BM Güvenlik Konseyi'nin ‘’İran Nükleer Anlaşması’’ Toplantısında Neler Yaşandı?

Tesnim Haber Ajansı- BM Güvenlik Konseyi’nde düzenlenen toplantıda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Anthony Guterres’in İran ile ilgili 2231 sayılı BMGK kararı ve 2015 tarihli İran nükleer anlaşmasının uygulamasına ilişkin raporu okundu.

İran nükleer anlaşması  ve 2231 sayılı BMGK kararının tam ve etkili bir şekilde uygulanmasının hala belirsiz olduğu kaydedilen raporda, Amerika’nın nükleer anlaşmaya geri dönmediği, 8 Mayıs 2018'de anlaşmadan geri çekilmesinin ardından İran’a karşı yeniden uyguladığı tek taraflı yaptırımları kaldırmadığı belirtildi.

Anthony Guterres, 8 Mayıs 2019'dan bu yana ve ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından İran İslam Cumhuriyeti’nin  anlaşmadaki taahhütlerine geri dönmediğini iddia etti.

Bu raporda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, KOEP’e imza atan ülkeler ve Amerika’dan diyalog ve işbirliği için mevcut tüm yolları takip etmelerini istedi.

İngiltere, Fransa Ve Almanya’dan İran’a Suçlama

"Nükleer anlaşma" olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nın (KOEP) tarafları Fransa, Almanya ve İngiltere, bu toplantıda İran’ı anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmemekle suçladı.
Üç Avrupa ülkesi, 2231 sayılı BMGK kararına atıfta bulunarak, bu kararın gelecek yılın Ekim ayında süresinin dolacağını ve önümüzdeki 16 ayın İran nükleer meselesine diplomatik çözüm bulunması açısından çok önemli olacağını belirtti.

Üç Avrupa ülkesinin iddiasına göre, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı’nın son raporu, İran'ın nükleer anlaşmanın sınırlarının çok ötesinde nükleer faaliyetlerini artırmaya devam ederek yanlış yolda ilerlediğini bir kez daha gösteriyor. İran'ın nükleer alandaki kaydettiği ilerlemeler KOEP anlaşmasını geçersiz kılacak ve müzakere yoluyla çözüme geri dönmeyi zorlaştıracaktır.
İngiltere, Fransa ve Almanya, hükümetlerinin uzun yıllardan beri İran'ın nükleer sorununa diplomatik çözüm bulmak için elinden geleni yaptıklarını ileri sürdü.

Bu toplantıda ABD'nin BM Daimi Temsilci Yardımcısı Robert Wood, Tahran'ı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın İran'ın nükleer faaliyetlerini denetleme çabalarını engellemek için kasıtlı eylemlerde bulunmakla suçladı.

ABD’nin Nükleer Anlaşma’ya Geri Dönmeyle İlgili Boş Vaatleri

Rusya'nın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Vasiliy Nebenzya da yaptığı açıklamada, ABD hükümetinin nükleer anlaşma tutumunu eleştirerek, ‘’Altı yıl geçti ve Washington tarafından durumu düzeltmek için hiçbir somut adım atılmadı. Amerika'nın Tahran'a yönelik ‘maksimum baskı politikasından’ vazgeçip nükleer anlaşmaya geri dönme vaatleri sözde kaldı.’’ dedi.

Toplantıda konuşan İran İslam Cumhuriyeti'nin BM Daimi Temsilcisi Said İrevani, "İran’ın nükleer silahları reddetme konusundaki ilkesel politikası ve nükleer enerjiyi barışçıl amaçlar için kullanma konusundaki güçlü kararlılığı değişmeden kalmıştır. Aynı zamanda diyalog ve diplomasiye olan sarsılmaz bağlılığımızı teyit ediyorum." dedi.

2015 Tarihli İran Nükleer Anlaşmasının Alternatifi Yok

İran'ın BM Büyükelçisi İrevani, 2015 tarihli KOEP anlaşmasının zor elde edilen çok taraflı bir diplomatik başarı olduğunu belirterek " KOEP anlaşması, en iyi seçenek olarak kalmaya devam etmektedir ve başka bir alternatifi yoktur. Bu anlaşmanın canlandırılması tüm üyelerin yararına olacaktır." ifadesini kullandı.
Said İrevani, İran'ın müzakerelere asla vazgemediğini belirterek, Tahran’ın KOEP'in yeniden canlandırılması için müzakereleri  olumlu karşıladığını ve anlaşmanın yeniden canlandırıldığında yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmeye hazır olduğunu dile getirdi.
İranlı diplomat, ‘’İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmanın tek pratik seçeneği diyalog ve yapıcı işbirliğidir.’’ diye konuştu.

Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) Nedir?

İran nükleer anlaşması olarak da bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) 2015 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ile Almanya ve İran arasında imzalanmıştı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018'de ülkesini tek taraflı olarak anlaşmadan çekmesinin ardından İran'a yönelik ekonomik yaptırımlar tekrar uygulamaya konulmuştu. Bunun üzerine Tahran yönetimi nükleer faaliyetlerine aşamalı olarak geri dönmüştü.