طرح‌های تفصیلی در استان زنجان کمتر از ۴۰ درصد تحقق یافته است
خبرگزاری تسنیم: سرپرست معماری و شهرسازی استان زنجان با اشاره به اینکه طرح‌های تفصیلی در استان زنجان کمتر از ۴۰ درصد اجرا شده است، گفت: ساختار مدیریت شهری برای تحقق این طرح‌ها باید اصلاح شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، رحیم توسلیان سرپرست مدیریت معماری و شهرسازی راه و شهرسازی استان زنجان در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار حوزه اقتصادی تسنیم با ارائه گزارشی از وضعیت طرح‌های جامع و تفصیلی در استان زنجان به طرح دیدگاه‌ها در بهبود اجرای این طرح‌ها پرداخت.
تسنیم:آقای توسلیان لطفا آماری از وضعیت طرح‌های جامع و تفصیلی شهرهای استان زنجان ارائه بفرمائید؟
توسلیان: برای شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت طرح جامع و تفصیلی همزمان ولی برای سایر شهرها ابتدا طرح جامع و سپس طرح تفصیلی تهیه می شود.
طرح تفصیلی زنجان به روز بوده و افق آن هنوز تمام نشده در حالی که افق طرح جامع زنجان پایان یافته و در حال بازنگری و تهیه است و 60 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
شهرستان ابهر دارای طرح جامع مصوب و طرح تفصیلی آن 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و طرح جامع شهرستان خرمدره نیز به روزبوده و طرح تفصیلی با 20 درصد پیشرفت در دست تهیه است.
شهرستان‌های طارم، آببر، ماهنشان، دندی، ایجرود، زرین‌آباد، حلب، گرماب، سجاس، ارمغانخانه، هیدج و صائین قلعه دارای طرح جامع و تفصیلی مصوب هستند.
قیدار دارای طرح جامع مصوب است و تهیه طرح تفصیلی برای آن در دستور کار قرار دارد. طرح تفصیلی شهرستان سلطانیه در دست تهیه و 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای شهر چورزق این طرح‌ها با 70 درصد پیشرفت فیزیکی تهیه می‌شود.
زرین رود دارای طرح هادی مصوب است و طرح جامع و تفصیلی برای آن با 35 درصد پیشرفت فیزیکی تهیه می‌شود و این طرح‌ها برای شهر سهرورد دردست تهیه بوده و 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
برای شهرهای نوربهار و کرسف طرح هادی تهیه و طرح‌های جامع و تفصیلی برای نیک پی نیز در دستور کار قرار دارد.
تسنیم: میزان تحقق طرح‌های جامع و تفصیلی در شهرهای استان زنجان چقدر است؟
توسلیان: در خوشبینانه‌ترین حالت 30 تا 35 درصد طرح‌های تفصیلی محقق شده است.
تسنیم: به نظر جناب عالی طرح‌های جامع و تفصیلی تهیه شده برای شهرهای استان زنجان کارایی لازم را دارند؟
توسلیان: طرح‌های جامع و تفصیلی بنا به توسعه و نیازهای سیستم شهری طراحی و تصویب می‌شود در حالی که باید ساختاری انعطاف‌پذیر برای شهرهایی که مدام در حال تغییر و تحول هستند درنظر گرفته شود و کمسیون ماده 5 تنها ابزار انعطاف‌پذیری طرح‌های جامع و تفصیلی است.
به روز رسانی طرح‌های تفصیلی نیازمند پایگاه اطلاعاتی قوی است
تسنیم: آیا این طرح‌ها مورد بازنگری قرار می‌گیرند؟
توسلیان: افق طرح‌های جامع 20 ساله و افق اجرای آن 10 ساله است بعد از طرح جامع، طرح تفصیلی تهیه می‌شود که افق آن 10 ساله بوده و افق این طرح‌ها باید بگذرد تا بازنگری شود در حالی که طرح‌هایی تفصیلی موفق هستند که به صورت مستمر به روز رسانی شوند.
یکی از ملزومات برای اجرای موفق این طرح‌ها و به روزرسانی آن‌ها، برخورداری شهرها از پایگاه داده اطلاعاتی قوی در ضوابط طرح‌های جامع و تفصیلی است تا مسائلی مانند تغییر سرانه جمعیت در اثر تراکم پذیری مشخص شود.
تسنیم: آیا بحث‌های جمعیتی در تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی در نظر گرفته می‌شود؟
توسلیان: در ضوابط ساخت و ساز شهری افزایش تراکم را برمبنای عرض معبر و مساحت زمین درنظر می‌گیرند و بحث افزایش جمعیت مورد غفلت واقع شده و مشاوران باید سیاست‌های جمعیتی را در افق طرح‌ها و کاربری‌های مناطق پیش‌بینی کنند.
