İran’dan Yeni Bir Uzay Hamlesi: Batı Asya’nın En Büyük Uzay Üssü Çabahar

Tesnim Haber Ajansı- Geçen yıllardac İslam İnkılabı Lideri İmam Hamanei, ülkenin güneydoğusunda yer alan Makran sahillerini "gizli hazine" olarak nitelendirmişti. İslam İnkılabı Lideri bu ifade ile Makran bölgesinin önemine dikkati çekerek, hükümetlerin bu bölgenin kalkınmasını ön planda tutması gerektiğini vurguladı.

İmam Hamanei, güvenliğin sağlanması açısından ve ülkenin ekonomisine sunacağı fırsatlardan dolayı Makran bölgesinin kalkınmasına her zaman vurgu yapmıştır.

Aralık 2012’de İran Ordusu Deniz Kuvvetleri yetkililerine hitap eden İmam Hamanei, Umman Denizi kıyılarının özellikle Makran bölgesinin büyük bir milli zenginlik olduğunu ifade etti ve “Eğer hükümet ve diğer yetkililer deniz kıyısı bölgelerine stratejik bakış açısıyla ilgilenirlerse Makran bölgesi İran İslam Cumhuriyeti için birçok imkan yaratabilir.” dedi.

Reisi hükümetinden önce Makran bölgesinin geliştirilmesi için ilk tedbirler alındı ancak devamı gelmedi. Ancak Reisi hükümeti iktidara geldikten sonra bu yönde büyük adımlar atıldı, bunlardan biri de "Çabahar Ulusal Uzay Üssü”nün uygulama sürecinin başlangıcıdır.

Çabahar Uzay Üssü aslında İran'ın Ulusal Uydu Fırlatma Üssü'nün adı, proje hazırlama sürecinin başladığı haberini ilk kez İran Uzay Teşkilatı’nın eski başkanı Hamid Fazıli Ulusal 20 Nisan 2012’de Uzay Teknolojisi Günü'nde duyurdu.

Sivil uydu fırlatma merkezi olarak planlanan bu üs, canlı organizmaların fırlatılması, algılama uydularının ve iletişim uydularının  yer ve güneş merkezli yörüngelere fırlatılması alanında faaliyet göstermesi öngörülüyor. Bu tür fırlatma işlemleri özel koşullar gerektirir. Fırlatma maliyetlerinin en aza indirilmesi için ekvator bölgesine yakın koşullarda gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Çabahar Üssü, Hint Okyanusu ve ekvatora en yakın noktadır. Bu, Makran bölgesini ülkenin uzay fırlatma faaliyetleri için ideal bir nokta haline getirebilir; 2010 yılında İran’ın yeni ulusal uzay üssünün Sistan ve Belucistan eyaletinin güneydoğusundaki Çabahar şehrinde inşa edileceği açıklandı. Bu bölgede uzay üssü oluşturulmasının nedenlerinden biri de Hint Okyanusu'na yakınlığı ve nüfusunun seyrek olmasıdır.

Dünya kendi etrafında dönmektedir. Dünya'ya Kuzey yarım küreden bakıldığında saat yönüne tersine döner. Güneş'e göre kendi ekseni etrafındaki bu tam dönüş 24 saatlik bir süreyi ifade eder. Bu dönüş için geçen süreye 1 gün denir. Dünyamız kendi etrafında dönmekle birlikte aynı zamanda Güneş'in etrafında dönmektedir.

Dünya her yerde aynı hızla dönmüyor, yani İran'da yaşayan bir insan, Avrupa'da yaşayan bir insana göre daha hızlı dönüyor. Koordinatlara göre en yüksek dönüş hızını ekvatorda görüyoruz.

Yeni uzay üssünün Çabahar’da inşa edilmesinin diğer en önemli nedenleri arasında daha ağır yüklerin yörüngeye aktarılması meselesi yer alıyor. Google Earth'e göre İmam Humeyni (r.a) Uzay Üssü 35 derece kuzeyde yer alıyor, bu üste yerin hızı saniyede 308 metre, ancak Çabahar üssü 25 derece kuzeyde bulunuyor ve bunun için elde edilen dönüş hızı saniyede 421 metre. Dönüş hızı Çabahar'da ekvatora yakınlık açısından daha fazladır, Dolayısıyla üssün ekvatora yakınlığı açısından yüksek hıza sahip roketlere ihtiyacımız azalır ve daha ağır yükleri uzaya gönderebiliriz.

