گزارشی از اعزام مدافعان حرم و لحظات نفس‌گیر در مواجهه با داعش/ در سوریه هیچ جا پشت جبهه نیست
محمدعلی جعفری با بیان اینکه زیاد گفته می‌شود که مدافعان حرم برای رزومه یا پول می‌روند، گفت: به محض اینکه پا بر خاک دمشق گذاشتم، این حرف‌ها از ذهنم رفت؛ زیرا در سوریه هیچ جا پشت جبهه نبود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم رونمایی از کتاب «جاده یوتیوب» که به قلم محمدعلی جعفری درباره شهید محمدحسین محمدخانی نوشته شده است، با حضور نویسنده، محمدعلی رکنی به عنوان منتقد و خانواده شهید برگزار شد.
مادر شهید محمدخانی در ابتدای این جلسه از محمدعلی جعفری، نویسنده کتاب که پیش از این نیز با نگارش کتاب‌های «عمار حلب» و «قصه دلبری» به زندگی شهید محمدخانی پرداخته بود، تشکر کرد.
در ادامه محمدعلی رکنی، دیگر میهمان این جلسه، به نقد و بررسی کتاب پرداخت و خطاب به مادر شهید محمدخانی گفت: این را از صمیم قلب می‌گویم که به پسر شما غبطه می‌خورم و به شما به خاطر پسری که تربیت کردید تبریک می‌گویم؛ پسری که انقدر شخصیت بزرگی دارد که می‌توان براساس آن، این همه کتاب در مورد او نوشت.
وی در ادامه به چیستی سفرنامه و جایگاه آن در ادبیات پرداخت و ادامه داد: سفرنامه ذیل خاطره‌نگاری تعریف می‌شود. در خاطره‌نگاری قسمتی از رویدادهای گذشته یک شخصیت یا یک قوم یا یک کشور که تبدیل به احساس شده، بعد از مدت‌ها به ذهن خطور می‌کند و نوشته می‌شود. مثلاً در تاریخ شفاهی دفاع مقدس به سراغ خاطرات رزمندگان می‌روند و این خاطرات را از دل رویدادهای جنگ تحمیلی روایت می‌کنند. خاطره‌نویسی ذیل زندگی‌نامه نویسی است که در آن رویدادهای مهم زندگی یک شخص روایت می‌شود.
رکنی سفرنامه‌نویسی را مهم به دلیل در نظر گرفتن آن به عنوان یک سند تاریخی مهم ارزیابی کرد و افزود: سفرنامه‌نویسی از مستندهای تصویری مهمتر است؛ زیرا اصالت به کلمه است نه به تصویر. تصویر و سینما فرزند کلمه است؛ لذا ماندگاری آن خیلی بیشتر است. سفرنامه‌نویسی ژانر مهمی است که می‌تواند در فرهنگ یک کشور باقی بماند و به جزئیاتی بپردازد که شاید برای نویسنده مهم نباشد، اما برای کسی که قصد پژوهش دارد، حائز اهمیت است. به عنوان نمونه، در سفرنامه ناصرخسرو سوای اینکه او به کجا سفر کرده و چه اتفاقاتی رخ داده است، می‌توان نمونه‌های متعددی از شیوه معماری، نوع لباس افراد، غذاها و ... رسید که برای پژوهشگر و مخاطب جالب است. به سفرنامه‌ها می‌توان استناد کرد؛ زیرا هویت یک ملت را به نمایش می‌گذارند.
رکنی در ادامه با طرح این پرسش که «چرا سفرنامه می‌خوانیم؟»، گفت: خواندن سفرنامه با دو هدف و مقصود صورت می‌گیرد؛ نخست آنکه ما به آن مکان خاص نرفته‌ایم و از گذر این سفرنامه می‌خواهیم ببینیم که در آنجا چه خبر است. از این منظر، راوی قرار است ما را وارد یک سفر کند و ما با او هم قدم شویم. در برخی از سفرنامه‌ها نویسنده بیش از آنکه سفر را به تصویر بکشد، خود را به تصویر می‌کشد. در این صورت ما بیش از آنکه شاهد سفر باشیم، بیشتر مسافر را می‌بینیم. اما در کتاب «جاده یوتیوب» نویسنده سعی کرده تا پنهان باشد و ما همراه او، مسیر را طی کنیم. آنقدر با نویسنده در این اثر همراه شدم که بعد از اتمام سفر و رسیدن نویسنده به ایران، یک نفس راحت کشیدم.
