میزگرد ششمین جشنواره هنر مقاومت| نباید انتظار داشت که جشنواره هنر مقاومت به‌تنهایی گفتمان‌ساز باشد/ وزارت‌های ارشاد و علوم به وظایف خود عمل کنند
میزگرد بحث و بررسی ششمین جشنواره هنر مقاومت با حضور دبیرکل، دبیر بخش مجسمهسازی و مدیر روابط عمومی جشنواره در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، میزگرد بحث و بررسی ششمین جشنواره هنر مقاومت با حضور: مسعود نجابتی؛ دبیرکل جشنواره، طاهر شیخ‌الحکمایی؛ دبیر بخش حجم و مجسمهسازی و مهدی علی‌بخشی مدیر روابط عمومی جشنواره، در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
در این میزگرد، هریک از حاضرین به مرور اهم دیدگاه‌ها و مواضع خود درباره برگزاری ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت پرداختند. بررسی کارکرد گفتمان‌ساز هنر مقاومت، وضعیت تولید ادبیات و مفاهیم نظری مرتبط با هنر مقاومت، چگونگی کاربردی‌سازی محصولات خلق‌شده در ادوار گوناگون جشنواره جهانی هنر مقاومت، چشم‌انداز جشنواره و... از جمله محورهایی بود که در این جلسه مورد بحث و تبادل نظر قرار حاضرین گرفت.
در ادامه، نخستین بخش از این میزگرد را از نظر می‌گذرانید:
آخرین گفت‌وگوی رسمی شما با اصحاب رسانه به نشست خبری ششمین جشنواره هنر مقاومت بازمی‌گردد که برگزار شد. چنانچه در فاصله میان آن نشست تا امروز، خبر یا اتفاق تازه‌ای حول جشنواره رخ داده است که رسانه‌ای شدن آن را لازم می‌دانید، اشاره بفرمایید؛ درغیراین‌صورت به محورهای آتی گفت‌وگو بپردازیم.
نجابتی: بسم الله الرحمن الرحیم. یکی از نکاتی که در جریان نشست خبری ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت مجالی برای طرح و بحث درباره‌اش پیش نیامد، کارگاه‌های مجازی جشنواره است؛ ما چندان مایل نبودیم که این کارگاه‌ها به‌شکل مجازی برگزار شود اما با توجه به شرایط ناشی از فراگیری ویروس کرونا در کشور، چاره دیگری وجود نداشت؛ البته ما هنگام برپایی نشست خبری هنوز نمی‌دانستیم که امکان برگزاری چنین کارگاه‌هایی را خواهیم داشت یا خیر. بحمدالله تاکنون دبیران چند بخش نظیر: پوستر، تایپوگرافی و پرچم و کتیبه آمادگی خود را برای برگزاری این کارگاه‌های مجازی اعلام کرده‌اند و مقدمات آن در حال فراهم شدن است؛ بنا داریم این دوره‌ها را که جایگزینی برای کارگاه‌های فیزیکی جشنواره به‌شمار می‌آیند، با همراهی تشکل‌های مردمی برگزار کنیم؛ چراکه بسیاری از مخاطبان و شرکت‌کنندگان جشنواره خصوصاً طیف جوان و نوجوان که بیشتر مدنظر ما قرار دارند، به‌منظور رساندن سطح کیفی آثارشان به درجه مطلوبی که مورد انتظار جشنواره جهانی هنر مقاومت است، به برگزاری چنین کارگاه‌هایی نیازمندند؛ بدین معنا که باید آثارشان در فرایند رفت و برگشت با اساتید، آچارکشی شود. البته در برخی از رشته‌ها مانند: نقاشی و مجسمهسازی چنین نیازی کمتر احساس می‌شود؛ چراکه در این رشته‌ها معمولاً شرکت‌کنندگان حرفه‌ای‌تری شرکت می‌کنند. در بخش گرافیک به‌دلیل اینکه با طیف گوناگونی از شرکت‌کنندگان مواجهیم؛ بسیاری از شرکت‌کنندگان این بخش تجربی‌کارند و لزوماً تحصیل‌کرده رشته گرافیک هم نیستند؛ صرفاً در بدنه تشکل‌های مردمی مشغول فعالیت‌اند و ما نمی‌خواهیم مانعی بر سر راه حضور این افراد در جشنواره جهانی هنر مقاومت وجود داشته باشد؛ بنابراین برگزاری کارگاه‌های مجازی برای چنین افرادی لازم و مفید است.
