خوان گسترده قند پارسی؛ از خجند و بلخ تا تهران

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مؤسسه شاعران پارسی‌زبان با هدف گسترش و ترویج زبان فارسی و ایجاد پیوند میان فارسی‌زبانان اقدام به عرضه 73 عنوان کتاب شعر کرده است که از این تعداد، 25 عنوان برای نخستین‌بار در سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران عرضه می‌شود.

عناوین منتشر شده در این مؤسسه در پنج گروه شعر امروز ایران، شعر امروز افغانستان، شعر امروز هندوستان، شعر امروز تاجیکستان و شعر امروز پاکستان و هند دسته‌بندی شده‌اند. هرکدام از این آثار تلاش دارند تا شعر فارسی امروز را به خارج از مرزهای ایران معرفی کرده و پیوندی میان اهالی فرهنگ فارسی‌زبان در مناطق مختلف جهان برقرار کند.

فرصتی برای شنیدن صدای شعر انقلاب

عبدالرحیم سعیدی‌راد، از مسئولان مؤسسه شاعران پارسی‌زبان، در گفت‌وگو با تسنیم درباره هدف این مؤسسه گفت: استقبال شاعران در این مدت از آثاری که منتشر شده، خوب بوده است. به نظرم انتشار و معرفی این سروده‌ها، قدم بزرگی است که متأسفانه تاکنون به آن پرداخته نشده است. شعر انقلاب این فرصت را به ندرت پیدا کرده که صدایی در خارج از مرزهای ایران داشته باشد. 

وی ادامه داد: طی سال‌های گذشته فعالیت‌هایی از سوی برخی از ناشران خصوصی در این زمینه صورت گرفته بود، اما این دست از فعالیت‌ها با وجود ارزشمند بودن، محدود بود. از آخرین کاری که به این صورت در حوزه شعر انجام شده، سال‌ها می‌گذرد. اگر هم کاری شده گاه به این صورت بوده که در رایزنی‌ها مانده‌اند و کار خاصی روی آنها صورت نگرفته است. تلاش داریم تا با در نظر گرفتن این ظرفیت‌ها، صدای شاعران ایرانی را به گوش دیگر فارسی‌زبانان جهان برسانیم. 

«از بلخ و هند و شیراز» با «فروغِ» تاجیکستان

غرفه مؤسسه در نمایشگاه کتاب تهران با در نظر گرفتن این موضوع که تاجیکستان مهمان ویژه امسال نمایشگاه است، چهار عنوان جدید از شاعران معاصر این کشور را عرضه کرده است. کتاب «از بلخ و هند و شیراز»، اثر فرزانه خجندی که به فروغ فرخزاد تاجیکستان معروف است، از جمله کتاب‌های این بخش است که به چشم می‌خورد که در آن 44 غزل از این بانوی شاعر تاجیک ارائه شده است.

غزلی که در ادامه می‌آید، از جمله اشعار خجندی است که در دیدار رهبر معظم انقلاب نیز توسط شاعر خوانده شده است:

درود ای قاصد فردا، شبت خوش باد و روزت خوش
نه انشایی و نا افشا، شبت خوش باد و روزت خوش

وداع ای رفته شیرین، شبت خوش بود و روزت خوش
درود آینده زیبا، شبت خوش باد و روزت خوش

چه می‌رقصی درون خانقاه سینه روز و شب
دل ای دل! سالک تنها! شبت خوش باد و روزت خوش

اگرچه زیر دست توست نتوانی چشید آخر
از این قند و از آن حلوا، شبت خوش باد و روزت خوش

چه عطرافشان، چه بوگردان، چه جاناجان محبت رفت
به یادش نیست سلمنا، شبت خوش باد و روزت خوش

به قلب من که چون ممنوع‌گاه است عین کاو پیغام
اجازت خواستی، فرما، شبت خوش باد و روزت خوش

