İran, Çin ve Rusya'dan Ortak Açıklama: KOEP'in hükümleri hâlâ geçerli

Tesnim Haber Ajansı- Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Yönetim Kurulu 6. Toplantısı gündeminde Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2231 (2015) Kararı Işığında İran İslam Cumhuriyeti'nde Doğrulama ve İzleme" başlıklı ortak bildiride, KOEP hükümlerinin halen geçerli olduğu vurgulandı.

Söz konusu açıklama şu şekilde:

Sayın Sayın Başkan,

Ortak açıklamayı Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu adına sunuyorum. Ülkelerimiz sürekli olarak KOEP’in güçlü destekçileri olmuştur. Diğer taraflarla birlikte, KOEP’iin 2015'te sonuçlanmasına ve ardından uygulanmasına zemin hazırlayan müzakerelerde zaman harcadık ve çaba gösterdik. ABD'nin yasa dışı ve tek taraflı olarak bu anlaşmadan çekilip tek taraflı yaptırımlar uyguladığı 2018 yılından bu yana ve İran'a karşı azami baskı politikasının hukuka aykırı bir şekilde uygulanmasından bu anlaşma için bir dönüm noktası oldu ve KOEP’e desteğimiz değişmedi.

KOEP’in yeniden hayata geçirilmesi için hiçbir çabadan kaçınmadık. Burada, Viyana'da 9 tur müzakereye katıldık. Biz üç ülke, Ağustos 2022 metnine dayanarak bu anlaşmanın iadesini sonuçlandırmaya hazır olduğumuzu teyit ettik.

Ne yazık ki, KOEP’in diğer katılımcıları (Fransa, Almanya ve İngiltere) ve ABD, verdikleri sözlere rağmen, kendi siyasi mülahazaları nedeniyle KOEP’in bizim tarafımızdan uygulamaya devam etmesi yönündeki ortak hedefi göz ardı ederek farklı bir süreç seçtiler.

Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu, UNSCR 2231 uyarınca KOEP hükümlerinin geçerliliğini koruduğu görüşündedir. En yeni örneklerden biri, Ekim 2023'teki KOEP geçiş gününde İran'da kalan bazı kısıtlamaların kaldırılmasıydı. Bahsetmek gerekir ki Genel Sekreter başkanlığındaki Birleşmiş Milletler resmi bir mektupla (S/AC.58/2023/OC.14); 19 Ekim 2023 tarihinde, Sekreteryanın, Güvenlik Konseyi'nin web sitesinden, BMGK 2231 sayılı Ek B'nin 3, 4 ve 6 (c) ve (d) paragraflarında yer alan kısıtlayıcı tedbirlere tabi olan 23 kişi ve 61 kişiden oluşan listeyi kaldırdığını duyurdu. Ancak Avrupalı ​​KOEP katılımcıları diğer birçok ülkeyle birlikte farklı bir yaklaşım seçti. UNSCR 2231'i ihlal ederek bu kısıtlamaları ulusal düzeyde tek taraflı olarak sürdürdü ve KOEP ve UNSCR 223'te belirtilen herhangi bir yetki alanı olmaksızın kesin olarak belirlenmiş, müzakere edilmiş zaman çerçevelerini de sorguluyorlar.

BMGK 2231'in 8. paragrafını hatırlatarak, KOEP ve BMGK 2231'de öngörülen sürelerden sonra İran'ın nükleer programına, NPT'ye taraf nükleer silah sahibi olmayan diğer devletlerle aynı şekilde muamele edilmesi gerektiğini hatırlatıyoruz.

Sayın Başkan,

Eğer KOEP bugün tam olarak uygulansaydı, İran'ın karşılıklı kabule dayalı barışçıl nükleer programı hakkındaki soruların büyük çoğunluğunu ortadan kaldırırdı. UAEK Sekreterliği ayrıca daha kapsamlı doğrulama ve izleme araçlarına sahip olabilir.

Kuşkusuz, tamamen işlevsel olan nükleer anlaşma, gerilimleri sınırlamak ve azaltmak için bir araç işlevi gördü. Kimsenin bunun herkes için bir kazan-kazan durumu olduğunu iddia edebileceğini düşünmüyoruz.

Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu, Batılı ülkelerin siyasi irade göstermesinin, neredeyse iki yıldır dönen bitmek bilmeyen gerilim çarkını durdurmasının ve gerekli adımları atmasının zamanının geldiğine inanıyor. KOEP’i canlandırın. Bunu yapmak hâlâ mümkün, Çin Halk Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu buna hazır.