Reisi'nin Latin Amerika Ziyaretinin Mesajı Ne?

Tesnim Haber Ajansı- Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun 10 Haziran 2022'de Tahran'a gerçekleştirdiği resmi ziyaretin üzerinden bir yıl geçtikten sonra İran Cumhurbaşkanı Ayetullah Seyyid İbrahim Reisi'nin 11 Haziran Pazar günü üst düzey bir heyet başkanlığında Venezuela, Nikaragua ve Küba'yı kapsayan Latin Amerika turuna çıktı.13. hükümeti, dost ülkeler ve aynı görüşe sahip ülkelerle ilişkileri güçlendirmeyi ve ekonomik, politik ve bilimsel işbirliğini en üst düzeye çıkarma politikasını izlemeyi amaçlıyor.

Geçtiğimiz Şubat ayında İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın Latin Amerika'ya yaptığı ziyaretin ardından başta dost ülkeler olmak üzere Latin Amerika'yı ön planda tuttuğunu gösteren  13. hükümetin dengeli dış politika yaklaşımı cumhurbaşkanı Reisi'nin ziyaretine de yansıdı.
Reisi hükümetinin iktidara gelmesinden sonra üst düzey yetkililer dış siyasette ilişkileri çeşitlendirme politikası izleneceğini dile getirmişti. Bu kapsamda bir yandan siyasi ve ideolojik ilişkiler, diğer yandan da Latin Amerika ile ekonomik ve ticari alanda daha pragmatik ilişkiler takip edilirken çeşitli adımlar atılmıştır.

Son yılda Tahran ve Karakas arasında sağlanan işbirliği örneklerinden bazıları şöyle: 20 yıllık kapsamlı stratejik işbirliği anlaşmasının imzalanması, Aframax tanker gemisinin Venezuela'ya teslimatı, Tahran ile Karakas arasında direkt uçuşun başlatılması, İran ile Venezuela arasında direkt deniz taşımacılığı hattının kurulması, İran yapımı otomobillerin Venezuela'ya ihracatı, İran-Venezuela Kültür ve Dostluk Sergisinde İslam Devrimi Lideri İmam Hamanei'nin "14.Koğuş" adlı kitap hakkındaki görüşlerinin tanıtılması ve Venezuela Kültür Bakanı Ernesto Viegas'ın kaleme aldığı "İçten Darbe" adlı kitabın Tahran Kitap Fuarı'nda kitapseverlere sunulması.

Tahran'la en üst düzeyde ticari, kültürel ve bilimsel ilişkiler kurmaya hazır olan ve emperyalist Amerika karşıtı söylemini sürdüren Venezuela, Nikaragua ve Küba ülkeleri İran için Latin Amerika'daki üç kilit ülke ve siyasi müttefiktir. Coğrafi mesafeleri hiçe sayan bu ülkelerin çeşitli alanlardaki işbirliğini güçlendirmesi hem ekonomilerine büyük katkı sağlar hem de Amerika'nın arzuladığı tek kutuplu düzene meydan okumada da etkili olur.

Bir dönem ihmalin ardından İran İslam Cumhuriyeti Latin Amerika'yı yeniden gündeme aldı ve Venezuela bu ülkelerle ilişkilerin başlangıç ​​noktası olabilir.BRICS grubuna (dünyanın gelişmekte olan ekonomileri) resmen üyelik başvurusunda bulunan Tahran'ın talebi onaylanması halinde, İran Latin Amerika'nın en güçlü ekonomilerden biri olan Brezilya'nın yanında yer alır. Öte yandan geçtiğimiz aylarda, ABD'nin engellerine rağmen Brezilya ile daha yakın ilişkilere zemin hazırladığına dair olumlu işaretler gördük. Brezilya'nın İran gemilerinin Rio de Janeiro limanına yanaşmasına izin vermesini örnek olarak gösterebiliriz.

o dönemde ABD Donanma Enstitüsü'nün haber servisinin analizinde, İran gemilerinin Brezilya limanlarına demir atmasına izin verilmesini Tahran için bir zafer olarak değerlendirildi ve ABD'li uzmanlar İran'dan daha fazla benzer hamleler geleceğine inandıklarını dile getirmişti. İran gemilerinin Brezilya limanına demir atması, Amerika'nın Brezilya makamlarına yaptırım uygulama tehditlerine rağmen yapıldı.

Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan geçtiğimiz günlerde Güney Afrika'nın Cape Town kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi sırasında Brezilya Dışişleri Bakanı Mauro Vieira  ile bir araya geldi. Görüşmede Lula da Silva'nın Brezilya cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki zaferini tebrik eden Emir Abdullahiyan, yeni dönemde iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da gelişmesini diledi.

Seyyid İbrahim Reisi hükümetinin dış politika önceliklerine değinen Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan, İran İslam Cumhuriyeti hükümetinin bağımsız politika yürüten Brezilya'ya ilgi duyduğunu ve ikili ilişkilerin 120 yıllık geçmişini iki ülke için 'büyük bir yatırım' olarak değerlendirdi.

Bu nedenle, Venezuela ülkesi ideolojik eksenli yaklaşımlarla birlikte Güney Amerika'da İran için bir üs haline gelebilir ve İran menşeli malları tüm bölgeye göndermek için kullanılabilir. Tahran ile Karakas arasındaki olumlu ilişkiler modeli, Latin Amerika'nın geri kalan ülkeleriyle tekrarlanabilir. Bu konuda şunu hatırlatmak gerekir ki, İran'ın Venezuela ile imzaladığı 20 yıllık kapsamlı anlaşmanın üzerinden bir yıl geçmişken, Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan İran'ın Brezilya ile uzun vadeli kapsamlı bir işbirliği planı hazırlayıp imzalamak istediğini bildirmiştir.

13. Tahran hükümeti yetkililerinin Latin Amerika ile ilişkileri genişletmeyi sık sık dile getirmesi, İran'ın dünyanın çok taraflılığa doğru hareketine paralel olarak bu bölgedeki varlığını güçlendirme ve ittifaklarını yenileme çabalarına işaret ediyor. Öte yandan, tarihsel olarak ABD'nin arka bahçesi olan Latin Amerika, yeni uluslararası mimaride yolunu çizmek için güney yarım küre ülkeleri ile aktif bir ortaklık seçmiştir ve diğer ülkelerle mevcut kapasitelerine göre ilişkilerin kurulmasını memnuniyetle karşılamaktadır.

Önemli konu şu ki, Venezuela lideri Maduro'nun Suudi Arabistan ziyaretinden birkaç gün sonra İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin Latin Amerika'ya yaptığı ziyaret ve Suudi Arabistan'ın İran ile diplomatik ilişkilerinin yeniden tesis edilmesi, Amerika'nın yaptırımlar altındaki hükümetleri izole etme projesinin başarısızlığının bir işaretidir. Stratejik ittifaklar kurabilme ve küresel arenada müttefiklerin desteğini kazanabilme yeteneği, Cumhurbaşkanı Reisi'nin Latin Amerika gezisinin mesajları arasında yer alıyor.