گره زدن آینده اقتصاد ایران به مذاکرات هسته‌ای اشتباه مسلم دولت بود

اسماعیل حسین‌زاده استاد دانشگاه دریک  (Drake) در ایالت آیووا آمریکا است. وی تحلیل خود در خصوص دلایل کاهش سرمایه گذاری خارجی در زمان ریاست جمهوری روحانی را در اختیار گروه اقتصادی خبرگزاری تسنیم قرار داده که در ادامه می خوانید:

چند دلیل عمده را می توان برای کاهش سرمایه گذاری خارجی در زمان ریاست جمهوری روحانی مورد تأکید و اشاره قرار داد:

• اولین دلیل مربوط به سیاست تجارت خارجی یا بازرگانی بین المللی دولت روحانی است

یکی از دلایل عمده کاهش سرمایه گذاری تولیدی (اعم از خارجی و داخلی) در ایران را می توان به سیاست تجارت خارجی یا بازرگانی بین المللی دولت آقای روحانی نسبت داد.این سیاست که از یک طرف درهای مملکت را به روی واردات بی حساب و کتاب کالا های خارجی باز گذشته  و از طرف دیگر تشویق یا حمایتی از صادرکنندگان به عمل نمی آورد، انگیزه  سرمایه گذاری و تولید در داخل ایران را از بین برده است. سرمایه دار (چه داخلی چه خارجی) قبل از اینکه رقمی در راه های تولیدی سرمایه گذاری کند، به بازار فروش تولیدات آینده اش می اندیشد و وقتی می بیند که تولیدات خارجی بازار داخلی را قبضه کرده اند، دلیلی برای سرمایه گذاری تولیدی نمی بیند.

قبل از ریاست جمهوری آقای روحانی، دولت ایران از تحریمهای ظالمانه به عنوان توفیقی اجباری استفاده می کرد برای توسعه اقتصادی، صنعتی شدن و خودکفایی. در این راستا، هم واردات را ارجحیت بندی و تا اندازه ای کنترل می کرد و هم صادرات را تشویق و حمایت می کرد. این سیاست تجارت خارجی تا حدی بازار فروش را برای تولید کنندگان داخلی تضمین می کرد. نتیجه منطقی این سیاست افزایش سرمایه گذاری مستقیم/مولد (هم داخلی و هم خارجی) در ایران بود. آمار و ارقام آنکتاد سازمان ملل این روند رو به افزایش سرمایه گذاری خارجی قبل از روی کار آمدن آقای روحانی را به وضوح نشان می دهد. طبق این آمار، میزان سرمایه گذاری خارجی در ایران از  2 میلیارد و 983 میلیون دلار در سال 2009 به  3 میلیارد و 649 میلیون دلار در سال2010،  به 4 میلیارد و 277 میلیون دلار در سال 2011، و به  4 میلیارد و662 میلیون دلار در سال 2012افزایش یافت.

بر عکس، در سال 2014 (نخستین سال اجرای توافق هسته ای موقت و «تعامل» دولت آقای روحانی با دنیای غرب) ایران توانست تنها 2میلیارد و 105 میلیون دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب کند. این رقم نسبت به سال قبل (2013) حدود 31 درصد کاهش داشت. ایران در سال 2013 بالغ بر 3 میلیارد و 50 میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی جذب کرده بود. این رقم نیز نسبت به سال 2012  کاهش قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. کاهش سرمایه گذاری مستقیم/مولد در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی نتیجه منطقی سیاست عدم حمایت دولت او از تولید یا بازار داخلی است.

• دومین دلیل، گره زدن آینده اقتصاد ایران به آینده مذاکرات هسته ای است

دلیل دیگر کاهش سرمایه گذاری مستقیم در ایران را می توان به گره زدن آینده اقتصاد ایران به آینده مذاکرات هسته ای نسبت داد. آینده مبهم و مشکوک این مذاکرات صنعتگران، کشاورزان، بنگاه های تولیدی، و بطور کلی بازار ایران را به بلاتکلیفی فلج کننده ای مبتلا کرده است که در آن سرمایه دار، چه داخلی یا خارجی، تمایلی به سرمایه گذاری بلند مدت تولیدی ندارد. شواهد نشان می دهد که با توجه به سیاست درها یا مرزهای باز و برون گرای دولت آقای روحانی، از نظر صنعتگران، کشاورزان و صاحبان بنگاهای تولیدی تعامل با قدرتهای غربی و مذاکرات هسته ای بیشتر شباهت به یک بازی «باخت- باخت» دارد تا «برد- برد». بدین معنی که تولیدکنندگان ایران، چه صنعتی و چه کشاورزی، نه تنها نگران شکست مذاکرات هستند، بلکه شاید مهمتر از آن نگران رسیدن به توافقی هستند که واردات ایران را بیش از پیش افزایش داده و لذا تولید آنها را باز هم محدود تر و یا حتی به تعطیلی کشانده، و به این ترتیب  بازار ایران را عمدتا تبدیل به یک بازار مصرف کالاهای خارجی بکند.

• سوم دلیل، متوقف کردن یا معلق کردن قراردادها و سرمایه گذاریهای خارجی دوره احمدی نژاد است

دلیل سوم کاهش سرمایه گذاری خارجی در زمان ریاست جمهوری آقای روحانی این است که دولت وی خیلی از قراردادها و سرمایه گذاریهای خارجی که در زمان دولت آقای احمدی نژاد به اجرا درآمده بود را متوقف یا معلق کرده است. به امید اینکه مذاکرات هسته ای به نتیجه رسیده و سرمایه گذاران غربی بیایند جای سرمایه گذاران غیر غربی را بگیرند. به عنوان مثال، سیدمسعود میرکاظمی، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون انرژی در مجلس، اخیرا فاش کرد که: "الان همه پروژه‌های نفت خوابیده است و تقریباً نفت را تعطیل کرده‌اند. منتظر هستند 1+5 به نتیجه برسد تا اروپایی‌ها بیایند سرمایه‌گذاری کنند. حتی چینی‌ها را هم بیرون کردند. متوجه نمی‌شویم که این چه کاری است!" وی همچنین گفت: "من این را با اطمینان می‌گویم که امروز واقعاً نفت و گاز تعطیل شده است."

انتهای پیام/