با افزایش تراکم ساخت، تراکم جمعیت نیز در یک منطقه بالا می‌رود و این موضوع سبب کاهش فضاهای مورد نیاز آموزشی، ورزشی، رفاهی و سایر موارد می‌شود.
شهروند باید هرینه زندگی در شهر را بپردازد
تسنیم: شما گفتید که طرح‌های جامع و تفصیلی کمتر از 40 درصد محقق شدند، دلیل این موضوع و مشکلات برای اجرای این طرح‌ها چیست؟
توسلیان: ساختار مدیریت شهری یکپارچه نیست. اگر شهرها مدیریت یکپارچه با محوریت شهرداری داشته باشند و شهرداری طرح‌های تفصیلی و جامع را بر مبنای وضعیت اقتصادی خود تهیه و اجرا کنند روند اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی بهبود پیدا می‌کند.
به این موضوع یک نقد وارد است که اگر شهرداری‌ها مدیریت یکپارچه شهری را بر عهده داشته باشند، طرح‌ها را برمبنای انتفاع خود تهیه می‌کنند و ممکن است منافع عمومی را نادیده بگیرند.
مشکل دیگر در اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی به ساختار و زیرساخت‌های شهر برمی‌گردد. برخی از هزینه‌های شهرداری‌ها به پشتوانه درآمدهای نفتی اداره می‌شود و شهرداری‌ها در تملک زمین‌ها برای اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی مشکل دارند.
مشکل دیگر ساختار هزینه درآمدی شهرداری‌ها است. شهرداری‌ها از لحاظ اقتصادی کارآمد نیستند. توسعه شهرها نباید متکی بر درآمدهای نفتی و کمک‌های دولتی باشد. شهرها باید خودگردان اداره شوند و درآمد شهری مبتنی بر عوارض باشد و هر شهروند به تناسب خدماتی که دریافت می‌کند،هزینه زندگی در شهر را بپردازد.
تسنیم: دلیل ناهمگونی ساختمان‌ها در بافت‌های مرکزی در شهر زنجان چیست؟
توسلیان: یکی از مشکلات در بافت‌های قدیمی شهر یکسان نبودن قطعات زمین است و با توجه به اینکه تراکم ساختمان بر اساس عرض معبر تعیین و حقوق همسایگی، اشرافیت و استفاده از نور در آن به جد رعایت نمی‌شود، در شهر بافت ناهمگون ایجاد شده که با افزایش تراکم جمعیت در بحث مدیریت بحران هم مشکلاتی ایجاد می‌کند.
اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی مطلوب نیست و زمانی اجرای آن‌ها مثمر ثمر است که پایگاه اطلاعاتی قوی در شهرها وجود داشته باشد و طرح‌ها به طور مستمر به روزرسانی شوند.
گسترش شهرها در سطح غیر اقتصادی است
تسنیم: به نظر شما گسترش شهرها در سطح مطلوبتر است یا رشد عمودی شهرها؟
توسلیان: گسترش شهرها در سطح غیر اقتصادی است و رشد شهرها در سطح و به تبع آن افزایش حمل و نقل سبب افزایش مصرف انرژی و هزینه‌های بیشتر برای خطوط انتقال نیرو و تأمین زیرساخت‌ها می‌شود درحالی ایجاد شهرهای متراکم، کاهش سرانه سیستم‌های خدماتی و کاهش هزینه‌ها در پی دارد.
تسنیم: با این توصیف آیا از گسترش شهرها در سطح جلوگیری می‌شود؟
همان طور که می‌دانید اقتصاد مبتنی بر بورس بازی زمین یکی از دلایل گسترش شهرها در سطح است.پس از تصویب قانون منع فروش و واگذاری اراضی غیر مسکونی به دستگاه‌های دولتی و اشخاص حقیقی و حقوقی گرایش به انبوه سازی در مردم ایجاد شد که گرچه متراکم سازی به اقتصادی کردن شهرها کمک می‌کند اما در برخی مناطق زیرساخت‌های موجود برای متراکم سازی در آن مناطق مناسب نیست.
شهر زنجان جزو شهرهای پراکنده است
تسنیم: شهر زنجان را از لحاظ رشد سطحی یا عمودی چطور ارزیابی می‌کنید؟
توسلیان: زنجان جزو شهرهای پراکنده و در سطح گسترش یافته و در آن طرح‌هایی تفکیک و آماده سازی شده زیادی وجود دارد که ساخته نشده است.
