İran'ın Çabahar Uzay Üssü’nün Özel Konumu/Bölge Ülkelerinin Uydu Fırlatma Cenneti Olacak

Tesnim Haber Ajansı - Uzay ekonomisinin geliştirilmesi, hükümetlerin en önemli hedeflerinden biri haline geldi çünkü bu ekonomi son yıllarda önemli ölçüde büyüdü. Bu nedenle 13. Hükümet döneminde İran Uzay Ajansı, topluma hizmet sunmanın yanı sıra mevcut durumu iyileştirmek, özel sektörü geliştirmek ve rekabet ortamı yaratmak için gerekli tüm mekanizmaları kullanmıştır.

Uzayda var olma ihtiyacı ve avantajlarının çeşitli alanlarda kullanılması İran’ın uydu teknolojisini kullanma konusunda kendi adımlarını atmasına neden olmuş, bu bağlamda bu alandaki yetkililerin gerekli tüm modern tesislerin yer aldığı gelişmiş bir uydu fırlatma üssünün inşasını gündeme almasını sağlamıştır.

Uydu inşa etme ve fırlatma süreçlerinin farklı zaman dilimlerinde geçici olarak durmasının önlenmesi için ülkede uzay endüstrisinin sürekli geliştirilmesi ihtiyacı hissedilmekte, bu da uzay endüstrisinin sürekli gelişimi için modern ve donanımlı altyapılara ihtiyaç duymaktadır. Bu altyapıların en önemlilerinden biri de dünya standartlarındaki modern uzay üssüdür.

İran Uzay Ajansı, İran Çabahar Uzay Üssü

İmam Humeyni Uzay Üssü, uydu taşıyıcılarının hazırlanması, fırlatılması, kontrolü ve yönlendirilmesinin tüm aşamalarından sorumlu devasa bir kompleksi içeren İran'ın ilk sabit üssüdür; Semnan eyaletinin 80 kilometre güneydoğusunda yer alan bu üs, ülkemizin Leo (Alçak Dünya Yörüngesi) alanında ihtiyacını karşılıyor.

Aynı zamanda 2000 yılında mevcut coğrafi kısıtlamalar nedeniyle İran'ın ikinci uzay merkezinin Çabahar şehrinde inşası için araştırmalara başlandığı açıklandı.

Yüksek Uzay Konseyi onaylarına göre Çabahar Uzay Üssünün genel yönetimi Uzay Ajansı'nın sorumluluğunda olup, canlı organizmaların fırlatılması, ölçüm ve iletişim uydularının jeosenkron yörüngeye fırlatılması alanında faaliyet göstermesi bekleniyor.

Dolayısıyla bu fırlatmaların özel koşullar gerektirmesi ve Çabahar Uzay Üssü'nün bu kabiliyete sahip olduğu fırlatma ve yörünge manevralarını gerçekleştirme maliyetlerinin en aza indirilmesi için mümkün olduğu kadar ekvator bölgesine yakın koşullarda gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Çabahar Uzay Üssü, uyduları hem kutup hem de ekvator yörüngelerine yerleştirme konusunda iyi bir potansiyele sahip. Çabahar bölgesi ekvatora yakındır (25 derece 20 dakika kuzey enlemi ve 60 derece 27 dakika doğu boylamı), bu koşullar altında dünyanın kutup ekseni etrafındaki dönüş hızından gelen enerjinin etkilerinden yararlanmak mümkündür. Bu etki fırlatıcıların hızını önemli ölçüde artırabilir. Çabahar limanı Amerika'nın Florida yarımadasındaki Miami limanı ile aynı enlemde olup, bu limanla aynı hava şartlarına sahiptir.

Çabahar limanı, fırlatma güvenliğini sağlamak için gerekli olan yükseklik seviyesine sahiptir. Bu saha, yeterli yükleme tesislerine sahip derin bir su limanı içermektedir ve limanı, okyanusa giden gemilerin yanaşmasına imkan tanıyacak kapasitededir.

Bu alan, Hint Okyanusu'na doğru geniş bir alana sahiptir ve bu, konum tüm uzay görevleri için kullanışlıdır ve çevre şartları sebebiyle de nüfus ve mülk için öz konusu olabilecek riskleri en aza indirir. Çevresindeki tepelere izleme ekipmanı (radar ve telemetri antenleri) kurma olanağı, Çabahar üssünün diğer iyi avantajlarından biridir.

Tropikal ve kıyı konumu nedeniyle iyi havalandırılan, orta derecede bağıl nemli bir ortama sahip olan, yılın farklı mevsimlerinde sıcaklık değişimlerinin az olduğu, coğrafi konumu nedeniyle depremlere karşı daha az hassas olan bu bölge. Çabahar fırlatma üssü, yollar, havalimanları, limanlar, telekomünikasyon vb. dahil olmak üzere gelecekte uzay merkezlerinin gelişimine uyumlu olabilecek altyapıyla donatılmıştır.

