واکاوی طرح حمایت از هنرمندان شیرازی / آیا این طرح خوب را بد اجرا کردند؟
گروه استانها ـ شهرداری ۲۷ اثر هنری را به ارزش ۵۰۰ میلیون تومان با هدف حمایت از هنرمندان شیرازی خریداری و سپس بر دیوار اتاق مدیران شهری نصب نمود و شورا نیز در بودجه ۱۴۰۰ این رقم را به ۲ میلیارد تومان رساند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، هرچند انتقاد از کیفیت برگزاری جشنوارههای رقابتی به ویژه در بخش ارزیابی آثار، محدود به یک طرح و یک دوره نبوده و کیفیت اجرای جشنوارههای اینچنینی همواره به سبب حاکم شدن احتمالی علایق سیاسی و سلایق فردی به جای دیدگاه فنی و تخصصی، در همه اعصار و دوره‌ها مورد انتقاد بوده و از جشنواره فیلم فجر تا داوری فستیوال‌های بین‌المللی چون اسکار و جشنواره فیلم کن فرانسه همیشه مورد انتقاد بوده اما تسنیم به سبب نگاه انتقادپذیر حاکم بر این سازمان، ضمن رعایت اصول حرفه‌ای نقد رسانه ای، بدون قضاوت یک‌سویه جهت بررسی نقاط قوت و ضعف این موضوع به گفت و گو با مدیران و کارشناسان آن پرداخت.
به گزارش خبرنگار ما در شیراز، این طرح شهریور امسال تحت عنوان خرید محصولات صنایع دستی و آثار هنرهای تجسمی هنرمندان شیراز، توسط جمعی از اعضای شورای شهر به شورا ارایه و پس از بررسی در کمیسیون فرهنگی شورا، در یکصد و پنجاه و دومین جلسه علنی (عادی) شورا به تصویب رسید.
طرح شورا جهت خرید حمایتی آثار و محصولات فاخر هنرمندان شیرازی و اجرای آن توسط سازمان فرهنگی شهرداری به نوبه خود امری پسندیده است و آن را به فال نیک می‌گیریم اما به نظر می‌رسد این طرح دارای ایراداتی اساسی است که امیدواریم اصلاح شده و حداقل در مورد طرح مفصل‌تر سال آینده کم نقصتر اجرا شود.
پاسداشت هنرمندان شیرازی آسیب‌دیده از کرونا یا حمایت از برخی هنرمندان شاخص
در ابتدا خاطرنشان می‌شود به گفته رئیس سازمان فرهنگی شهرداری، خریداری این27 اثر از 27 هنرمند رشته‌های تجسمی یا بصری به ویژه نقاشی، نگارگری، خوشنویسی، گرافیکی، حجمی و عکس پیرو حمایت از هنرمندان و فرهنگوران و جبران بخشی از آسیب‌های کرونا بوده که به گفته وی، بر اساس مصوبه مهرماه شورای اسلامی شهر با نگاه تکریم هنرمندان شیراز به عنوان خاستگاه مهم فرهنگ و هنر ایران اسلامی با اولویت هنرمندان برجسته و بیشتر شناخته شده انجام شده است.
ایراد اولی که به این طرح به نظر وارد می‌آید این است که اولا چرا نمایش این آثار محدود به اتاق مدیران شهری شده و ثانیاً با توجه به زیان دیدن تعدادی زیادی از هنرمندان کم هیاهوتر که معاش شب آنها به هنرهای خانگی و کارگاهی وابسته است، ای کاش شهرداری گستره این حمایت را فراگیرتر می‌نمود و مثلا با این 500 میلیون از 250 هنرمندبه معنای 250 خانواده حمایت می‌کرد نه از27 هنرمند مشهور دارای اثر فاخر.
در پاسخ به این نقد ما، اداره ارتباطات سازمان فرهنگی شهرداری گفت: خرید آثار شاخص و فاخرتر و نمایش آنها در اتاق مدیران شهرداری و شورا به عنوان ویترین هنری این شهر به ویژه در اداراتی که دارای ارباب رجوع بسیار بوده یا میزبان نمایندگان کشورهای خارجی میهمان شیراز هستند با هدف جهانی نمودن هنر فاخر جهان‌شهر شیراز و معرفی فرهنگ و هنر شیراز به عموم مردم بوده است.
