گزارش| بازداشت تصادفی دو خبرنگار رادیو آزادی در تاجیکستان و گمانه‌زنی‌ها از تداوم بحران پیشین

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، رسوایی‌ها و افشاگری‌های ماه‌های اخیر از سوی محافل غربی علیه صفحه تاجیکی رادیو آزادی که در نهایت با با برکناری ساجده میرزا و عباس جوادی از برنامه آسیای مرکزی و صفحه تاجیکی این رسانه و اعمال برخی اصلاحات در رویکردها و روندهای آن همراه شد، یکی از تحولات مهم رسانه‌ای تاجیکستان در سال‌های اخیر به شمار می‌رود. پس از آن انتظار می‌رفت که مشی محافظه‌کارانه و مدارا با دولت تاجیکستان که در فعالیت‌های چند سال اخیر رادیو آزادی مشهود بود، کنار گذاشته شده و فرایند بازیابی اعتبار از دست رفته، به واسطه یک دوره انتقادی و متفاوت صورت پذیرد. با این حال، دولت تاجیکستان نیز که از این فرایند به خوبی آگاه بود، مکانیزم‌های پیشگیرانه‌ای را در این زمینه به اجرا در آورد. عدم اعطای مجوز خبرنگاری و عدم تمدید مجوزهای پیشین، یکی از اقداماتی بود که از سوی وزارت امور خارجه تاجیکستان در قبال رادیو آزادی صورت گرفت.

 بعد از سفر جیمی فلای، مدیر کل رادیو آزادی به دوشنبه و دیدار با شماری از مقامات تاجیک از جمله سراج‌الدین مهرالدین، وزیر امور خارجه این کشور، انتظار می‌رفت این مساله تا حدودی رفع شود. پیش‌بینی‌ می‌شد در پی این دیدارها، فرایند تایید خبرنگاران انجام شده و رادیو آزادی نیز با ملاحظاتی خاص و شیب کندتر افزایش انتقادات، فعالیت خود را تا بازیابی اعتبار از دست رفته‌اش ادامه دهد. با این حال به نظر می‌رسد که سفر جیمی فلای به دوشنبه همچنان آثار و پیامدهای مثبتی نداشته است.

روز گذشته رسانه‌ها خبر از دستگیری تصادفی افسانه آقابیرشایوا و تهمینه حکیموا، دو خبرنگار رادیو آزادی در یک عملیات مخفی نیروهای وزارت امور داخلی در شهر دوشنبه خبر دادند. گفته می‌شود هدف از این عملیات بازداشت یک راننده تاکسی بود که به قاچاق مواد مخدر مبادرت می‌کرد. با این حال، تهمینه حکیموا به رسانه‌ها گفته است که با دیدن حمله گروه 5 نفره به راننده خودرویی که او نیز مسافر آن بود، از وضعیت اطرافش شروع به فیلمبرداری کرد و این عمل نیروهای پلیس را وادار کرد که او و مسافر دیگر این خودرو که افسانه آقابیرشایوا را نیز بازداشت کنند.

در نهایت این دو خبرنگار رادیو آزادی به شعبه امور داخلی ناحیه فردوسی در پایتخت فرستاده شده و به آن‌ها می‌گویند که به جهت ایجاد ممانعت در کار پلیس می‌بایست 15روز را در زندان بگذرانند. مقامات پلیس دوشنبه گفته‌اند که علت بازداشت این دو خبرنگار فیلمبرداری از ماموریت پلیس بوده است. با این حال در ادامه پس از بررسی دوربین‌ها و پاک کردن فیلم‌های مربوط به عملیات پلیس، با اخذ تعهد کتبی این دو خبرنگار آزاد می‌شوند.