اقدامی که مقدماتش فراهم شده و لازم است به آن اشاره کنم این است که ما درصدد ساخت برنامه تلویزیونی مشتمل بر 5 الی 6 قسمت متناسب با محورهای ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومتیم؛ البته تولید این برنامه هنوز به قطعیت نرسیده است اما اکنون با کمک آقای محمد روح‌الامین که تخصص و تجربه ساخت چنین کارهایی را دارد، در تلاشیم این برنامه ساخته و از تلویزیون پخش شود؛ تحقق این اتفاق، مستلزم آن است که ما بتوانیم با اساتیدی که عموماً پیشکسوت‌اند و برای خروج از منزل در شرایط کرونا با سختی‌هایی مواجه‌اند، به هماهنگی برسیم. این برنامه ماهیتی چالشی دارد و در جریان آن به‌شکلی غیرمستقیم به موضوع هنر انقلاب پرداخته خواهد شد، حتی ممکن است اساتیدی حرفه‌ای که خارج از فضای هنر انقلاب تنفس می‌کنند هم در این برنامه‌ها حضور پیدا کنند، در مجموع فکر می‌کنم که در صورت فراهم شدن شرایط و رفع موانع موجود، برنامه جذابی تولید و پخش شود.
لازم است به این نکته نیز اشاره کنم که شعار امسال ما در ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت «حضور در فضای مجازی و رسانه‌های جمعی» است و مترصدیم که هنرهای تجسمی را بیش از پیش با رسانه پیوند دهیم؛ چراکه معتقدیم هرجا رسانه و هنرهای تجسمی به‌درستی با هم پیوند خورده‌اند، اتفاقات خوبی رخ داده است. اکنون که با توجه به فراگیری ویروس کرونا در کشور امکان برگزاری نمایشگاه‌های فیزیکی را نداریم، برای ما و جملگی دبیرانمان مطلوب بود که بتوانیم از شرایط عارض‌شده در راستای حضور حداکثری در فضای مجازی نهایت استفاده را ببریم. طی سال‌های اخیر نیز جای ما در فضای مجازی بسیار خالی بوده و این جای خالی حس شده است. امیدواریم برخی از رشته‌های ما که پیش‌تر ظهور و بروز چندانی در فضای مجازی نداشته‌اند، اکنون در پرتو شرایط پیش‌آمده از این فرصت استفاده کنند و بیشتر دیده شوند.
شیخ‌الحکمایی: بسم الله الرحمن الرحیم. فکر می‌کنم استاد نجابتی توضیحات کاملی را درباره ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت ارائه دادند؛ تنها لازم است درباره بخش مجسمه نکته‌ای را بیان کنم و آن اینکه ما برای شرکت در این بخش از آحاد علاقه‌مندان دعوت کرده‌ایم و در این راستا اطلاع‌رسانی‌های لازم صورت گرفته است، همچنین پیش‌بینی شده است که با حضور یک یا چند تن از مجسمه‌سازان، اثری از صفر تا صد خلق و از فرایند ساخت این اثر فیلمبرداری شود و در ادامه این فیلم در فضای مجازی منتشر شود و مورد استفاده عموم علاقه‌مندان به رشته مجسمهسازی قرار گیرد. طبیعی است که اتفاقاتی از این دست می‌توانند مؤثر باشند و منجر به غنای سطح کیفی آثار شرکت‌کنندگان شوند، همچنین از هنرمندان غیرایرانی علاقه‌مند که طی دوره‌های گذشته در جشنواره هنر مقاومت شرکت کرده بودند نیز دعوت کردیم تا امسال نیز در جشنواره حضور داشته باشند، از دیگر سو، با هنرمندان ایرانی نیز هماهنگ شده است و آنها نیز برای حضور در این دوره از جشنواره تمایل خود را ابراز کرده‌اند.
نکته قابل توجه این است که ما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که در نهایت [در رابطه با ادامه بیماری کرونا] چه اتفاقی رخ خواهد داد، بااین‌حال، امیدوارم وضعیت حادّ کنونی که بر تمام دنیا سایه افکنده است، به‌زودی آرام شود و بتوانیم جشنواره را در شرایط طبیعی همراه با نمایش آثار هنری و حضور مخاطبان برگزار کنیم.
علی‌بخشی: بسم الله الرحمن الرحیم. لازم می‌دانم چند نکته را ذکر و یادآوری کنم؛ نخست اینکه مهلت ارسال آثار به ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت تا پانزدهم دی ماه 1399 تمدید شده است؛ بنابراین علاقه‌مندان از فرصت خوبی برای آماده‌سازی و ارسال کارهایشان به این دوره از جشنواره برخوردار خواهند بود.
