Acaba Çin, Trump'ın İran Stratejisini Başarısız Kılacak Mı?

Tesnim Haber Ajansı - Amerika kaynaklı dergisi Foreign Affairs, "ABD Başkanı Donald Trump, İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekildi, ardından Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'ın Washington'un istediği gibi yeni bir anlaşmaya varmak için müzakere masasına döneceği ümidiyle, Washington'un İran'a karşı yeni ve katı stratejisini açıkladı. Şimdi ise İran ekonomisinin tamamen canlanması ve Trump yönetiminin bu ülke ile ilgili stratejisi konusunda tereddütler var." diye yazdı.

Dergi, İran yönetiminin geçen 2 ayda uluslararası inzivaya karşı Çin ve Rusya ile münasebetlerini geliştirdiğine işaretle, Çin'in İran'dan petrol alımına büyük olasılıkla devam edeceğini duyurduğunu ve Pekin'in Tahran ile işbirliğinin diğer ülkelerin Tahran ile işbirliği için zemin sağlayabileceğini kaydetti.

Foreign Affairs, Çin'in İran ile ilişkilerinin 2 bin yılık mazisine dikkat çekerek, Çin Komünist Partisi Lideri Hua Guofeng'in 1979'de Tahran'a yaptığı ziyaretinden sonra iki ülkenin ilişkilerinin artan biçimde geliştiğini belirtti.

İslam İnkılabı sonrasında Guogeng'in Şah döneminde Tahran'a bulunduğu ziyaretinden dolayı özür dileyerek, İran ile münasebetlerini geliştirmeye hazır olduklarını deklare ettiğine temas eden Amerikan dergisi, rehine olayı ve İran'ın uluslararası arenada inzivasının başlamasının ardından Çin'in İran için en büyük silah tedarikçisi haline geldiğini ve ardından İran'la ekonomik, ticari, askeri alanlarda ve dış politikada yavaş yavaş büyük bir aktör olduğunu yazdı.

2005 yılında ABD ve müttefiklerinin İran'a karşı nükleer yaptırımları ağırlaştırıldığı sırada, Çin'in İran'a ekonomik destek, Güvenlik Konseyi'nde Tahran'ı desteklemek ve askeri yardımıyla ABD'nin İran'ı sıkıştırma çabalarını etkisizleştirdiğine dikkat çeken gazete, İran'ın Çin'in enerji ihtiyacının büyük kısmını tedarik eden ve Çin ürünleri için büyük bir pazar sayılan ülke olduğunu vurguladı.

Fars Körfezi, Hürmüz Boğazı, Orta Asya, Güney Asya ve Avrupa'ya erişimi dahil İran'ın Ortadoğu'daki stratejik konumu yüzünden bu bölgede kendi siyasi ve ekonomik etkinliğini artırmaya çalışan Çin için özel önem arz ettiğini yazan Foriegn Affairs, Çin'in 2010'da BM'nin İran'a karşı yaptırımlarını desteklese de, bu ülkenin izole olmasından kendi lehine yararlandığını, çünkü Batılı firmaların İran'dan çekilmesiyle Çin firmaları için daha geniş alan açıldığını kaydetti.

İran halkı ve yöneticilerinin Batı ile ilişkilerini iyileştirmek isterken, Çin ile de münasebetlerini Batı ile ilişkilerinin kötüleşme olasılığı için korumaya çalıştıklarını yazan Amerikan dergisi, daha sonra yaşanan gelişmelerin bu düşüncenin doğru olduğunu ortaya koyduğunu, Trump'ın nükleer anlaşmaya açık şekilde ve peş peşe karşı çıktıktan sonra sonunda bu anlaşmadan çekildiğini belirtti.

Gelinen noktada, Trump'ın diğer ülkeleri, İran'dan petrol almamak ve ticaret yapmamak için baskı yaptığını yazan Foriegn Affairs, Tahran'ın Pekin'in ekonomisine büyük hasarların gelmesini önlemesini temenni ettiğini yazdı.

ABD'nin bazı Çin firmalarını yaptırım listesine almasına rağmen Pekin'in desteğini temenni ettiğini yazan Amerikan dergisi, Çin'den bazı büyük firmaların İran'da faaliyet yapmakta olduğunu, temmuz 2017'de Çin'in Tahran-Meşhed demiryolu için bir milyar 500 milyon dolar ayırdığını, ayrıca İran petrolü için kendi para birimiyle ödeme yaptığını, bu meselenin Pekin ve Tahran'ın ticari işbirliğine devam edeceklerini gösterdiğini vurguladı.

Amerikan dergisi ayrıca, nükleer anlaşmanın uygulanması konusunda da Çin'in önemli rol ifa ettiğini ve bu bağlamda Erak Ağır Su Reaktörü'nün yeniden tasarlanmasında önemli aktörlerden sayıldığını belirtti.

Foriegan Affairs yazısının devamında şöyle yazdı: Çin İran ile ticari işbirliğine devam ederse, ABD'nin Tahran'ı yalnızlaştırma çabalarının etkisi az olacak. İran, nükleer anlaşmayı ihlal etmediği ve Trump'ın bu anlaşmadan çekildiği için başka ülkelerin de İran ile işbirliği için Çin'e uyabilecekler.