جلوه‌های "صبر" در قافله عاشوراییان
عاشورا جاری است و عاشوراییان هنوز هم با تکیه بر صبری که از امام شهیدشان آموخته‌اند تا رسیدن به قافله ظهور عدل جهانی در مقابل تمام جلوه‌های طاغوت و باطل می‌ایستند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم ، امام حسین علیهالسلام اسوه صبر در راه خدا بودند و به همان نسبت، یاران و کاروان عاشورایی ایشان نیز بر بلندای کوه صبر ایستاده‌اند. برای آشنایی با جلوه‌های گوناگون صبر، کافی است با قافله آن حضرت در قبل، حین و پس از واقعه عاشورا همراه شویم. بدین منظور جلوه‌های صبر کاروان عاشوراییان را مورد بررسی کلی قرار می‌دهیم.
در کلام معصومین علیهم‌السلام صبر به عنوان "سَرِ ایمان" معرفی شده است. به این معنا که ایمان انسان تا زمانی زنده خواهد بود که صبر داشته باشد و به محض لبریز شدن صبر، ایمان نیز به همان مقدار از کف انسان رفته است.[1] امام حسین علیهالسلام و اصحاب عاشورایی‌شان، الگوی شایسته صبر و بردباری و استقامت در راه ایمان‌اند که در سخت‌ترین شرایط، پای ایمان، اعتقاد و آنچه وجدان بیدارشان به آن گواهی می‌داد ایستادند و حتی جان خود را نیز فدای اعتقاد و ایمانشان کردند تا اگر چه کشته می‌شوند، اما ایمانشان زنده بماند.
ارزش این کار اصحاب امام حسین علیهالسلام به اندازه‌ای بود که باعث شد درجه و عنوان برترین یاران را از سوی سالار شهیدان دریافت کنند و امام زمانشان درباره آنها چنین بفرماید: «فَإِنِّی لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أولى وَ لَا خَیْراً مِنْ أَصْحَابِی؛ [2] من اصحابی برتر و بهتر از اصحاب خویش نمی‌شناسم.» چه خوب است که انواع صبری که قافله عاشورایی امام حسین علیهالسلام به نمایش گذاشتند را بررسی کنیم.
انواع صبر قافله عاشورایی:
در روایتی رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله، صبر را بر سه نوع «صبر در هنگام مصیبت»، «صبر بر طاعت خدا»، و «صبر در مقابل معصیت» تقسیم کردند.[3] به راستی که هر سه این اقسام، در بالاترین درجه خود، توسط کاروان عاشورایی امام حسین علیهالسلام محقق شد.
1ـ صبر بر مصیبت‌های عاشورا
مصیبت‌های متعدد از دست دادن بهترین برادران و همراهان دینی آن هم در فضای غربت و تنهایی و تعداد اندک جبهه حق، پایداری شایسته اهالی کاروان حسینی را می‌طلبید و آنها نیز به خوبی بر این مصیبت‌ها پایداری کردند؛ به خصوص، بازماندگان این کاروان، یعنی زنان و کودکانی که هر لحظه با خاطرات تلخ و مصیبت‌های سنگین کشته شدن عزیزانشان همراه بودند به خوبی بر این مصیبت‌ها صبر کردند. خلاصه اینکه این مصیبت به اندازه‌ای است که در زیارت عاشورا این چنین توصیف می‌شود: «یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَى جَمِیعِ أَهْلِ الْإِسْلَامِ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصِیبَتُکَ فِی السَّمَاوَاتِ عَلَى جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَات؛ [4] اى اباعبداللّه به راستى سوگوارى تو بزرگ است و مصیبت تو بر ما و بر همه اهل اسلام بزرگ و سنگین است، مصیبت تو در آسمان‌ها بر همه اهل آسمان‌ها بزرگ و سنگین است.»
بر این اساس، به همان اندازه که مصیبت‌های کربلا سنگین و طاقت‌فرسا است، صبر و پایداری در این مصیبت‌های سخت نیز از ارزش بیشتر و والاتری برخوردار خواهند بود. صبر بر مصیبت هرگز به معنای ترک عزاداری نیست بلکه عزاداری شایسته و عزّت‌مندانه، خود می‌تواند نشانه صبر بر مصیبت باشد؛ همچنان که رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمُصِیبَةِ حَتَّى یَرُدَّهَا بِحُسْنِ عَزَائِهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَلَاثَمِائَةِ دَرَجَةٍ مَا بَیْنَ الدَّرَجَةِ إِلَى الدَّرَجَةِ کَمَا بَیْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ؛[5] پس هر که بر مصیبت صبر و آن را با عزاداری شایسته طی کند، خداوند برایش 300 درجه می‌نویسد که میان هر درجه تا درجه دیگر مانند فاصله زمین تا آسمان باشد.»