تسنیم: تغییر کاربری اراضی در محدوده داخل و خارج از شهرها به چه شکل انجام می‌شود؟
توسلیان: تغییر کاربری در محدوده مصوب هر شهری در قالب طرح جامع و تفصیلی انجام می‌شود و در اراضی خارج از شهرها طرح مشخص و تعریف شده‌ای برای این منظور وجود ندارد و عموما تغییر کاربری از پوشش اراضی به کاربری اراضی اتفاق می‌افتد.
در داخل شهرها برای کل مجموعه و همه پلاک‌ها کاربری مشخص، تعیین و تعریف شده است و به دلایل مختلف درخواست تغییر کاربری مطرح می‌شود و مرجع تغییر کاربری اراضی، کمسیون ماده 5 است.
تسنیم: تغییر کاربری اراضی شهری در استان زنجان چه میزان است؟
توسلیان: در شهر زنجان از سال 90 تا پایان مهر سال 93، یک هزار و 450 مصوبه در کمسیون ماده 5 مطرح شده که 120 مصوبه مربوط به تغییر کاربری بوده و از این تعداد 13 مورد تغییر کاربری از فضای سبز انجام شده است.
در مجموع در سایر شهرهای استان زنجان از جمله ابهر، قیدار، خرمدره، سلطانیه، ماهنشان و زرین‌آباد از سال 92 تا پایان مهر امسال 152 مصوبه در این کمسیون به تصویب رسیده که تنها 14 مصوبه مربوط به تغییر کاربری اراضی بوده است.
تسنیم: علت تغییر کاربری در شهرهای استان زنجان چیست؟
توسلیان: یکی از دلایل این موضوع ماهیت خشک طرح‌های جامع و تفصیلی است که با پویایی و زنده بودن شهر مطابقت ندارد. این طرح‌ها محصول دوره مدرنیته هستند و کارایی آن‌ها به 30 یا 40 سال پیش برمی‌گردد.
کاربری‌های املاک و اراضی با توجه به استانداردهای معماری و شهرسازی در طرح‌های جامع و تفصیلی تعیین و بر اساس قانون دستگاه‌های متولی 18 ماه فرصت دارند نسبت به تملک زمین‌ها اقدام کنند و عدم تملک اراضی توسط دستگاه‌ها سبب تغییر کاربری می‌شود.
مدیریت شهری در شهرها یکپارچه نیست، طرح تفصیلی توسط راه و شهرسازی تهیه می‌شود و اجرای آن را شهرداری برعهده دارد. در اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی بحث‌های مالی مطرح شده و برای اجرای آن‌ها سند مالی قوی وجود ندارد و نبود توان مالی برای تملک کاربری‌های عمومی منجر به تغییر کاربری می‌شود.
اگر دستگاه متولی در مدت 18 ماه موفق به تملک اراضی نشود، موضوع برای رسیدگی به کمسیون ماده 5 ارجاع و با استعلام از عدم نیاز دستگاه متولی تغییر کاربری انجام شده و اگر ارگان مربوطه بتواند زمین را تملک کند، از تغییر کاربری جلوگیری می‌شود.
ایجاد کاربری مسکونی در کنار صنایع غیر مجاز است
تسنیم: آیا در تغییر کاربری ها به مسائل زیست محیطی توجه می شود؟
توسلیان: بله، در مصوبات اجرای طرح‌های تفصیلی و جامع و تغییر کاربری‌ها، ملاحظات زیست‌محیطی و بحث همجواری‌ها درنظر گرفته می‌شود. همجواری کاربری مسکونی با صنایع پذیرفته نیست و اگر کریدور شهری، باغات و فضاهای تنفسی شهر را تحت شعاع قرار دهد، تغییر کاربری انجام نمی‌شود.
تسنیم: آیا مردم و دستگاه‌ها به درستی به ضوابط تغییر کاربری‌ها عمل می‌کنند؟
توسلیان: شهروندان در وهله نخست دارای حقوق مالکیت برابر هستند و در تملک اراضی نباید حقوق شهروندان نادیده گرفته و تحت شعاع قرار گیرد اما در شهرهای کوچک زمینه بروز تخلف وجود دارد و بخش‌های نظارتی شهرداری باید در این زمینه بیشتر فعال باشند.
اگر اقتصاد شهرها مبتنی بر تراکم فروشی نباشد و شهروندان هزینه زندگی در شهر را به تناسب خدمات و هزینه‌ها پرداخت کنند، تغییرکاربری‌ها نیز کاهش یافته یا حذف می‌شود و مردم به نحوه اداره شهرها حساستر می‌شوند.
گفت‌وگو از فاطمه تاج بخش
انتهای پیام/ج