به گفته فرناز مرادپور طبق ضوابط ستادملی کرونا برگزاری تجمعات اکنون با محدودیت‌هایی همراه است و امکان برپایی نمایشگاه عرضه آثار و استقبال پرشور همچون سالهای قبل از کرونا مهیا نبود، به همین سبب شهرداری خود دست به کار شده و آثار شاخص هنرمندان را خریده و از طریق نصب در مراکز فرهنگی و هنری یا ادارات مهم زیرمجموعه شهرداری یا شورا آنها را در معرض دید مخاطبان قرارداده اما در آینده این آثار در نمایشگاه‌های مقطعی، فصلی و مناسبتی، در معرض نمایش کلیه شهروندان قرار خواهد گرفت.
خاطرنشان می‌شود این بند در عین داشتن نگاه کلان، آتیه‌نگرانه و جهانی به شیراز اما با شعار این مصوبه که حمایت از هنرمندان شیراز است در تضاد بوده و بهتر است در جشنواره‌ای دیگر یا بخشی دیگر تحت عنوان حمایت از آثار غیربومی که به معرفی شهر شیراز با نگاهی ملی و فضایی رقابتی پرداخته اند از آن هنرمندان حمایت شود یا عبارت "حمایت از هنرمندان شیراز" از مصوبه حذف شود.
همچنین به زعم این مقام شهری همخوان بودن اثر با شاخصه های فرهنگی، هنری و تمدنی شیراز و دارا بودن درجه هنری از میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا داشتن اعتبارنامه از جانب مراکز معتبر هنرهای تجسمی و سنتی نیز به منزله اعتبار و ارزش هنری این اثر قلمداد می‌شود اما در این خصوص نیز باید گفت: طیفی از هنرهای تجسمی در حوزه نقاشی با قالب ایجازگونه خود از رنگ و فرم‌های تمثیلی و قالبی انتزاعی پیروی کنند و طبیعتا این آثار با مفهومی فراواقع‌گرایانه یا نمادین که گاه حاصل ترکیب و تضاد رنگ و فرم‌ها هستند(مثل آثار مکاتب سور رئالیسم و امپرسیونیسم) نمی‌توانند مستقیماً معرف هنر و معماری شهرشیراز باشند.
ترکیب تقریباً یکدست دو کمیته سیاستگذاری و ارزیابی آثار
در خصوص دو انتقاد فوق، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر شیراز ضمن اشاره به مصوبه قانونی شورا و تاکید بر اینکه آثار هنری خریداری شده به‌عنوان اموال منقول شهرداری شیراز محسوب می‌شوند گفت: انتخاب آثار با نظر شورای سیاستگذاری و پس از بررسی در کمیته یا کارگروه ارزشگذاری این آثار، طبق دستورالعمل اجرایی این مصوبه بوده است.
به نظر نگارنده البته یکسان بودن اعضای اصلی دو کمیته اصل بی طرفی و استقلال رای را زیر سوال می‌برد زیرا دوکارگروه یا دوکمیته شورایی تحت عناوین شورای سیاستگذاری و شورای ارزیابی آثار هنرمندان تجسمی، دو مرجع صاحب نظر در اجرای روند خرید آثار هستند.
شورای سیاستگذاری شامل رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز به‌عنوان رئیس کمیته، معاون فرهنگی هنری وی به‌عنوان نایب‌رئیس، رئیس اداره فرهنگی و هنری این سازمان به عنوان دبیر شورا و یک کارشناس حقیقی حوزه هنر( باز هم به پیشنهاد اعضای حقوقی شورای سیاست گذاری و تایید رییس سازمان) است و رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر که پیشنهاد این طرح در کمیسیون تحت امر وی صورت گرفته نیز به عنوان ناظر طرح در نظر گرفته شده که به نظر می‌رسد ترکیبی تقریبا یکدست است.
اوضاع در مورد کمیته یا کارگروه ارزشگذاری و داوری آثار تحت عنوان کارگروه ارزیابی نیز زیاد فرق نمی‌کند و شفافیت و تکثر آرا در تصمیم‌گیریهای شورا و شهرداری که از شعارهای اصلی این دو نهاد و سازمان بوده و در مسیرآنها نیز گام‌های خوبی برداشته شده است در این طرح کمی به چالش کشیده می‌شود.
کارگروه ارزیابی یا ارزشگذاری آثار شامل رییس سازمان فرهنگی شهرداری، یک کارشناس متخصص در حوزه گالری‌گردانی و یک کارشناس هنری (با تایید شورای سیاستگذاری و در راس آن معاون فرهنگی شهردار)، رییس کمیسیون فرهنگی شورای شهر(به عنوان ناظر) تشکیل شده که به خودی خود کمیته ای مستقل و بی طرف به حساب نمی‌آید و بهتر است به ویژه کارشناسان آن توسط نهادهای خارج از شهرداری و ترجیحا به صورت انتخابی یا شورایی پیشنهاد شوند.