2ـ صبر بر اطاعت خدا
جهاد در راه خدا آن هم با نیتی کاملاً خالصانه از برترین مظاهر عبادت و طاعت الهی است تا جایی که اگر کسی در این راه کشته شود نیکی بالاتر از آن قابل تصور نیست؛ چنان که رسول خدا می‌فرمایند: «فَوْقَ کُلِ ذِی بِرٍّ بَرٌّ حَتَّى یُقْتَلَ الرَّجُلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِذَا قُتِلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَلَیْسَ فَوْقَهُ بِر؛[6] هر عمل نیکی، عملی نیکوتر از خود دارد مگر شهادت در راه خدا که نیکوتر عملی از آن وجود ندارد.» کاری که امام حسین علیهالسلام و اصحاب با وفای آن حضرت انجام دادند نه تنها جهادی بود که به شهادتشان انجامید بلکه کار آنها اساساً مایه حفظ دین اسلام شد.
آنها جهاد در دو میدان سخت و نرم را با هم درآمیختند و در هر دو میدان سرافرازانه حق جهاد در راه خدا را اداء کردند و در رکاب امام مظلوم زمان خود مجدّانه رزمیدند و به فیض شهادت نائل شدند. کاروان اسرا نیز در ادامه حفظ و حراست از نتیجه گرانقدر حماسه بی‌بدیل حسینی، به جهادی نفس‌گیر در مقابل تلاش دستگاه تبلیغاتی یزیدیان برای تحریف حق و به انزوا کشاندن حماسه حسینی انجام دادند و توانستند حقیقتاً پیروز میدان جنگ تبلیغاتی با باطل شوند. قافله اسرای اهل‌بیت علیهم‌السلام، همه نقشه‌های دشمنان برای از بین بردن یاد عاشورا و تحریف کردن حقیقت عاشورا را نقش بر آب کردند؛ البته در این راه (که عبادت و طاعتی ماندگار از آنان بود) سختی‌های زیادی را متحمل شدند که اگر صبر و پایداریشان نبود یاد و نامی از عاشورا و حماسیه حسینی باقی نمی‌ماند.
3ـ صبر بر معصیت
رزمنده‌های حق علیه باطل در روز عاشورا، بر بزرگ‌ترین معصیت آن زمان که همانا تنها نهادن امام زمان خویش بود فائق آمدند و علیه همه فشارها و جذبه‌های طاغوتیان زمان خویش که به قصد تنها گذاشتن حسین بن علی علیهالسلام و یا تأخیر در یاری آن حضرت بود، صبر و پایداری بی‌نظیری نشان دادند. کاروان اسرای اهل‌بیت نیز با اینکه عزادار بر مصیبت‌های سنگین و متعدد بودند اما گفتار و رفتار خود را از هرگونه معصیت و جزع و فزع و هر آنچه به ضرر حماسه حسینی و جبهه حق باشد حفظ کردند.
در این زمینه تأثیر تلاش‌های بی‌نظیر بزرگان این کاروان از جمله حضرت زینب سلام‌الله‌علیها را نمی‌توان نادیده گرفت. حضرت امّ‌کلثوم سلام‌الله‌علیها هنگامی که با صحنه غذا دادن کوفیان به کودکان کاروان مواجه شدند بر کوفیان فریاد زدند و فرمودند: «إنَّ الصَدَقَةَ عَلَینا حَرامٌ؛ صدقه بر ما اهل‌بیت حرام است» [7] و آموزگار عزت‌مندی برای کودکان بودند.
اسارت، سختی‌های سفر، و سنگینی مصیبت‌های عاشورا، هیچ‌کدام نه تنها باعث نشد که زنان و دختران، از رعایت حجاب و عفاف و حیای خود، چشم بپوشند و نسبت به آن سهل‌انگاری کنند؛ بلکه آنان همزمان با حفظ شئونات اسلامی، با عزمی راسخ در مقابل دشمنی که به صورت مداوم در حال هتک حرمت اسلام و شعائر دینی بود ایستادند و پاسخ‌های دندان‌شکنی به دین‌ستیزی یزیدیان دادند.
بر این اساس، کاروان عاشورایی امام حسین علیهالسلام از ابتدا تا انتها، با تکیه بر محور صبر، به اهداف الهی خود دست یافته است. البته، عاشورا همچنان جاری است و عاشوراییان هنوز هم با تکیه بر صبری که از امام شهیدشان آموخته‌اند تا رسیدن به قافله ظهور عدل جهانی در مقابل تمام جلوه‌های طاغوت و باطل می‌ایستند؛ و این است معجزه صبری که امام حسین علیهالسلام به پیروان حقیقت آموخت.
* حجت‌الاسلام محسن رفیعی استاد حوزه علمیه قم
===================
پی نوشت
[1] شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح) - قم، چاپ: اول، 1414 ق، ص482.
[2] ابو مخنف کوفى، لوط بن یحیى، وقعة الطفّ - ایران ؛ قم، چاپ: سوم، 1417 ق، ص197.
[3] کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج2 ؛ ص91.
[4] طوسى، محمد بن الحسن، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد - بیروت، چاپ: اول، 1411 ق، ج2 ؛ ص774؛ مفاتیح الجنان، زیارت عاشورا.
[5] کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج2 ؛ ص91.
[6] همان، ج2 ؛ ص348.
[7] مقرم، عبدالرزاق؛ مقتل الحسین علیه السلام، ناشر: مؤسسة الخرسان للمطبوعات، بیروت 1426 ه.ق، ص 325.
انتهای پیام/
