اندیشکده روسی|برنامه روسیه برای مشارکت راهبردی با پاکستان
برنامه مسکو برای مناسبات با اسلام‌آباد در اهداف تاکتیکی و رقابت با واشنگتن خلاصه نمی‌شود، بلکه روس‌ها به دنبال ایجاد مشارکت بلندمدت با پاکستان هستند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در قرن بیست و یکم، مدار قدرت به تدریج از غرب در حال چرخش به سمت شرق، به خصوص شرق آسیا و شبه قاره هند است. بنابراین تنظیم روابط با کشورهای این مناطق مانند پاکستان، برای افزایش سهم از قدرت جهانی مورد نیاز است. در این رابطه اندیشکده شورای امور بین‌الملل روسیه (ریاک) مقاله‌ای را به قلم الکساندر واروبیِف، کارشناس مطالعات شرق‌شناسیِ آکادمی علوم روسیه منتشر کرده است.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
واروبیف در این مقاله می‌نویسد: پاکستان در دهه‌های اولیه پس از استقلال، با یک انتخاب ژئوپلیتیک، روابط نزدیک نظامی-سیاسی و اقتصادی با ایالات متحده آمریکا را دنبال کرد. همین عامل تا حد زیادی تعیین کننده روابط مسکو و اسلام آباد در دوره جنگ سرد بود. بدترین دوره از روابط دوجانبه دو کشور مربوط به اولایل دهه 1960 است که هواپیمای شناسایی یو-2 آمریکایی، از خاک پاکستان به پرواز درآمد و بر فراز استان سِوِردلوفسک سرنگون شد. همچنین در طول سال‌های حضور نیروی شوروی در خاک افغانستان، پاکستان به عنوان سکویی برای آموزش نیروهای ضدشوروی بود.
وی ادامه می‌دهد: با این حال در دوران جنگ سرد نیز همکاری‌های سازنده‌ای بین مسکو و اسلام آباد وجود داشت. محمد ایوب‌خان، رئیس جمهور پاکستان تلاش کرد تا روابط خود را با مسکو در اواسط دهه 1960 بهبود بخشد. وی دو بار به صورت رسمی به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سفر کرد و طرف روسی نیز صدها تانک تی-54/55 به پاکستان تحویل داد. در دهه 1970 نیز زمانی که ذوالفقار علی بوتو در پاکستان قدرت را در دست داشت، متخصصان اتحاد جماهیر شوروی یک مجتمع بزرگ متالورژی را در شهر کراچیِ پاکستان احداث کردند که هنوز هم فعال است. روابط تجاری-اقتصادی در دهه دشوار 1980 نیز متوقف نشد.
کارشناس روس، تبیین می‌کند: در دو دهه گذشته نیز پیش‌نیازهای ظاهری برای تقویت روابط بین روسیه و پاکستان نیز به وجود آمده است، به دلیل اینکه اسلام آباد هم در دستور کار بین‌المللی خود و هم در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری، شروع به گرایش بیشتر به سمت سیاست‌های ارواسیایی کرده است.
وی می‌افزاید: این فاکتور را باید در نظر گرفت که هند به عنوان شریک سنتی اتحاد جماهیر شوروی سابق و روسیه در آسیای جنوبی، تمایل بیشتری به همکاری با ایالات متحده آمریکا نشان داده است. دلیل این گرایش نیز نه تنها علاقه دهلی نو به توسعه روابط با واشنگتن است، بلکه برای این کشور حفظ تعادل در روابط با چین ضروری است. در سال‌های اخیر، پکن نفوذ خود را در اوراسیا تا حد زیادی افزایش داده و مناسبات هند و چین بسیار رقابتی شده است. در اکتبر امسال هند و آمریکا توافق‌نامه مبادله و مشارکت اساسی برای همکاری جغرافیایی را امضا کردند که مناسبات نظامی دهلی‌نو-واشنگتن را به سطح جدیدی رسانده است.
در این مقاله آمده است: نقش پاکستان نیز به طور قابل توجهی تغییر کرده است. اگر در طی سال‌های جنگ سرد، اسلام آباد به عنوان مجری سیاست‌های غربی (آمریکایی) در منطقه تصور می‌شد، امروز شریک استراتژیک پکن در اوراسیا است. البته روابط تجاری و اقتصادی پاکستان با ایالات متحده آمریکا همچنان قابل توجه است.
واروبیف معتقد است: در روابط کنونی مسکو و اسلام آباد، چندین حوزه همکاریِ امیدوارکننده قابل تفکیک است که از جمله مهمترین آنها می‌توان به همکاری‌های سیاسی-نظامی، تجاری-اقتصادی و همکاری‌های بشردوستانه اشاره کرد. مورد اخیر چندان در حال گسترش نیست، اما ظرفیت رشد دارد و می‌تواند در آینده مبنایی برای قدرت نرم فدراسیون روسیه در پاکستان باشد.