نکته دیگر این است که امسال به‌دلیل فراگیری ویروس کرونا، نه‌تنها جشنواره جهانی هنر مقاومت بلکه تمامی جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی ــ هنری از نقشه راهی شناور و اقتضائی پیروی می‌کنند؛ ما نیز چنین شرایطی داریم و متناسب با اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد، پیش می‌رویم؛ بنابراین برنامه‌ریزی‌هایمان کوتاه‌مدت است و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را نداریم؛ یکی از این اتفاقات، شهادت دانشمند برجسته هسته‌ای کشور، شهید محسن فخری‌زاده بود که باعث شد ما در برخی رشته‌ها نظیر پوستر، بخشی را ویژه این شهید والامقام طراحی کنیم، در مجموع می‌خواهم بگویم که فراگیری ویروس کرونا در کشور باعث شد ما نتوانیم بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌هایی را که در دستور اجرا داشتیم، عملیاتی کنیم. خوشبختانه تاکنون شاهد اقبال خوبی از سوی مخاطبان بوده‌ایم و آثار خوبی را دریافت کرده‌ایم؛ البته باید به این نکته نیز توجه داشت که با توجه به تمدید مهلت ارسال آثار به جشنواره، بسیاری از هنرمندان مشارکتشان را به هفته‌های آخر و روزهای پایانی موکول می‌کنند.
یکی از سختی‌هایی که با توجه به فراگیری ویروس کرونا با آن مواجه بودیم، ترغیب هنرمندان برای شرکت در جشنواره بود؛ نه‌تنها در کشور ما بلکه در هیچ کجای جهان زیرساخت‌های لازم برای برگزاری جشنواره‌های هنری به‌شکل مجازی پیش‌بینی و طراحی نشده بود و همین شرایط کار ما را دشوار می‌کرد، با وجود این، اکنون در حال بِروزرسانی و انطباق با شرایط موجود جامعه‌ایم و برنامه‌هایمان را به‌شکل روزانه تنظیم می‌کنیم. خوشبختانه تاکنون بازخوردهای خوبی داشته‌ایم و امیدوارم در ادامه نیز شرایط به‌گونه‌ای رقم بخورد که بتوانیم به اهداف مدنظرمان در ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت برسیم.
یکی از ظرفیت‌ها و کارکردهایی مهمی که بر برگزاری جشنواره هنر مقاومت مترتّب است، ظرفیت و کارکرد گفتمانسازی است؛ به‌فراخور تکوین ایده هنر مقاومت و برگزاری جشنواره‌ای با این نام، لازم بود گفتمانِ متناسب با ارزش‌ها و آرمان‌های معیّن و مصرّح این جشنواره هنری نیز در سطح جامعه و میان آحاد مردم و جامعه هنری کشور شکل بگیرد، جریان یابد و نهادینه شود. اکنون پس از گذشت پنج دوره از برگزاری جشنواره هنر مقاومت، عملکرد این جشنواره را در تحقق کارکرد گفتمانسازی و جهت‌بخشی به افکار عمومی چه میان جامعه هنری و چه میان آحاد مردم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نجابتی: تصور می‌کنم اینکه بخواهیم از جشنواره هنر مقاومت به‌تنهایی انتظار گفتمانسازی داشته باشیم، انتظار بالایی است. جشنواره یکی از بخش‌های پازل گفتمانسازی است و دستگاه‌های دیگر نیز در چارچوب تکمیل این پازل وظایفی را به‌عهده دارند. جشنواره در جهت شناسایی و کشف استعدادها و همچنین تشویق و حمایت از آنها وظایفی را به‌عهده دارد. فکر می‌کنم در بخشی که مسئولیت آن بر دوش مجموعه فرهنگی روایت فتح و جشنواره هنر مقاومت است، تا جایی که بنده شاهد بوده‌ام کوتاهی صورت نگرفته است اما اگر سایر اعضای این اندام به‌درستی کارکرد مورد انتظار خود را ایفا نکنند، هدف مطلوب حاصل نخواهد شد، به‌هرترتیب جشنواره هنر مقاومت جشنواره‌ای مقطعی است که هر دو سال یک بار برگزار می‌شود؛ خلأ و فاصله‌ای را که میان برگزاری ادوار مختلف جشنواره وجود دارد چه‌کسی باید پر کند؟ همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌های دیگر باید این خلأ را پر کند، ساختارهایی مانند: حوزه هنری، بنیاد خاتم الاوصیاء(ع)، خاتم الانبیاء(ص)، حتی وزارت ارشاد و جشنواره هنرهای تجسمی فجر که به‌دلیل تغییر و تحولات سیاسی دچار تغییراتی در رویکرد و استراتژی‌های مأخوذه می‌شوند نیز باید در راستای تحقق این هدف کمک کنند و کارکرد مؤثر خود را ایفا کنند و ازآنجا که همه اینها در چارچوب نظام فعالیت می‌کنند، نمی‌توانند منفک از این کارکرد باشند. اگر با چنین ملاحظه‌ای به موضوع گفتمانسازی نگاه کنیم، تصور می‌کنم در بخش‌های دیگر با نقایصی روبه‌رو بوده‌ایم و این زنجیره نتوانسته است به هماهنگی و هم‌افزایی لازم برسد.