Bu nedenle, Çabahar Uzay Üssü'nün iki büyük avantajı var; birincisi, ekvator'a yakın olması ve böylece bir uzay aracının ekvator ve sabit yörüngeye manevrası için daha az enerjiye ihtiyaç duyulması. Öte yandan güneye bakan denize serbest erişimi olması. Dolayısıyla daha düşük seviyelere yerleştirilen füzeler için söz konusu olabilecek füze enkazlarının ve uzay aracı enkazlarının neden olduğu yıkıcı etkilerinin insanları ve yerleşim yerlerini etkilemesi mümkün değil.

Çabahar limanının şaşırtıcı özellikleri ve Çabahar Ulusal Uzay Üssü için avantajları

Bahsedilen faydaların yanı sıra Çabahar limanının birçok yatırım olanağı ve faydası da bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

Çabahar limanı, İran'ın diğer güney limanlarına göre yük boşaltma, yükleme ve depolama maliyetlerinde %30 muafiyete sahipken, bu serbest bölgedeki yüklerin gemilerden depolara taşınmasının maliyetleri oldukça düşük.

Bu limandaki çeşitli işletmelerin varlıkları ve kazançları 20 yıl süreyle vergi muafiyetine tabidir. Bu liman, İran İslam Cumhuriyeti'nin ticari-endüstriyel serbest bölgelerinin idari kanunları çerçevesinde yönetilmekte ve bu sayede mal taşıma maliyetleri ve diğer arızi masraflar azaltılmaktadır.

Bu limanın çok sayıda gemiye uygun demirleme kapasitesine ve demirleme derinliğine sahip rıhtımları bulunmaktadır ve iki ana rıhtımı eski Şehid Kelantari İskelesi ve yeni Hatemü-l Enbiya veya Şehid Beheşti İskeleleridir.

İran İslam Cumhuriyeti'nde bağımsız bir liman olan bu limanın, Fars Körfezi üzerinden Hint Okyanusu'na doğrudan erişimi vardır. Küresel ticaretin Kuzey-Güney Koridoru'na açılan kapısı ve İran'ın doğu transitinin ana rotası olarak değerlendiriliyor. Transit yola ve Çabahar-Milak ulaşım terminaline doğrudan erişimi vardır.

Çabahar Uzay Üssünün fiziksel özellikleri

Çabahar Milli Uzay Üssü, dünya standartlarında bir uzay üssünün tüm donanım ve yapısına sahiptir. Bu üssün fırlatma platformlarının toplanması da dahil olmak üzere farklı bölümleri var; Uzay aracı ve uydu işleme kompleksi, İşleme ve montaj alanından fırlatma platformlarına uzay aracı transferi kompleksi, lansman kontrol merkezi ve değerlendirme kompleksi, endüstriyel merkezler kompleksi, İş merkezlerinin kompleksi, halka açık ziyaret kompleksi, astronotlara yönelik araştırma ve eğitim merkezlerinden oluşan bir kompleks, medya merkezleri kompleksi, Çabahar Uzay Üssü ve yerleşim alanı Özel havaalanı.

Hasan Salariye; İran Uzay Ajansı Başkanı, Çabahar Milli Fırlatma Üssü'nün son durumu hakkında şunları söyledi: Çabahar Uzay Üssü'nün birkaç aşaması var ve yine sözleşmesi imzalanan ilk aşama, katı yakıtlı fırlatıcılarımızın çoğuna hizmet verecek. Sıvı yakıtlı fırlatıcılara yönelik ikinci ve üçüncü aşamaların sözleşmesi bu yıl içinde imzalanacak. Üçüncü aşaması süper ağır fırlatıcılar için düşünülüyor ve üzerinde çalışılıyor.

Çabahar üssünden gerçekleştirilen uydu fırlatma işlemleri ülkenin diğer bölgelerine göre daha ekonomik ve daha az enerji gerektiriyor. Başka yerden fırlatılması uydu taşıyıcısını ağırlaştırıyor ve bu da ekonomik olmuyor. Çabahar üssünün kurulması planı 10 yılı aşkın süredir hayata geçirilecek bir emir bekliyordu ve bu emir ve gelişme 13'üncü hükümette ve İran  Cumhurbaşkanının kişisel desteğiyle başlamıştı.

Çabahar Milli Üssü'nün inşası ve geliştirilmesine yönelik sözleşmeler imzalandı, tasarımları tamamlandı ve üssün geliştirilmesine yönelik ilk adımlar atıldı, yakın gelecekte bu üsten uydu fırlatma işlemlerine şahit olacağız. İran'ın en eşsiz coğrafi konuma sahip Çabahar Uzay Üssü yakında her türlü uyduyu fırlatmaya hazır olacak ve bu üs, BAE, Umman, Suudi Arabistan ve diğer ülkeler de dahil olmak üzere Fars Körfezi ülkelerinin yakınında bulunuyor.

