، مصر شاهد پس رفت در آزادی و حاکمیت قانون بوده است. سرکوب اسلام گرایان و منتقدان شدت یافته است و رسانه‌های مستقل در بحبوحه یک محیط قانونی به شدت اختیاری محدود شده‌اند. با توجه به مسیر مصر و معیاری که در حال حاضر توسط دولت آمریکا اعمال می‌شود، مشخص نیست که آپاچی‌ها چه موقع تحویل داده خواهند شد یا اصلاً تحویل داده می‌شوند.

احتمالاً بالگرد‌های آپاچی برای مدتی به عنوان اسباب زحمت در روابط دوجانبه باقی بمانند. در این میان، قاهره به دنبال پرکردن شکاف از طریق خرید تسلیحات- از جمله بالگرد‌های تهاجمی و نه فقط آنها- از مسکو است. مقامات مصری این خط مشی را به عنوان تغییر و تحولی ناخوشایند اما ضروری در مواجهه با تأمین کننده غیرقابل اعتماد آمریکایی معرفی می‌کنند. گذشته از همه، صرف نظر از عایدات دولت، بالگرد‌های تهاجمی در مبارزه با شورشیان صحرای سینا دارایی اصلی مصر باقی‌ می‌مانند. مصر در حال حاضر دارای سی و چهار بالگرد آپاچی در انبار مهمات خود است که از این تعداد 12 فروند به دلیل نقص فنی و تأخیر در تحویل قطعات یدکی قابل استفاده در عملیات نیست.

پیامدهای سیاسی

با توجه به تحولات سوریه و عراق، تهیه تجهیزات مبارزه با تروریسم به مصر برای واشنگتن نباید مناقشه آمیز باشد. با این حال تشخیص حساب هزینه فرصت چندان ساده نیست. با وجود عدم حضور روزنامه نگاران، گزارش‌های رسیده از شبه جزیره سینا حاکی از آن است که آسیب‌های فرعی و موارد نقض حقوق بشر در این منطقه قابل توجه و چشمگیر است. بر اساس برخی برآوردها، تا ماه آوریل، ارتش مسئول مرگ بیش از سیصد تن از غیر نظامیان در شمال صحرای سینا بوده است. از طرف دیگر، علاوه بر به کار گیری بالگرد‌های آپاچی علیه جنگ طلبان در صحرای سینا، مصر از آنها برای تأمین امنیت 120 مایل از طول کانال سوئز استفاده می‌کند؛ و این مأموریت بسیار مهمی است، به خصوص از زمانی که یک کشتی در حال عبور از عرض کانال در تابستان گذشته مورد هدف آر‌پی‌جی قرار گرفت.

از آنجا که واشنگتن و قاهره در عملیات‌های ضد تروریستی در صحرای سینا دارای نفع مشترک هستند، آمریکا ناگزیر است ابزار لازم برای موفقیت در این مأموریت را برای متحد استراتژیک خود فراهم کند. هرچند ورود روزنامه‌ نگاران به میدان در مسئله شبه جزیره سینا از لحاظ شفاف سازی برای مصر و برآورده ساختن شروط کنگره آمریکا، خوش بینانه و مطلوب است، اما دولت ابزار دیگری برای مشخص کردن وقایع در این منطقه در اختیار دارد و می‌تواند این اطلاعات را به طور خصوصی با کنگره به اشتراک بگذارد. در هر صورت، برای واشنگتن، آزادی مطبوعات در صحرای سینا نسبت به آزادی مطبوعات در قاهره چندان کم اهمیت نیست و مصر در دوران سیسی در هر دو قسمت دچار مشکل است.

ایالت متحده می‌تواند و باید مصر را مسئول سابقه وحشتناک حقوق بشری خود هم در صحرای سینا و هم در دره نیل نگه دارد. به هرحال، در عین حال، دولت حداقل در حال حاضر باید سینا را در اولویت قرار دهد. نظارت نزدیک آمریکا بر تحولات در این شبه جزیره می‌تواند به تعیین اینکه آیا تجهیزات نظامی آمریکا به طور مناسب توسط ارتش مصر به کار گرفته می‌شود یا خیر، کمک کند. براساس ارزیابی ها، این سیاست می‌تواند تعدیل و اصلاح شود. در صورت لزوم، اگر قرار باشد مصر حداقل استانداردهای مربوط به حقوق بشر را در صحرای سینا برآورده نکند، واشنگتن می‌تواند با وادار کردن مقاطعه کاران تعمیر و نگهداری آمریکایی به خروج از مصر، به طور مؤثر بالگرد‌های آپاچی را از کار بیندازد.

در حالیکه بعید به نظر می‌رسد مصر در دوران سیسی به «مشروطیت» پاسخ مثبت دهد، در صورتی که دولت باید چنین کاری انجام دهد، اما دست کم باید سعی کند مقداری از سهام آمریکا را در این فرایند حفظ کند. از اینرو، واشنگتن برای نشان دادن نگرانی خود در خصوص مسئله حقوق بشر و حاکمیت قانون، بهتر است تأخیر در تحویل کالاهای نظامی به غیر از بالگرد‌های آپاچی- مانند موشک‌های هارپون- را مورد توجه قرار دهد، که برای مصر بسیار حساس و حیاتی هستند، اما برای کمپین مبارزه با تروریسم، در درجه دوم اهمیت قرار دارند.

همانطور که در حال حاضر وضع شده است، سیاست آمریکا مبنی بر تهیه مشروط بالگرد‌های آپاچی نه آزادی در مصر را بهبود بخشیده است و نه چشم انداز غلبه بر شبه نظامیان اسلام گرا در صحرای سینا را. از آنجایی که آینده مصر به هر دو اینها بستگی دارد، دولت ناگزیر است قاعده متفاوتی را برای آن بیابد.

انتهای پیام/ع