گزارش تسنیم-۱| تاجیکستان در سال ۲۰۱۸: از ۹ میلیونی شدن جمعیت تا توسعه روابط با عربستان سعودی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، جمهوری تاجیکستان در سال 2018 سالی پر فراز و نشیب داشت. در این گزارش به بررسی مهم‌ترین تحولات سال گذشته میلادی در این کشور می‌پردازیم.

تاجیکستان 9 میلیونی شد

در ماه مه سال 2018 با تولد کودکی در تاجیکستان، این کشور به جمع کشورهای 9 میلیونی جهان پیوست. این در حالی است که در سرشماری سال 2010، جمعیت این کشور 7 میلیون و 417 هزار نفر برآورد شده بود. تاجیکستان پیش از این دارای بالاترین نرخ رشد جمعیت در میان کشورهای آسیای مرکزی بود و این امر موجب شده است از جوان‌ترین جمعیت‌ در این منطقه برخوردار باشد. رئیس‌جمهور تاجیکستان هدیه‌ای را به این نوزاد 9 میلیون‌ام تاجیک اعطا کرد.

عدم عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا

اگرچه پیش از این برخی از تحلیل‌گران نسبت به احتمال عضویت تاجیکستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 2018 ابراز امیدواری کرده بودند، اما باز هم شاهد آن بودیم که این اتفاق نیفتاد. در این سال حتی شاهد آن بودیم که روسیه مجددا پیشنهاد عضویت ناظر تاجیکستان در این اتحادیه را مطرح کرد، لکن باز هم با جواب مشخصی از سوی مسئولین تاجیک مواجه نشد. با وجود مزیت‌های زیادی که عضویت در این اتحادیه برای تاجیکستان خواهد داشت، تحلیل‌گران درآمدهای گمرکی، فساد سیستماتیک، دریافت کمک‌های خارجی و حتی تلاش‌های بازیگران دیگر نظیر عربستان سعودی را از جمله عوامل عدم عضویت دوشنبه در این بلوک اقتصادی عنوان کردند. بسیاری از تاجیک‌ها و به‌ویژه کارگران مهاجر این کشور تمایل بسیار زیادی برای عضویت در این اتحادیه دارند.

پیروزی دیپلماتیک اپوزوسیون در اینترپل و سازمان ملل

از سال 2015 که تمامی مخالفین دولت تاجیکستان در این کشور حذف شدند، عده زیادی از نیروهای اپوزوسیون سیاسی برای در امان ماندن از زندان، قتل و شکنجه به خارج از این کشور مهاجرت کردند. این امر موجب شده بود تا دولت تاجیکستان به طرق مختلف و با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی به دنبال بازگرداندن و استرداد این مخالفین باشد. «اینترپل» یکی از این موارد بود. با این حال در سال 2018 شاهد بی‌اثر شدن این رویکرد در قبال مخالفین بودیم. خروج نام محی‌الدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، به عنوان مهم‌ترین چهره اپوزوسیونی از لیست تحت تعقیب اینترپل هزینه‌های زیادی برای دولت تاجیکستان در پی داشت. علاوه بر این، درخواست گروه کاری سازمان ملل متحد برای آزادی محمدعلی حیت، معاون رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان نیز مورد دیگری بود که در سال 2018 صورت گرفت. گروه کاری سازمان ملل از دولت تاجیکستان خواسته بود در مدت 6 ماه حیت را آزاد کرده و ضمن بازگشت اموال و دارایی‌های مصادره شده وی، غرامت این اتفاقات را نیز به او بپردازد.

یک سال سخت اقتصادی دیگر

تاجیکستان فقیرترین جمهوری آسیای مرکزی محسوب می‌شود. از سال 2014 شاهد یک افت محسوس در تولید ناخالص داخلی این کشور بوده‌ایم. تولید ناخالص داخلی این کشور از 9.236 میلیارد دلار در سال 2014 به 7.146 میلیارد در سال 2017 رسیده بود. در سال 2018 نیز تداوم این روند سخت اقتصادی را شاهد بودیم. در سال 2018، تاجیکستان با امتیاز 41.3 و رتبه 108 (از 152 کشور) پایین‌ترین رتبه را  به لحاظ توسعه اقتصادی در ارزیابی سال 2018 از آن خود کرد. سر صعودی بدهی خارجی این کشور به‌ویژه نسبت به چین در سال 2018 ادامه یافت و نگرانی‌هایی را در جامعه بین‌المللی برانگیخت. بحران دلار، وضعیت نابسامان صرافی‌ها و محدودیت‌های دولت در این زمینه نیز مساله دیگری بود که سالی سخت به لحاظ اقتصادی را برای این کشور رقم زد.

