El Cezire: İbrahim Reisi Yaptırımlara Rağmen İran Petrolünü Piyasaya Çıkardı

Tesnim Haber  Ajansı- İran Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi’yi taşıyan helikopter, 19 Mayıs'ta Doğu Azerbaycan eyaletindeki dağlık bölgede kötü hava koşulları nedeniyle kaza yaptı. Helikopterin enkazına 15 saatlik çalışma sonrasında ulaşılırken Reisi ile Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tebriz Valisi Malik Rahmeti ve Tebriz Cuma İmamı Ayetullah Muhammed Ali Al-i Haşim'in olayda şehit olduğu açıklandı.

Katar merkezli El Cezire'de yer alan “İbrahim Reisi Yaptırımlara rağmen İran petrolünü piyasaya nasıl çıkardı?” başlıklı analizde şu ifadelere yer verildi:

“Merhum Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, İran'ın ABD yaptırımlarına maruz kaldığı bir ortamda, 4 Ağustos 2021'de cumhurbaşkanlığı görevini devraldı. ABD yönetimi, 2015 yılında İran'ın nükleer programı konusunda anlaşmaya varmasının ardından İran'a yönelik yaptırımları kaldırmıştı ancak eski ABD Başkanı Donald Trump anlaşmadan geri çekilerek İran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulamıştı.

ABD yaptırımlarından önce İran'ın günlük petrol üretimi 3,85 milyon varilken 2021 yılında İran'ın günlük petrol üretimi, 2 milyon ila 2,2 milyon varil arasındaydı. Ancak yaptırımların gölgesinde petrolün deposuyla ilgili sorunlar ve dünya pazarlarına arz edilmesinin zorluğu, İran'ın petrol üretimini ülkenin gerçek kapasitesinin altında tutmuştur. Bu da İran'ın petrol gelirlerinin azalmasına neden olmuştur.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) verilerine göre İran'ın petrol üretimi, İbrahim Reisi'nin iktidara geldiği Temmuz 2021'e kadar ülkenim günlük petrol üretimi 2,02 milyon varile ulaştı ve aynı yılın sonunda İran'ın ortalama petrol üretimi 2,4 milyon varile ulaştı; bu rakam, hâlâ ülkenin tam kapasitesinin günlük 1,45 milyon varil altındaydı. 2022'nin başlarında ABD, İran'ı petrol endüstrisi ve ihracatına yönelik yaptırımları delmekle suçluyordu ve Washington Post ile New York Times gibi Batı medyası, İran petrolünü taşıyan gemiler için "hayalet filo" konusunu gündeme getirmişti.

Söz konusu Batı medyasının iddialarına göre hayalet filo, İran petrolünü pazara çıkarmasından sorumluydu ve Şubat 2022'de Ukrayna'daki savaş nedeniyle Batı'nın Rusya'ya uyguladığı yaptırımların ardından bu filo, Rus petrolünün pazarlamasını da devraldı. Bu bağlamda Amerikan haber ajansı Bloomberg, İran, Rusya ve Venezuela gibi ülkelere ait petrolü taşıyan hayalet filonun, en az 40 gemiden oluştuğunu iddia etti. OPEC verileri, İran'ın petrol üretiminin 2022'nin ilk yarısında günlük 2,6 milyon varile ulaştığını, bu rakam ABD'nin yaptırımlarla İran'ın petrol üretimini sıfıra indirmeye çalıştığı bir dönemde gerçekleştiğini gösteriyor.

Bloomberg raporuna göre İran'ın petrol müşterilerinin artması ile birlikte ülkenin petrol üretimi 2023'ün ilk yarısına kadar günlük olarak yaklaşık 2,8 milyon varile yükseldi. İran İslam Cumhuriyeti bu dönemde Çin gibi müşterisine günde bir milyon varil petrol ulaştırabildi. Bu nedenle Temmuz 2023'te ABD Başkanı Joe Biden hükümetinin yetkilileri, İran'a yönelik yaptırımların işe yaramadığını itiraf etti.

ABD Kongresi Dış İlişkiler Komitesi üyesi Cumhuriyetçi Senatör Ted Cruz’a göre, Biden hükümeti İran'a yönelik yaptırımları pratikte uygulayamıyor ve İbrahim Reisi hükümeti, İran ham petrolünün Asya pazarlarına girmesi için bildiği yöntemleri kullanarak Amerikan yaptırımlarını etkisiz hale getirmeyi başardı.

Geçtiğimiz yıl İran Ekonomi Bakanı İhsan Handuzi, İran'ın 2018'den bu yana en yüksek petrol ihracatı seviyesine ulaştığını açıklamıştı. OPEC verilerine göre İran'ın ortalama petrol üretimi 2023’te günlük olarak 3,1 milyon varil oldu, bu rakam geçen Nisan ayında günde 3,2 milyon varile yükseldi.

Sayın İbrahim Reisi'nin cumhurbaşkanlığı döneminde ve Batı'nın İran petrolüne yönelik yaptırımları devam ettiği süreçte, Ağustos 2021 ile Nisan 2024 arasında İran'ın petrol üretimi yüzde 60 arttı.”

2018'de eski ABD Başkanı Donald Trump İran nükleer anlaşmasından geri çekilerek Tahran'a tek taraflı yaptırımlar uygulamaya başlamış. Dönemin Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Washington hükümetinin, İran’ın petrol ihracatını mümkün olan en kısa sürede sıfıra indireceğini iddia etmişti.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) tarafından yayınlanan resmi istatistikler, İran'ın ABD'nin yasadışı yaptırımlarına rağmen hâlâ dünyanın en büyük petrol üreticisi ülkelerinden biri olduğunu gösteriyor.