عبرتی از «آزادی خرمشهر»

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، تاریخ برای عبرت است و «عبرت» یعنی آموختن درس‌های تاریخ برای کسب بهترین راهکارها در راستای «عبور» از چالش‌ها و موانع پیش رو. جامعه‌ای که از تاریخ گذشتگان عبرت نگیرد، باید آمادۀ پذیرایی از سهمگین‌ترین حوادث روزگار و لطمه از این حوادث باشد و چنین جامعه‌ای محکوم به شکست است. با این حال خداوند از باب رحمت خود مدام جوامع را به بهانه‌های مختلف در بوتۀ آزمون قرار می‌دهد، تا تربیت‌های لازم را کسب و مسیر رشد و تعالی را تا رسیدن به آن تمدن پایانی و آرمانی کسب کنند، هرچند ممکن است شکل این رویدادها تغییر کند، اما درس‌های مشترکی در هر کدام از این رویدادها نهفته است؛ یکی از این رویدادهای تاریخی که خداوند آن را در عصر معاصر در معرض ما قرار داد، ماجرای آزادسازی خرمشهر بود.

سوگوارانه ما در برخورد با چنین رویدادهای تاریخی همواره به وجه سیاسی و تاریخی آنها توجه می‌کنیم و از درس‌های الهی آن غافل می‌شویم، نشان به اینکه کارشناسانی که در عرصۀ رسانه دعوت می‌شوند، یا معمولاً از بین کارشناسان سیاسی هستند و یا شاهدان آن رویداد تاریخی برای خاطره‌گویی و حماسه‌سرایی، در حالی که همگان می‌دانیم مهم‌ترین عنصری که در رویدادهایی مثل آزادسازی خرمشهر دخیل بود، قدرت معنوی رزمندگان و اتکال و اتصال آنها به خداوند متعال و امام عصر (عج) بود.

با مرور سبک بیان رویدادهای تاریخی در آیات قرآن در می‌یابیم که خداوند نیز بر همین عنصر معنوی تأکید دارد نه صرفاً به توان و قدرت نظامی و ظاهری. حجم این دست آیات به قدری زیاد است که راه گریزی برای دریافت آموزه‌های آن نیست و خداوند اصرار دارد او را حاضر در تمام صحنه‌ها بدانیم، پیروزی‌ها را به نصرت‌های الهی نسبت دهیم و به توان خود مغرور نشویم. خداوند در صدر اسلام برای آن عده از مسلمانانی که این درس را نگرفتند، صحنه‌ها را شدت می‌بخشید و شکست‌هایی را متوجه سپاه اسلام می‌کرد تا متنبه شوند و در برخی موارد آنها را در آستانۀ شکست قرار می‌داد و زمانی که مأیوس می‌شدند، نصرت خود را بر آنها نازل می‌کرد.

آیات 9 تا 11 سورۀ حجرات نمونه‌ای از این آیات است، آنجا که با اشاره به ماجرای جنگ احزاب فرمود «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جاءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ ریحاً وَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها وَ کانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیراً» ، «إِذْ جاؤُکُمْ مِنْ فَوْقِکُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَ إِذْ زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا»، «هُنالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ وَ زُلْزِلُوا زِلْزالاً شَدیداً». یعنی «اى اهل ایمان، نعمت خدا را بر خود یاد کنید، هنگامى که سپاهیانى [به قصد نابود کردنتان ] به سوى شما آمدند، پس بادى [ کوبنده ] و لشکریانى که آنها را نمى‏‌دیدید بر ضد آنان فرستادیم [ تا آنان را در هم کوبیدند] ؛ و خدا به آنچه انجام مى‌‏دهید بیناست»، «(یاد آر) زمانى که از بالا و از پایین [ لشکرگاه ]تان به سویتان آمدند و آنگاه که دیده‏‌ها [ از شدت ترس ] خیره شد و جان‏‌ها به گلو رسید و به خدا آن گمان‏‌ها [ ى ناروا ] را [ که خود مى‏‌دانید ] مى‌‏بردید»، «آنجا بود که مؤمنان مورد آزمایش قرار گرفتند و به اضطرابى سخت دچار شدند.»

بنابراین ماجراهایی مثل «آزادسازی خرمشهر» باید یادآور تربیت‌های خداوند برای رشد جامعه باشد؛ به این معنا که در تمام چالش‌های اجتماعی باید از خداوند مدد خواست و چنان در محضریتش قرار گرفت که او را فاعل صحنه‌ها دانست. این درسی بود که امام خمینی (ره) مدت‌ها قبل در صحنه‌های مختلف  سیاسی و اجتماعی مثل آزادسازی خرمشهر به ما آموخت و در عبارتی کوتاه، اما پر مفهوم و مبتنی بر آموزه‌های قرآن فرمود «خرمشهر را خدا آزاد کرد»، اما می‌بینیم آنجا که در عرصه‌های مختلف در آستانۀ پیروزی قرار می‌گیریم، خود را فاعل می‌دانیم و از خدا غافلیم و در شکست‌هایی که نصیب ما می‌شود، از زیر بار مسئولیت می‌گریزیم و همه را جز خودمان متهم می‌کنیم.

نکته آخر اینکه سنت خداوند بر آن است تا زمانی که متوجه محضریت پروردگار و تربیت‌های الهی نباشیم، او چنان باب عداوت دشمنان و منافقان را به روی جامعه باز می‌کند که به تعبیر قرآن  «زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ» یعنی دیده‏‌ها [ از شدت ترس ] خیره شود و جان‌ها به گلو برسد. حال باید دید در عرصه‌های پیش رو که «خرمشهرها در پیش است» این درس الهی را می‌گیریم و یا حل مشکلات را مدام به دانش خود و توان خود و مدیریت خود نسبت می‌دهیم و باید دید نامزدهای انتخاباتی آیا این درس را متوجه می‌شوند و با نسبت دادن حل مشکلات به توان مدیریتی خویش، جامعه را در آستانۀ آزمون‌های الهی در صحنه‌های سخت اجتماعی قرار می‌دهند یا خیر.