به گفته رکنی؛ گاه نویسنده سفرنامه برای مخاطب اهمیت دارد؛ مثلاً «خسی در میقات» را به دلیل اینکه به قلم جلال آل احمد نوشته شده است، می‌خواند. در این حالت قصد داریم به جهانی که آن شخص مهم به سفر رفته است، برسیم. گاه سفرنامه‌ها به دلیل جذابیت‌های یک سفر برای ما جالب و خواندنی است؛ به این معنی که به موقعیت‌های دراماتیکی می‌رسیم که جذابیت‌های رمان را در خود دارد، اما حاصل و ثمره تخیل نویسنده نیست و همه چیز واقعی است که همین امر، خواندن کتاب را لذت‌بخش می‌کند.
وی به کتاب «جاده یوتیوب» اشاره و اضافه کرد: نویسنده در این کتاب می‌گوید که به این سفر می‌رود تا به یک نکته برسد. او می‌خواهد نگاه سوری‌ها نسبت به «عمار حلب» را دریابد؛ در نتیجه پا به این سفر می‌گذارد.
رکنی با بیان اینکه من با خواندن این اثر جعفری، به رزمندگان فاطمیون علاقه پیدا کردم، گفت: از قدیم گفته‌اند که اگر می‌خواهید کسی را بشناسید، با او همسفر شوید؛ از این جهت «جاده یوتیوب» این امکان را برای همه فراهم کرده است. من بعد از این کتاب یک نفر دیگر شدم. خواندن سفرنامه‌ها معمولاً اطلاعات و تجربیات ما را بالا می‌برد، اما با «جاده یوتیوب» دچار تحول روحی شدم. به خودم تلنگر می‌زدم که وقتی خواب بودی، آنها در حال جنگ بودند. من کجا بودم که اینها رفتند؟ چرا من کوتاهی کردم؟ چرا من جا ماندم؟ این روایت‌ها باید نوشه شود، در غیر این صورت بعداً کسانی می‌آیند و این وقایع را با فیلم‌ها و کتاب‌هایشان برای ما وارونه جلوه می‌دهند.
محمدعلی جعفری، نویسنده کتاب «جاده یوتیوب»، نیز در ادامه در پاسخ به پرسشی از سوی مجری برنامه مبنی بر اینکه از چه زمانی به نوشتن سفرنامه سوریه فکر کردید، گفت: با هدف سفرنامه نوشتن پا به این سفر نگذاشتم. وقتی نگارش کتاب «عمار حلب» را شروع کردم خیلی به فضاسازی نیاز داشتم. در آن زمان اطلاعات زیادی درباره فضای سوریه در دست نداشتم. مصاحبه با خانواده و دوستان و فضای فرهنگی و دانشجویی را می‌شد به راحتی به دست آورد، اما در مورد جنگ در سوریه خیلی‌ها حاضر به مصاحبه نبودند و آنهایی هم که مصاحبه می‌کردند، اطلاعات کمی به مصاحبه‌کننده می‌دادند؛ در نتیجه برای رسیدن به یک مطلب مشکلات زیادی وجود داشت. از همان اول این احساس بود که نیاز است به سوریه بروم. وقتی نوشتن «عمار حلب» را آغاز کردم، اصلاً تصورم این نبود که حتی شهید سلیمانی در مورد شهید محمدخانی چه نکاتی گفته است. وقتی شروع کردم، دیدم که شهید محمدخانی خیلی در سوریه محبوب است و این قابل تصور نبود، باید از نزدیک می‌دیدم تا بتوانم آن را مستند کنم.
جعفری افزود: وقتی که ماجرای سفر پیش آمد، پیش خودم گفتم هر آنچه را از شهید فهمیدم و مصاحبه گرفتم، در چاپ‌های بعدی کتاب «عمار حلب» اضافه می‌کنم. در سفر به سوریه هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست. آنچه که در سفر به سوریه می‌بینید، اصلاً چیزی نیست که در فضای مجازی هست. وقتی این چیزها را دیدم، گفتم که باید برای خوانندگان هم به تصویر بکشم و آنها را در این تجربه سهیم کنم.
نویسنده «جاده یوتیوب» ادامه داد: نکته دیگر بحث امنیت بود. زیاد گفته می‌شود که مدافعین حرم برای رزومه، گزارش کار یا پول می‌روند. با خود گفته بودم که شاید حداقل 5 درصد این حرف‌ها درست باشد. اما به محض اینکه پا بر خاک دمشق گذاشتم، این حرف‌ها از ذهنم رفت؛ زیرا در سوریه هیچ جا پشت جبهه نبود. هر جایی ممکن بود که کشته یا زخمی بشوی. ما در خط نبودیم، ولی هیچ جا سایه امنی در سوریه وجود نداشت. وقتی وارد ایران شدیم نفس راحتی کشیدم.
در پایان این مراسم نیز از کتاب «جاده یوتیوب» با حضور مادر شهید محمدخانی رونمایی شد. این اثر از سوی نشر معارف در 200 صفحه به قیمت 30 هزار تومان منتشر شده است.
انتهای پیام/