İran’ın uzay fırlatmalarının yapıldığı İmam Humeyni (r.a) Üssü, Semnan bölgesinde bulunuyor. Aslında uçuş çöl üzerinde gerçekleşiyor bu da Allah'ın ülkemize bir lütfudur ama fırlatmamızın eğim açısı ve yörüngeye yerleştirilen uyduların eğim açısı bu üsten 55 derecedir. İran ülkenin uçuş koridorunun güvenli olması için farklı açılardan da fırlatma yapması gerekiyor ve ülkede bu özelliğe sahip olan tek nokta Çabahar bölgesidir.
Öte yandan yeryüzünden 35 bin kilometre yükseklikteki Yer Sabit Yörünge'ye uydu fırlatma işleminde güneye ve ekvatora ne kadar yaklaşılırsa o kadar az enerjiye ihtiyaç duyulacak; Bu özellik Çabahar bölgesinin uzaya uydu fırlatmaları için uygun bir bölge olarak seçilmesini sağlamıştır.

‘Çabahar Üssünü Faaliyete Geçirmeyi Planlıyoruz’

İran Uzay Teşkilatı Başkanı Hasan Salariye geçen sene yaptığı bir açıklamada, ‘’Nihai amacı uydu yapmak olan bir ülkenin, uydu tasarımını, testini ve yapımını ilerletmek için iyi donanımlı laboratuvarlara sahip olması gerekir. Bir diğer önemli konu ise yeni uzay üssü yapmaktır. Şu anda Çabahar  Üssünü faaliyete geçirmeyi planlıyoruz.’’ dedi.

Hasan Salariye, ‘’Çabahar Uzay Üssü'nün uluslararası hizmetler de sunabilmesini amaçlıyoruz.’’ açıklamasını yaptı.

Çabahar Uzay Üssü’nün tamamlanmasıyla birlikte bu bölge yerli ve milli  teknolojinin merkezi haline gelecek.

İran'ın İlk Uzay Üssü Gelecek Yıl Tamamlanacak

İran Uzay Teşkilatı Sözcüsü Hüseyin Deliriyan "ilk yerli uzay fırlatılış üssünün, güneş eş zamanlı yörünge temelli uyduları, katı yakıt taktiksel fırlatma füzeleri ile yörüngeye gönderme kabiliyetine sahip olacak." dedi. 
İranlı yetkili ayrıca "Çabahar üssü, İran Uzay Teşkilatı tarafından yönetilen en önemli projelerden olup mega proje sayılmaktadır. Bu proje hükümetin onayıyla 11 yıllık aranın ardından tekrar başlatıldı. Bütçenin ayrılması ile beraber yapım aşamasına geçildi. Çabahar yerli üssümüzün üç fazı ve etabı olacak.  Mevcutta birinci etabın ortasındayız. Gelecek senenin ilk 6 ayında birinci etabın tamamlanacağını umut ediyoruz. Bu üs, Güneş Eş Zamanlı Yörünge temelli uyduları, katı yakıt taktiksel fırlatma füzeleri ile yörüngeye gönderme kabiliyetine sahip olacak." dedi. 

İran Uzay Teşkilatı Sözcüsü, "Bu üssün ilk aşaması olan alçak yörünge fırlatmaları platformunun gelecek sene tamamlanmasına şahit olmayı umuyoruz. Planlara ve 10 yıllık uzay programındaki görevlerimize göre, çeşitli yörüngelere erişim için özel bir pencere sağlayan bu üssün stratejik konumu da dikkate alındığında, yaklaşık 8 yıl içerisinde uluslararası fırlatılışları da bu üsten gerçekleştirmek istiyoruz. Çevre ülkelerini de bu üste oluşturulacak kapasite ve altyapıyı kullanmaya ve fırlatmalarını bu üstten başlatmaya davet ediyoruz." ifadelerini  kullandı.

14 bin hektarlık bir alanda inşa edilecek Çabahar Uzay Üssü’nde en az 1000 bilim insanı ve uzmanın çalışması bekleniyor.