حتی در حوزه آموزش نیز می‌توان پرسید که؛ دانشگاه‌های ما چقدر توانستهاند در تحقق چنین گفتمانی ایفای نقش کنند؟ غالب بچه‌هایی که در جشنواره هنر مقاومت شرکت می‌کنند، در بستر دانشگاه آموزش می‌بینند و چه‌بسا تربیت می‌شوند؛ پرسش این است که؛ فضای آموزشی و دانشگاه‌های ما چقدر توانستهاند در این راستا مؤثر عمل کنند؟ اینها پرسش‌هایی است که ما هم داریم و همان‌طور که پیش‌تر عرض کردم، جشنواره هنر مقاومت در اموری چون؛ استعدادیابی و حمایت از هنرمندان مستعد به وظیفه خود عمل کرده است.
نکته دیگر اینکه این جشنواره پس از کشف استعدادها، آنها را رها نکرده است و بنیاد روایت فتح در طول سال با این افراد که برگزیدگان ادوار جشنواره هنر مقاومت‌اند، همکاری دارد؛ چراکه روایت فتح مجموعه‌ای ستادی، پروژه‌محور است و ناگزیر است که برای انجام کارها و سفارشات خود با این نیروهای مستعد در ارتباط باشد، یا در بخش پرچم و کتیبه، بدون شک نیروهای مستعد جذب مجموعه موکب خواهند شد؛ چراکه به وجودشان نیاز است؛ بنابراین ما با چرخه‌ای صحیح و اقتصادی مواجهیم و در بخش‌های دیگر هم شرایط به همین صورت است. بخشی از فرایند گفتمانسازی مبتنی بر تولید محتوا و تکوین مبانی نظری است که دیگر از عهده جشنواره خارج است و سازمان‌هایی که برای تحقیق و پژوهش بودجه دریافت می‌کنند، باید در این راستا کمک و هم‌افزایی کنند. جشنواره هنر مقاومت عمدتاً درگیر کار عملی است؛ پشتیبانی نظری و محتوایی جشنواره را چه‌کسی باید انجام دهد؟ این امر مستلزم حضور دستگاه‌هایی مثل وزارت علوم است که بتوانند این بخش را پشتیبانی کنند.
گفتمانسازی در پرتو همکاری و همراهی همه فعالان جبهه فرهنگی محقق خواهد شد. جشنواره هنر مقاومت تنها بخشی از این چرخه و انتظار ما این است که این چرخه با مشارکت و هم‌افزایی سایر دستگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط کامل شود.
آیا در این راستا درخواست یا مطالبه‌ای از سوی جشنواره هنر مقاومت یا بنیاد فرهنگی روایت فتح مطرح شده است که با پاسخ منفی، ممتنع یا اهمال سایر دستگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط همراه شود؟
نجابتی: این مطالبه رهبر انقلاب است و در رأس نظام صورت می‌پذیرد؛ لذا دیگر نیازی به مطالبه روایت فتح نیست. مجموعه روایت فتح یکی از سربازان و افسران این جبهه است؛ وقتی ما از گفتمان مقاومت صحبت می‌کنیم، مقصودمان گفتمان نظام است؛ بنابراین چنین مطالبه‌ای همواره جاری و موجود است و به‌نظرم نیازی به صدور بخشنامه، ابلاغ، توصیه و حتی گفتن هم ندارد؛ بلکه حرکت طبیعی نهادهای فرهنگی کشور باید به قوام این گفتمان کمک کند؛ اصلاً غیر این کار، کار دیگری ندارند که انجام دهند. ما نسبت به اتفاقاتی که در دنیا رخ می‌دهد سر سازش یا تساهل و تسامح نداریم و نمی‌توانیم نسبت به بسیاری از رخدادهای حادث‌شده در جهان بی‌تفاوت و سانتیمانتال باشیم. انتظار ما و روال طبیعی موضوع این است که بسیاری از ساختارها اعم از وزارت ارشاد، وزارت علوم و... در این راستا همکاری کنند.
ادامه دارد... .
انتهای پیام/+