Fırlatmanın ekonomik avantajı, bu ülkenin İran'ın fırlatma üssüne kolay erişimi ve yakınlığı, deniz erişimi vb özellikleri İran'ın Çabahar Uzay Üssünü uzay alanında Suudi Arabistan gibi bir ülke için uygun konum ve ekonomik bir nokta haline getirebilir.

Ülke yetkililerinin komşu ve İslam ülkelerine uzay hizmetleri sağlanmasına vurgusu

İsa Zarepur'un ifade ettiğine göre; komşu ve İslam ülkelerine uzay hizmetleri sağlanması ülkenin planlarının gündeminde kesin olarak yer alıyor. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Bakanı hükümet heyetinin toplantılarından birinde, İran'ın 2023’te uzay endüstrileri ihraç etmeyi ve komşu ve İslam ülkelerine hizmet sağlamayı planladığını duyurdu.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Bakanı gazetecilere şunları söyledi: 2023 yılı için Yüksek Uzay Konseyi'nin kararına dayanarak, uydu endüstrisinin geliştirilmesine yönelik ayrıntılı bir planımız var. Komşu ülkelere ve İslam ülkelerine uzay hizmetleri ve imkanları sağlamak istiyoruz. Hükümetin sonuna kadar Leo katmanındaki uyduların yapımını ve fırlatılmasını ticarileştirmeyi ve diğer ülkelerin kullanımına sunmayı planlıyoruz.

İran Devrim Muhafızları Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Tümgeneral Ali Caferabadi ayrıca Kasıd uydu taşıyıcı ve Nur-3 uydusunun fırlatılmasıyla ilgili şunları söyledi: Bu, Kasıd uydusunun üst üste üçüncü başarılı işlemi ve futbolcuların söylediği gibi bu uydu hat-trick yaptı; Kasıd uydu taşıyıcısı gerekli yeterliliği buldu ve gelecekte üretim sürecine girebilir.  Birkaç fırlatma sonrasında da komşu ülkelerin küçük uydularını fırlatmaya hak kazanacağız.

Çabahar Milli Fırlatma Üssü'nün İran ve Fars Körfezi'ndeki komşu ülkelere yönelik olağanüstü kapasitesi

Bölgemizde Suudi Arabistan, Katar, Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri ülkeleri de yeni yeni gelişen bir uzay endüstrisine sahip olup, uzay alanında önde gelen ülkeler aracılığıyla uydularını inşa edip fırlatmışlardır.

Uzay alanıyla ilgili teknolojiler Fars Körfezi ülkelerinin petrole bağımlılığı azaltmaya yönelik en önemli programları arasında yer alıyor. Bu arada BAE, 2014 yılında kendi hedefleriyle kendi uzay ajansını kurdu ve 5 yıl sonra ilk astronotunu Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderdi. Bir sonraki planları ise insansız uzay araçlarını 2024 yılında Ay'a göndermek.

BAE bugüne kadar Güney Kore, Japonya, Rusya, Amerika ve Fransız Guyanası'ndan milyarlarca dolara mal olan fırlatmalarını gerçekleştirdi. Bu sırada eşsiz coğrafi konuma sahip olan İran'ın Çabahar Uzay Üssü de yakında her türlü uyduyu fırlatmaya hazır hale gelecek.

Suudi Uzay Ajansı, ülkenin uzay endüstrisini geliştirmek ve uzay araştırmalarındaki yeteneklerini artırmak amacıyla 2018 yılında kuruldu. Bu kuruluş, Suudi Arabistan'ın ulusal uzay politikasının formüle edilmesi ve uygulanmasının yanı sıra uzayla ilgili faaliyetlerde uluslararası işbirliğinin teşvik edilmesinden sorumludur.

Suudi Arabistan da 1976 yılında çok uluslu uydu iletişim şirketi Arabsat'ı kurmuş ve 1985 yılında Prens Sultan bin Selman adıyla ilk Arap astronotu uzaya göndermişti. Ülke, 2030 yılına kadar uzaya 2 milyar dolardan fazla yatırım yapacağını duyurdu.

Suudi Arabistan'ın bu yıllarda fırlatıcı ve fırlatma üssüne ihtiyacı vardı ve henüz bir fırlatıcı inşa etme yeteneği ve fırlatma üssü oluşturma planı olmadığı için Rusya, ABD, Fransa gibi uzay üslerine sahip ülkelere yüksek ücretler ödedi.

Çabahar Uzay Üssü ekonomik fırlatma imkanlarına ek olarak uydu fırlatmaları için eşsiz bir konumda. Çabahar'ın Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman vb. dahil Fars Körfezi boyunca yer alan Arap ülkeleriyle deniz bağlantısı nedeniyle, ekipman taşıma ve nakliye maliyetleri de düşüyor ve bu açıdan bakıldığında bu ülkeler için iyi bir seçenek gibi görünüyor. Bu üsten uydu fırlatmak, Fars Körfezi kıyısındaki Arap ülkelerinin uzay sanayisinin gelişmesi doğrultusunda hedef ve planlarını hızlandırabilir.