از دست دادن چهره‌های برجسته ادبی

در  سال 2018 تاجیکستان شاهد از دست دادن دو تن از مهم‌ترین و برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگی و ادبی خود بود. در نخستین روزهای ماه مه، خبر درگذشت بازار صابر، شاعر معروف تاجیک در ایالات متحده بود. وی که مبتلا به بیماری ریوی بود، در بیمارستانی در شهر سیاتل آمریکا در گذشت. بازار صابر از پایه‌گذاران و فعالان حزب دموکرات تاجیکستان و عضو سابق پارلمان این کشور نیز بود. پس از صابر، خبر شوکه‌کننده دیگری که در رسانه‌ها در همان ماه مه منتشر شد، خبر درگذشت مومن قناعت بود. قناعت علاوه بر یک شاعر و نویسنده بزرگ، به احیاگر زبان فارسی در نهضت هویت‌یابی تاجیکان نیز معروف بود. وی نماینده جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان در پارلمان اتحاد جماهیر شوروی بود. قناعت را در ایران بیشتر به شاعر «خلیج فارس» معروف است. قناعت پیش از این شعر معروفش را در محضر مقام معظم رهبری نیز خوانده بود.

سال سخت دانش‌پژوهان تاجیک در ایران

اگرچه از نخستین سال‌های پس از استقلال شمار زیادی از دانشجویان و دانش‌پژوهان تاجیک برای تحصیل به ایران می‌آمدند و دولت تاجیکستان نیز نگاه چندان مثبتی نسبت به این موضوع نداشت، لکن سال 2018 را می‌توان سخت‌ترین سال تحصیلی این دانش‌پژوهان در ایران، و به ویژه در قم در نظر گرفت. در  سال گذشته کاهش محسوسی در شمار دانشجویان تاجیک شاغل به تحصیل در ایران صورت گرفت که بخش عمده‌ای از آن ناشی از این فشارها بود. این فشارها شامل موارد متعددی از جمله غیرقانونی خواندن تحصیل آن‌ها در ایران، اعمال فشار در مسائل اداری و کنسولی، تهدید خانواده و نزدیکان و اعمال فشار به آن‌ها و زندانی شدن و شکنجه پس از بازگشت می‌شد.

توسعه روابط با عربستان سعودی

در سال 2018 شاهد تداوم روند توسعه روابط تاجیکستان با عربستان سعودی بودیم که از سال 2016 و پس از سفر امامعلی رحمان به ریاض آغاز شده بود. در سال 2018  وزیر کشور عربستان در چارچوب سفرهای دوره‌ای خود به دوشنبه نیز سفر کرده و با امامعلی رحمان دیدار کرد. علاوه بر این در این سال شاهد تحرکات گسترده سفارت عربستان سعودی در حوزه رسانه‌ای تاجیکستان بودیم. پس از اظهار نظر جنجالی البادی در خصوص این که مهم‌ترین دستاورد ریاض را بیرون راندن ایران از تاجیکستان عنوان کرده بود، او در مصاحبه‌های دیگری به اظهارات ضدایرانی خود ادامه داد. در حوزه اقتصادی اما تحرکات بیشتر سعودی‌ها را شاهد بودیم. در سال 2018 شورای کسب‌وکار مشترک عربستان و تاجیکستان تشکیل شد، سعودی‌ها در مجمع مشترک اقتصادی در سغد شرکت کرده و سرمایه‌گذاری‌هایی را صورت دادند و 51 درصد سهام بانک صادرات تاجیکستان نیز توسط گروه سرمایه‌گذاری سعودی خریداری شد. خبر دیگری نیز که در سال 2018 در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت، کمک‌های مالی عربستان سعودی به تاجیکستان بود. در سال 2018 تاجیکستان پس از یمن، دومین دریافت‌کننده بزرگ کمک‌های مرکز کمک و امدادرسانی ملک سلمان (KSRelief) بود.

انتهای پیام/