همه دل باد ملک تو، همه گل باد ملک من
به زیر گنبد مینا، شبت خوش باد و روزت خوش

محبت‌نامه‌های من به عنوان بنی‌آدم
در آن بالا بشد امضا، شبت خوش باد و روزت خوش

«از وخش تا فرات» عنوان دیگر این مجموعه است که دربردارنده 35 سروده در قالب غزل از نظام قاسم، از دیگر شاعران تاجیکستان، منتشر شده است. سروده‌ای که در ادامه می‌آید، از جمله آثار اوست:

یک راز مرا با دو جهان باز نمانده
اسرار بسی مانده و همراز نمانده

ای عمر، نبوده است کسی از تو دل آباد
ای چرخ تنی از تو سرفراز نمانده

دی در همه جا صد در بازم نگران بود
جز خاطره امروز دری باز نمانده

بر جان و دلم لرزه انجام رسیده
جز در هوسم لذّتِ آغاز نمانده

چون قصد دلم سازی عالم بود از من
جز ساز در این عالم ناساز نمانده

من حافظ پیرم، که مرا در فلک پیر
آوازه بسی ماند و آواز نمانده

کتاب «آهنگ باد و باران» از دیگر عناوینی است که در قالب شعر امروز تاجیکستان منتشر شده است. این اثر 40 غزل از عسگر حکیم را به همراه زندگی‌نامه‌ای از او ارائه می‌کند. «روز وصال» از بورس کریم و «نغمه‌های تاجیکی» اثر شاه منصور شاه میرزا از دیگر آثاری است که در قالب شعر امروز تاجیکستان در غرفه شاعران پارسی‌زبان ارائه شده است.

بخش دیگری از این غرفه، به ارائه شعر امروز افغانستان اختصاص دارد که از این مجموعه می‌توان به «سلامی به صبح خراسان» مجموعه‌ای از سروده‌های ضیا قاسمی و «بلخ و نیشابور» مجموعه‌ای از غزلیات سیدحکیم بینش در موضوعات اجتماعی، آیینی و عاشقانه اشاره کرد.

بخشی از کتاب‌های منتشر شده در این حوزه، به معرفی شاعران و چهره‌های جوان افغانستان اختصاص دارد که از این جمله می‌توان به کتاب «بی‌جهت نیستم خراسانی»، اثر سیدنور تهماسبی خراسانی، اشاره کرد. کتاب حاضر شامل شعرهایی از دفترهای «گاهان»، «همسایهٔ خدایان» و چند شعر چاپ‌ نشده از تهماسبی خراسانی است که با مقدمه‌ای از صالح محمد خلیق، شاعر و پژوهشگر، منتشر شده است. ابیاتی که در ادامه منتشر می‌شود، از نمونه‌های شعر تهماسبی خراسانی است:

البرز در برابر چشمانت، آمو در ازدحام پریشانی
 سیمرغ از این معامله تب کرده است، تنها نشسته دست به پیشانی

  جمشید، پادشاه اهورایی، در فکر یک خطابه عالم‌گیر
  سوفار و  اشترا و بقا در دست، در کارزار دیو زمستانی

هوشنگ رفته تا قدحی آتش، در دیگدان چپه بیندازد
  افریدون از فراز فرود آمد، کفگیر زد برای فریمانی ...

نقش زنان در بالندگی شعر امروز افغانستان

کتاب «نوحه مرغابیان» از دیگر آثار این مجموعه است. این اثر به ارائه بخشی از سروده‌های کبری حسینی بلخی اختصاص دارد. رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر، بخشی از رشد و بالندگی شعر امروز افغانستان را مدیون و مرهون تلاش‌های بانوان شاعر می‌داند و می‌گوید: بی هیچ اغراقی می توانم بگویم که در طول 40 سال گذشته، شعر شاعران افغانستان  - به‌خصوص بانوان شاعر- همپای شعر معاصر ایران، سیری صعودی و روندی تکاملی را طی کرده است. این سیر تکوینی و روند تکاملی را از مطالعه سروده‌های اصیل شاعران بزرگی چون: عبدالقهار عاصی، محمدکاظم کاظمی، سیدرضا محمدی، سیدضیا قاسمی، سیدابوطالب مظفری، سیدحکیم بینش، قنبرعلی تابش، محمدسرور رجایی، و از بانوان شاعر: خالده فروغ، حمیرا نکهت، سیده تکتم حسینی، زهرا حسین‌زاده، مایرم تکیه‌ای، زهرا زاهدی و کبری حسینی بلخی به خوبی می‌توان دریافت.