اگرچه رسانه‌ها بعضا گفته‌اند که بازداشت این دو خبرنگار رادیو آزادی اتفاقی بوده است، اما برخی تحلیل‌گران معتقدند از این پس این قبیل اقدامات تصادفی علیه خبرنگاران رادیو آزادی افزایش خواهد یافت. برخی نیز سناریوهای پیچیده‌تری را برای از دور خارج کردن خبرنگاران و نیروهای وابسته به رادیو آزادی در تاجیکستان مطرح می‌کنند. با این حال به نظر نمی‌رسد به‌رغم وارد آمدن ضربات قابل توجه به اعتبار رادیو آزادی، مقابله با نفوذ حدودا 3 دهه‌ای این رسانه در تاجیکستان کار ساده‌ای باشد.

البته از سوی دیگر نیز باید اشاره داشت که برخی رویکردهای در پیش گرفته شده از سوی رادیو آزادی بعضا خلاف واقع بوده و با هدف فتنه‌انگیزی و برآشفتن فضای عمومی تاجیکستان صورت گرفته است. از این منظر شاید برخی واکنش‌های دولت تاجیکستان را بتوان طبیعی و در چارچوب منطق امنیتی و اجتماعی تلقی کرد. وزارت امور خارجه تاجیکستان در بیانیه‌ای که 3 جولای 2019 پیرامون وضعیت رادیو آزادی منتشر می‌کند، می‌نویسد: «آنگونه که تحلیل‌ها نشان می‌دهند، مواردی که رادیو آزادی منتشر می‌کند به جای نشان دادن واقعیت زندگی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، برعکس در شکل ماجراجویانه و اغواانگیز به خوانندگان و شنوندگان اخبار دور از حقیقت را پیشنهاد می‌کند».

در همین حال باید توجه داشت که رادیو آزادی یک رسانه‌ رادیکال و ایدئولوژیک غربی است که مرکز اصلی آن در واشنگتن بوده و زیر نظر آژانس رسانه‌های جهانی، به عنوان یک مجموعه وابسته به دولت ایالات متحده عمل می‌کند. رویکردها و خط مشی دور از واقعیت و بعضا فتنه‌انگیز این رسانه در بسیاری از کشورها مشهود بوده و علت ممنوعیت فعالیت آن در بسیاری از کشورهای دنیا نیز مشخص است. با این حال به نظر می‌رسد اعمال فشار ایالات متحده بر تاجیکستان به دلیل اعطای کمک‌های مالی و غیرمالی به این کشور باعث شده تا این رسانه بتواند مجوز فعالیت در تاجیکستان را اخذ کند.

گفتنی است طی سال‌های اخیر گروه‌های اپوزوسیون تاجیک اتهامات متعددی را علیه رادیو آزادی در خصوص همکاری با دولت تاجیکستان مطرح می‌کردند. با این حال، کمتر به این اتهامات توجه می‌شد. از ابتدای سال 2019 و به ویژه پس از آن که اسنادی از همکاری‌های احتمالی صفحه تاجیکی رادیو آزادی با حلقه‌های نزدیک به دولت تاجیکستان و چهره‌هایی همچون حسن اسداله‌زاده مطرح شد، جریانی علیه این رسانه در فضای بین‌المللی شکل گرفت. گفته می‌شد دفتر جدید رادیو آزادی در ساختمان معروف سازیدانیه در شهر دوشنبه، متعلق به شرکت تجاری اسدالله‌زاده بوده و قراردادهای این رسانه نیز بعضا با حلقه‌های نزدیک به وی به امضا رسیده است. در نهایت با انتشار مقالاتی در اوراسیانت و برخی پایگاه‌های غربی، بازرسی و تفحص از این رسانه آغاز شد و در نتیجه آن تغییراتی  در ساختار رادیو آزادی به وجود آمد. در پی این افشاگری‌ها، ساجده میرزا، رئیس صفحه تاجیکی، عباس جوادی، مسئول برنامه آسیای مرکزی، نناد پیچ، مدیر برنامه‌های رادیو آزادی و در نهایت نیز مدیر کل این رسانه برکنار شده و افراد جدیدی جایگزین شدند. سفر جیمی فلای، رئیس جدید رادیو آزادی به تاجیکستان که اولین سفر رئیس رادیو آزادی و اولین سفر خارجی فلای نیز بود، در ادامه همین تحولات به وقوع پیوست.

انتهای پیام/