تحول از نخستین تراموای اسبی ایران تا مترو در تبریز

به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، در آغاز سده چهارده هجری ، در تبریز نیز مانند دیگر شهرهای مهم کشور، اقداماتی در جهت تغییر سیمای کالبدی آن از یک شهر سنتی به شهری امروزی صورت می‌گیرد.

نخستین اقدام در این زمینه، احداث خیابان های عریض و مستقیم اتومبیل رو است. نخستین خیابان احداث شده در تبریز ، خیابانی است که هم اکنون به نام «امام خمینی» (ره) نامیده می شود و به عنوان مسیر ارتباطی میان جاده تهران تبریز و تبریز مراغه ، از حوالی چهارراه منصور تا میدان »قونقا باشی« کشیده شده است. این خیابان از شمال محوطه «مسجد (ارک) علیشاه» می گذرد و از دروازه های نوبر و مهادمهین همراه با بخش جنوبی باروی شهر در مسیر آن قرار داشته اند.

قونقا یا تراموا گونه ای از قطار شهری است که 175 سال قبل ابتدا در اتریش و به طور همزمان در روسیه به کار افتاد. سپس در سراسر دنیا متداول شد. مکانیزم این وسیله نقلیه جمعی در سراسر دنیا یکسان بود، تنها تفاوت آنها در شکل ظاهری شان خلاصه می شد. در تبریز که نخستین شهری در ایران بود که صاحب چنین سیستم حمل و نقل شهری شد و راه اندازی آن به حدود دوران جنگ جهانی اول سال 1280 شمسی باز می گردد ، این تراموا به همت و پایمردی قاسم خان والی که بعدها نخستین شهردار تبریز شد در تبریز به راه افتاد. همزمان با راه اندازی قونقای تبریز ،تحولی بزرگ در حمل و نقل این شهر به وجود آمد.

«قونقاباشی» نام محل و میدانی در تبریز است که در ضلع جنوب غربی باغ گلستان در اول خیابانی واقع شده است که منتهی به ایستگاه راه آهن می شود. این میدان مبدا حرکت تراموا بود. خط واگن اسبی تبریز ، برای انتقال مسافران از شهر به »واغزال« (ایستگاه راه آهن) ، که در بیرون از شهر و در سمت غرب قرار داشت احداث شده بود.

واغزال ، نام روسی ایستگاه راه آهن تبریز - جلفا است که در فاصله سال های 1295-1290 ش(1916-1911 م) ، با سرمایه بانک اسقراضی روس احداث شد . واژه های »قونقا باشی« و »واغزال« هنوز هم در گفتگوی روزمره مردم تبریز به کار می رود. از این پس تبریزی ها هر وقت از میدان قونقا عبور کنند تبلور یاد و خاطره گذشته میدان را با استناد به هویت تاریخی آن خواهند دید...

متروهای اولیه به شکل امروزی نبودند و کاربرد متروهای امروزی را نداشتند. اولین خطوط حمل و نقل زیرزمینی در معادن به کار می رفتند. روی این خطوط، واگن های روباز چرخداری قرار داشتند که ابتدا با نیروی و بعدها توسط اسب حرکت می کردند.

این روش جدید برای جابه‌جایی مسافران شهری با توجه به محدودیت تردد در معابر روی زمین به شدت مورد توجه قرار گرفت. در نهایت کار به جایی رسیدکه گفته می شود امروزه بیش از 175 راه آهن زیرزمینی در جهان وجود دارد.

سال 93 نقطه تحولی بزرگ در حمل و نقل عمومی کلانشهر تبریز خواهد بود و بی شک با به صدا درآمدن قطار شهری تبریز این وسیله رفته رفته به عنوان یکی از اصلی ترین وسایل حمل و نقل درون شهری جایگاه به خصوصی میان شهروندان تبریزی به خود اختصاص خواهد داد.

مترو یا همان قطار شهری از یک قرن و حتی پیش تر از آن، یکی از ارزان ترین، سریع‌ترین و پاک‌ترین وسایل حمل و نقل عمومی در شهرهاست. توجه به قطار شهری و سرعت بخشیدن به توسعه آن یکی از اصلی ترین و ضروری ترین کارها است که مدیران شهری باید به فکر آن باشند چرا که مردم ترجیح می دهند برای معضل چندین ساله تبریز و فرار از ترافیک و خیابانهای شلوغ شهر، کرایه بالا و سرعت جابجایی به مترو پناه بیاورند.

البته توجه به این مهم سال‌هاست که در دستور کار مدیران شهری قرار گرفته است اما مشکلات و اعتبارات ناکافی و عدم حصول نتیجه در رابطه با انتقال واگن های قطار شهری باعث شده بود چشم انتظاری شهروندان تبریزی سال‌ها به طول انجامد.

تکرار وعده راه اندازی مترو تبریز در میان شهروندان تبریزی تا سال گذشته باعث شده بود خبر راه اندازی آن دیگر چندان جدی گرفته نشود چرا که این امر تقریبا تبدیل به یک عادت شده بود که هر از گاهی خبری در مورد ورود و بهره برداری تا فلان مدت مطرح شود. کارهای بزرگی در این زمینه انجام یافته است و چند سالی است که حتی 6 کیلومتر اول منتظر واگن ها است اما به نظر می رسد با ورود واگن ها دیگر باید حرکت قطار شهری در تبریز را جدی گرفت.

پیشرفت روند ساخت مترو نیاز به اعتبارات زیاد و البته مداوم دارد و در چند سال گذشته نیز با ایجاد مشکلات گوناگون و محقق نشدن سهم دولت از اعتبارات عمرانی شکل کندی به خود گرفت و بر برخی مشکلات مالی و ارزی نیز دامن گیر مشکلات عدیده ای شد.

در مورد واگن ها نیز شرکتی بنام شرکت مادر تخصصی، موضوع واگن های مترو را آنقدر بغرنج و پیچیده کرد تا اینکه شهردار تبریز با هیئتی عازم چین شد و با مذاکراتی قرار شد موضوع توسط خود مسئولان شهری پیگیری و حل و فصل شود.

کارگاه های عمرانی در زیر شهر همچنان فعالند و با ورود اولین سری از واگن های قطار شهری فعال تر هم خواهد شد چرا که انتظار شهروندان از مسئولین شهر به مراتب زیادتر و بهره برداری از آن شیرینی استفاده از این وسیله نقلیه را در کام آنها شیرین تر هم خواهد کرد. شهر تبریز از صد و چندی سال قبل خاطره ای از مترو شهری -نه به شکل امروزی- بلکه از نوع اولیه خود بنام قونقا دارد و امید است اکنون با چرخهای مزین شده بر روی ریلها گام مهمی در توسعه پایدار شهر برداشته شود و با پیگیری جدی مسئولین شهری روند اجرایی آن نیز بیش از گذشته سرعت یابد.

لازم است به این موضوع هم توجه کرد که تراموای یا همان قطار سبک شهری نیز قرار است با فراهم شدن مقدمات اجرایی تا دو سال آینده به بهره برداری رسد و شاهد سالهای خوبی برای شهروندان تبریزی در بخش حمل و نقل شهری باشیم.

انتهای پیام/