به گفته او؛ در سروده‌های کبری حسینی بلخی نیز این هم‌ترازی و همانندی ساختاری، زبانی و مضمونی با شعر شاعران معاصر ایرانی به خوبی قابل ردیابی است. ضمن اینکه در شعرهایش به تعبیر محمد کاظم کاظمی «نوعی احساس طبیعی و واقعی محسوس است. او از شاعرانی است که شعر را نه برای دغدغه‌های انجمنی و محفلی، بلکه برای بیان احساسات خویش می‌سرایند و در این میان البته احساسات مذهبی، احساسات زنانه و احساسات میهنی هر سه در این شعرها موج می‌زند.»

«نوای شرق»، اثر عزیز مهدی، از شاعران جوان هندوستان، «قرار بی‌قراری» شامل سروده‌هایی از احمد شهریار، شاعر پاکستانی و «شیراز هند» با ارائه اشعاری از مهدی باقرخان، از شاعران هندوستانی از جمله آثاری است که در بخش شعر امروز هندوستان و پاکستان ارائه شده است. «گنگا و جوی مولیان»، سروده سرویش تریپاتی دیگر کتاب این مجموعه است.

آمدم از هند تا ایران به امیدِ شفا

تریپاتی ساکن شهر بنارس در هندوستان است، طبع شعری دارد و به زبان‌های سنسکریت، هندی و فارسی شعر می‌گوید و تخلص شعری‌اش «سرمست» است. از او تاکنون چند سروده به‌مناسبت‌های مختلف منتشر شده که مورد توجه ایرانیان قرار گرفته و در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شده است. از جمله این آثار می‌توان به غزلی از او درباره امام رضا(ع) اشاره کرد. او در گفت‌وگویی که پیش‌تر با تسنیم، انجام داده، سرودن در وصف علی ابن موسی‌الرضا(ع) را افتخاری برای خود دانست و گفت: دین متفاوتی داریم، اما فرهنگ ما یکسان است. هندوها و مسلمانان در هند با خشنودی در جشن‌های یکدیگر شرکت می‌کنند و این طبیعت کشور ماست. این طبیعت مانند آب، خالص است و این توانایی را دارد که تمامی فرهنگ‌ها را در خود حل کند. مردم هند از ائمه اطهار(ع) اطلاع و آگاهی دارند و این بزرگان مورد احترام مردم کشور هند هستند.

غزل او در وصف امام هشتم(ع) را می‌توانید در ادامه بخوانید:

حبّذا خاکی که از آن مصطفی گل می‌کند
در شبستانش سحر، نور و صدا گل می‌کند

تا که  زهرا (س) بی‌علی (ع) تنها نماند در زمین
از درون کعبه روزی مرتضی گل می‌کند

عشق اگر با غیرت و مردی بیامیزد به هم
از زمین تشنه روزی کربلا گل می‌کند

نورِ پاکیزه فقط محدود در یک شهر نیست
از مدینه تا خراسانش رضا گل می‌کند

این خیالِ آستان تو مرا بخشیده مهر
از نگاه آسمان "صل علی.."  گل می‌کند

ای امامِ عاشقان این بی‌ثمر را سبز کن
از نگاهِ گرمِ تو صدق و صفا گل می‌کند

دل به پابوس تو آمد، چشم، مشتاق تو شد
در دعای دست مستان «ربنا» گل می‌کند

حسرتِ پابوس و دیدارت مرا دیوانه کرد
خاک  «گنگا» نیز با یاد شما گل می‌کند

آمدم از هند تا ایران به امیدِ شفا
در دلم خاکِ خراسان با رضا گل می‌کند

سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران از دیروز، 20 اردیبهشت‌ماه، به مدت 10 روز میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی در مصلی امام خمینی(ره) است.

انتهای پیام/