İran’ın Şehit Süleymani Adlı Uzay Ağı Projesi Start Aldı

Tesnim Haber Ajansı- Ülkemizin Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda "İran'ın uzay endüstrisi"nin vizyonu, planları ve geleceği gibi maddeler yer alıyor.

Buna göre İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı ile işbirliği içinde, ülkenin uzay endüstrisinin büyümesini hızlandırmak ve uzay hizmetlerini sunmak ve uzay programlarını uygulamakla yükümlüdir. Birinci öncelik, Alçak Dünya Yörüngesi’ne ulaşma yeteneğine sahip olmak ve ülkenin yörünge noktalarını korumak olmalıdır.

İran, Rusya, Amerika, Fransa, Japonya, Çin, İngiltere, Hindistan, Kuzey Kore ve Güney Kore ile birlikte LEO yörüngesine uydu fırlatma yeteneğine sahip 10 ülke arasında yer alıyor. İran'ın uzay programında 1000 km yörüngeye algılama uyduları gönderme , 20000 km yörüngeye GPS uydusu gönderme ve 36000 km yörüngeye iletişim uyduları gönderme gibi ana hedefler belirlenmiştir.

Alçak Dünya Yörüngesi Nedir?

Alçak Dünya Yörüngesi (LEO), Dünya’nın etrafında (Yörünge süresi 88 dakika olan) 160 km (99 mil) yüksekliğinden (Yörünge süresi 127 dakika olan) 2000 km (1200 mi) yüksekliğine kadar olan aralığa denk gelen bir yörüngedir.

Yer yüzünden 2 bin kilometre ila 35 bin 786 metreye kadar mesafeye  Orta İrtifa Uydu Yörüngeleri (MEO) olarak adlandırılır ve  Yüksek İrtifa Yörüngeleri (HEO) ise Dünya yüzeyine uzaklığı 35000 km den daha fazla mesafeye sahip yörüngelerdir.

LEO’nun yörünge süresi çok kısadır. 300 km yükseklikte bulunan cisim, dünyanın etrafında günde yaklaşık 15 kez dönüyor. İnsanlı uzay uçuşları LEO yörüngelerinin sınırları içinde gerçekleştirilmektedir. Uzay istasyonları, uzaktan algılama uyduları ve çok sayıda telekomünikasyon uydusu da bu yörüngelere yerleştirilir.

Avrupa Uzay Ajansı'nın verilerine göre şu anda çeşitli LEO yörüngelerinde 8 binden fazla uydu bulunmaktadır ve bunların 5 binden fazlası aktif LEO uydulardır. Tahminlere göre 2030 yılına kadar Alçak Dünya Yörüngesi’nde uydu sayısı 58 bine ulaşacaktır!

Dünya yörüngesindeki uyduların çoğu LEO yörüngesindedir. Dünyayı gözlemleyen uzaktan algılama uydularının çoğu da bu yörüngede yer alıyor. Uluslararası Uzay İstasyonu’nun yanı sıra bazı meteoroloji uyduları, uzaktan algılama uyduları ve istihbarat uyduları da LEO yörüngesinde bulunmaktadır.

İran Alçak Dünya Yörüngesi’ne Hangi Uyduları Fırlattı?

Safir uydu taşıyıcısı ile Omid, Rasad, Navid ve Fecr uydularının fırlatıldı. İran’ın ilk başarılı lansmanı, Safir taşıyıcı roketinin Omid uydusunu 245 km yüksekliğinde yörüngeye çıkardığı yılın Şubat 2009'da gerçekleşti. Böylece İran İslam Cumhuriyeti dokuzuncu ülke olarak uydu fırlatma yeteneğine sahip ülkeler arasına girmeyi başardı.

Safir uydu taşıyıcısının 4 versiyonu tanıtıldı. Safir 1, yörünge altı uçuşlar için kullanıldı ve 2009 yılında Omid uydusunu fırlattı. Safir 1A, 2011 yılında Rasad uydusunu başarıyla fırlatmayı başardı. Safir 1B, Navid uydusunu 2011 yılında yörüngeye yerleştirdi. Safir'in son versiyonu olan Safir 1B plas’ın  2 fırlatma girişimi başarısız oldu ve 2014 yılında yapılan üçüncü fırlatmada Fajr uydusu başarıyla fırlatıldı.