وی اضافه می‌کند: یک رویداد مهم در توسعه روابط سیاسی-نظامی مسکو و اسلام آباد، امضای توافق‌نامه همکاری بین دپارتمان‌های دو کشور در سال 2014 بود. در این توافق‌نامه، تبادل اطلاعات و تقویت همکاری در زمینه فعالیت‌های ضدترورریسم پیش‌بینی شده و فرصت‌هایی برای تشدید همکاری‌های نظامی در زمینه‌های دیگر فراهم شده است.
کارشناس روس، تأکید می‌کند: به طور کلی همکاری‌های دو کشور در زمینه تبادل تجربیات برای مبارزه با تروریسم بسیار کاربردی بوده است. آخرین تمرینات مشترک نیروهای امنیتی روسیه و پاکستان "دوستی-2020" در نوامبر سال جاری نیز با موفقیت پایان یافت. این رزمایش‌های مشترک از سال 2016 به صورت منظم برگزار می‌شود. همکاری نظامی در جنبه دیگر خود مانند صادرات تسلیحات روسی به پاکستان، تاکنون چشمگیری نداشته و چشم‌انداز همکاری در این بخش زیر سؤال رفته است. اولین تحویل سلاح‌های روسی به پاکستان طی سال 1996 تا 2004 انجام شد، مسکو حدود 70 بالگرد اِم آی-17 به اسلام آباد ارسال کرد. فروش اسلحه پس از مدت کوتاهی متوقف و در سال 2014 از سر گرفته شد. در سال 2017 روسیه چهار بالگرد تهاجمیِ اِم‌آی-35 را به پاکستان صادر کرد. از نظر هدف، روسیه علاقه‌مند به گسترش صادرات تسلیحات خود است، چراکه فروش اسلحه امکان نفوذ سیاسی در کشور خریدار و ایجاد شرایط مساعد‌تری برای ارتقاء منافع اقتصادی را فراهم می‌کند.
وی در ادامه، می‌نویسد: طرف روس علاقه‌مند به اجرای پروژه‌های زیرساختی در خاک پاکستان است. جمعیت پاکستان بیش از 233 میلیون نفر است که رشد آن همچنان ادامه دارد، اما مردم این کشور از نبود زیرساخت‌های انرژی و حمل و نقل توسعه نیافته رنج می‌برند. متخصصان روسی تجربه زیادی در اجرای پروژه‌های بزرگ انرژی و زیرساختی دارند. امروز بیشترین علاقه طرف روسی مربوط به به انجام دو پروژه است. اولین مورد نوسازی کارخانه فولاد کراچی است که توسط متخصصان شوروی ساخته شد و مذاکرات درباره احتمال نوسازی آن چندین سال است که ادامه دارد.
واروبیف می‌افزاید: پروژه دوم احداث خط لوله اصلی گاز شمال-جنوب است. برای این پروژه کنسرسیوم ساخت و ساز با مشارکت روسیه ایجاد شد. اما مشارکت‌کنندگان با مشکل مواجه شدند. در پایان سال گذشته طرف پاکستانی خواستار حذف شرکت روسی "روستخ" از کنسرسیوم شد، چراکه این شرکت در معرض خطر تحریم بود. در حال حاضر شرکت متالوژی خط لوله از طرف روسیه به این کنسرسیوم پیوسته است که طرف پاکستانی آن را قانونی شناخته است. با این حال خطرات اجرای پروژه همچنان باقی است. این مورد وجود دارد که شرکت‌های چینی با لابی خوب خود در پاکستان، به طور فعال در حال رقابت برای جذب قراردادها هستند.
کارشناس روس در پایان تأکید می‌کند: تمایل طرف روسی برای تنظیم روابط سازنده و سودمند با پاکستان، گاهی به عنوان یک اتحاد تاکتیکی و تمایل برای ایجاد رقابت با واشنگتن درک می‌شود. در صورتی که برنامه منظم برای تقویت روابط سیاسی، اقتصادی و انسانی بین مسکو و اسلام آباد، به آنها اجازه خواهد داد تا بر مشکلات دهه‌های گذشته غلبه کنند و این موضوع نشان می‌دهد که روسیه برای منافع تاکتیکیِ فوری خود، با پاکستان اتحاد ایجاد نمی‌کند، بلکه در حال ایجاد یک سیستم روابط بلند مدتِ مشارکت و تشکیل کمربندی از دوستان و شرکای خود در اوراسیا است.
انتهای پیام/