هرچند اعضای فوق همگی از صبغه هنری و سابقه فرهنگی، هنری و ادبی برخوردار هستند اما منتصب بودن همه آنها از سوی یک سازمان، با اصل بی‌طرفی در تضاد بوده و قطعاً سازمان فرهنگی شهرداری باید در این ترکیب شورایی از دیگر نهادهای هنری همچون دانشگاه هنر شیراز، حوزه هنری فارس، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانه هنر و انجمنهای صنفی مربوطه و حتی از میان منتخبین هنری جشنوارههای مختلف نیز بهره می‌برد که امیدواریم با نقدپذیری و نگاه فرهنگی که در مدیران و کارشناسان سازمان فرهنگی شهرداری وجود دارد این مهم حداقل در مورد آثار سال آتی توسط مدیران فعلی شورا و شهرداری لحاظ شود.
پاسخ سازمان فرهنگی شهرداری به ایرادات موجود
رئیس سازمان فرهنگی شهرداری البته در نشست خبری که در اولین روز از آخرین ماهِ آخرین فصلِ آخرین سال این قرن برگزار شد در پاسخ به انتقادات فوق گفت: طبق دستورالعمل این مصوبه، قیمت اولیه این آثار ابتدا توسط خود هنرمند خالق اثر پیشنهاد می‌شود اما بعد در کارگروه ارزیابی مورد بررسی دقیق و کارشناسانه قرار گرفته و قیمت نهایی نیز با توافق اعضای کارگروه ارزیابی تعیین می‌شود که در بسیاری موارد، قیمت تعیین شده نهایی، خیلی خیلی کمتر از قیمت پیشنهادی هنرمندان و به انصاف و عدالت نزدیک‌تر است.
همچنین به گفته معاون فرهنگی هنری این سازمان، روش‌های انتخاب یا سفارش تولید آثار به این نحو بوده که آثار هنری مشمول این دستورالعمل صرفاً از طریق یکی از روش‌های زیر یعنی معرفی اثر توسط خود هنرمندان، انتخاب و خرید اثر از طریق نگارخانه های دارای مجوز، خرید اثر هنری از طریق نمایشگاه هنری دارای مجوز و یا سفارش تولید بنا به نیازسنجی سازمان فرهنگی شهرداری و در کلیه موارد با نظر نهایی شورای سیاستگذاری انتخاب و خریداری شده و تلاش داشتیم خرید آثار به یک یا چند رشته یا هنرمند محدود نشده و تنوع موضوعی و بصری مورد توجه قرار بگیرد.
سال آینده انتخاب هنرمندان و عرضه آثار فراگیرتر می‌شود
صدری در ادامه افزود: هنرمندان واجد شرایط این طرح همگی هنرمندان دارای درجه یک هنری از میراث فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، یا دارای درجه هنری از مراکز معتبر هنرهای تجسمی و سنتی معتبر به تشخیص شورای سیاستگذاری بوده و این آثار به سبب اینکه ویترین و نماد مدیریت فرهنگی این شهر هستند در معرض دید میهمانان این شهر قرار گرفته و جزو اموال منقول شهرداری بوده و در دوره‌های آتی هم مورد استفاده قرار خواهند گرفت و البته نمایش آثار در موزه ها و نمایشگاه‌های دائمی و گالری‌های قطعی، فصلی و مناسبتی نیز با نظر شورای سیاستگذاری جزو برنامه‌های دیگر شهرداری است و با راه اندازی دائمی گالری آثار هنرمندان شهر نیز انتقاد به نصب این آثار روی درو دیوار شهرداری رفع خواهد شد.
در پایان خاطرنشان می‌شود طی به گفته اداره ارتباطات سازمان فرهنگی شهرداری، انتقادات مطرح شده بررسی شده و در طرح سال آینده ایراداتی که وارد است رفع خواهد شد و برنامه‌هایی در سال آتی جهت عرضه مقطعی و فصلی یا دائمی این آثار در گالری‌ها و موزه‌ها یا مکانی خاص نظر گرفته شده و تنوع آثار و تعداد هنرمندان در طرح آینده بیشتر خواهد بود.
گفت و گو و گزارش از سروش سلیمی
انتهای پیام / 424/ش