Bu fırlatıcı roketin en önemli özelliği yükseklik açısından yörünge seviyesidir, tüm versiyonlarda uydular LEO yörüngelerine yerleştirilmiştir.

İslam Devrim Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri 22 Nisan 2020’de 'Nur 1' adı verilen askeri uyduyu üç aşamalı 'Kasid' (Haberci) adlı uydu taşıyıcı roketi ile fırlattı ve uydu yer küreden 430 kilometre mesafedeki yörüngeye başarıyla yerleştirildi. Yaklaşık 2 yıl sonra 'Nur-1' uydusunun misyonu dün (15 Nisan) sona ermiş oldu.

Devrim Muhafızları Ordusu’nun ikinci uydu fırlatma işlemi 8 Mart 2021'de gerçekleştirildi ve Nur 2 adlı askeri uydunun yer küreden 500 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşme aşaması başarıyla sonuçlandı. Bununla beraber İran İslam Cumhuriyeti aynı anda yörüngede çalışan iki askeri uydu sahibi oldu.
Fırlatma işleminde uydu taşıyıcı Kasid, birinci aşamada Kadir adlı askeri balistik füzesini kullandı.

İran, Mart 2012’de yerel Kased fırlatıcısıyla bir uydu da uzaya fırlattı ve LEO yörüngesine uyduyu yerleştirmeyi başardı. Daha önce Omid, Rasad ve Navid uyduları da İran yapımı fırlatıcı roket ile uzaya fırlatılarak başarıyla yörüngeye yerleştirilmişti ancak çeşitli nedenlerden dolayı uyduların ömürleri kısaydı. LEO yörüngesinde varlığı sürdürmek için ömrü 3 yıldan fazla olan operasyonel uyduların fırlatılması gerekiyor.

Devrim Muhafızları Ordusu 2022’de, "Nur-2" adı verilen ülkenin ikinci askeri uydusunun uzaya fırlatıldığını duyurdu.

Kased adlı uydu taşıyıcı roket kullanılarak fırlatılan Nur-2 yer küreden 500 kilometre mesafedeki yörüngeye başarıyla yerleştirildi; Nur-2 uydusunun 3 yıllık ömrü olduğu belirtiliyor.

Devrim Muhafızları Ordusu Hava-Uzay Kuvvetleri tarafından geliştirilen askeri görüntüleme uydusu Nur-3 Eylül 2023’te Kased adlı uydu taşıyıcı roketle uzaya fırlatıldı. Bu uydunun yer küreden 450 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleşme aşaması başarıyla sonuçlandı.

İran'ın "Hayyam" Uydusu Kazakistan'dan Fırlatıldı

9 Ağustos 2022’de İran’ın "Hayyam" uydusu Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’ndeki 31 numaralı alandan Rus Soyuz 2.1b roketiyle fırlatıldı. 500 kilometre mesafedeki yörüngeye başarıyla yerleşen uydu , tarım, doğal kaynaklar, madencilik, çevre sorunları ve sınırların gözlemlenmesi için kullanılıyor.
Halihazırda Alçak Dünya Yörüngesi’nde (LEO) İran'ın üç operasyonel olarak çalışan uydusu bulunuyor.

İran LEO Yörüngesinde Konumunu Sağlamlaştırdı Mı?

Halihazırda İran İslam Cumhuriyeti bölgede uydu fırlatma konusunda iyi durumda, ancak bunun yerli uyduların yörüngede faaliyete geçmesiyle mümkün olacağını belirtmeliyiz; Ancak şunu da belirtmekte fayda var, Kazakistan'ın Orta Asya'daki Baykonur uzay üssü ve İran sınırlarına 1000 km uzaklıkta olmasına rağmen bölgesel olarak büyük bir rakibimiz olacak!
Alçak Dünya Yörüngesi’ne (LEO) hafif uydular yerleştiren uydu fırlatıcı roketin tasarımı ve üretimi konusunda iyi bir seviyedeyiz. Bu yüzden İran LEO’ya ağır uydular fırlatmayı amaçlıyor, Bu kapsamda uzay ağı projesi Şehit Süleymani başlatılmıştır.