یادداشت|تجلّی "وحدت" در سیرۀ امام جواد(ع)

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حجت‌الاسلام محمدحسین مختاری رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به مناسبت شهادت امام جواد علیه‌السلام در یادداشتی برای تسنیم نوشت: 

دعوت به وحدت اجتماعی در راستای ایجاد انسجام و محبت در میان مسلمانان و اجتناب از تفرقه و اختلاف‌افکنی‌های بی‌حاصل اجتماعی و سیاسی از جمله مهم‌ترین اصول و دستورات ائمۀ معصومین علیهم‌السلام به شمار می‌رود؛ چراکه امامان معصوم علیهم‌السلام همواره نسبت به وحدت اسلامی دغدغه داشته و همواره بر اجرای وحدت تأکید ورزیده و به تحقق آن می‌اندیشیدند.

در این میان عصر و زمانۀ امام جواد علیه‌السلام از ویژگی‌هایی خاص برخوردار است؛ چراکه وجود فرقه‌ها و نحله‌های گوناگون به نوبۀ خود زمینه ایجاد شکاف و اختلاف را در جامعه رقم می‌زد، لذا آن حضرت برای برون‌رفت از بحران تفرقه‌گرایی، راهکارهایی را برای تحقق وحدت اسلامی به کار می‌بردند.

امام جواد علیه‌السلام همواره بر رفع اختلاف توجه داشته و نسبت به آن تأکید می‌کردند، آن حضرت در فرازی، از خداوند می‌خواهد تا تفرقه و اختلاف را از بین برده و اتحاد را جایگزین آن کند؛ «الهی .... یمُوتَ اِلاخْتِلافُ وَ یحْیا اِلایتِلافُ». آن حضرت در سیره و گفتار خود راهکارهای مؤثری برای تحقق وحدت اسلامی بیان کرده‌اند؛ از احترام و استماع و تحمل دیدگاه‌های مخالفان گرفته تا تأکید بر اصول مشترک مسلمانان همچون قرآن و سیره نبوی که همه و همه از وحدت‌گرایی امام جواد علیه‌السلام حکایت دارد.

احترام به مخاطب، ضرورت راهبردی در وحدت اسلامی

اینگونه است که آن حضرت در مناظرات خود همواره بر صبر و مدار، و احترام و پیرهیز از تند خویی تأکید کرده‌اند. این رویکرد امام محمد تقی علیه‌السلام در احترام محوری به مخاطب آنچنان بر مخالفان تأثیرگذار بود که به مروز زمان تعابیر احترام‌آمیز مخالفان را نسبت به حضرت بر می‌انگیخت. اینچنین احترام به مخاطب در مکتب امام جواد تأثیر شگرف خود را در ایجاد وحدت اسلامی به منصۀ ظهور می‌رساند؛ چراکه بدون احترام به مخاطب، تحقق وحدت در اسلام، سرابی بیش نخواهد بود.

پرهیز از تحریک احساسات مذهبی

احترام به دیدگاه مخالف و پرهیز از تحریک احساسات مذهبی آنان، از جمله اصول مترقی در سیرۀ عملی امام جواد(ع) است که اصل وحدت را در جامعه اسلامی هموار می‌کرد. بدین نحو که امام جواد با استفاده از عقیده مخاطب و استناد به سخن مخالفانش، بدون آنکه اختلاف و تشنجی در جلسه ایجاد شود با شیوه‌ای مناسب استدلال‌های طرف مقابل را رد و در عین حال شرایطی را ایجاد می‌کرد تا پذیرش استدلال‌ها مهیا شود.

تحمل و شنیدن نظرات مخالف از جمله مؤلفه‌های راهبردی برای تحقق وحدت اسلامی است، مسأله‌ای مهم که متأسفانه در عصر و زمان کنونی مورد بی‌اعتنایی برخی بزرگان و دولتمردان جوامع اسلامی قرار گرفته که ارمغانی جز تشدید اختلافات به همراه نداشته است.

در این میان امام جواد (ع) همچون دیگر امامان معصوم از روش‌های مسالمت‌آمیز در مواجهه با مخالفان بهره گرفته و به مخالفان اجازه ابراز عقیده را می‌داد و با آرامش و حوصله سخنان آنان را می‌شنید و به روش مناسب پاسخ آنان را بیان می‌کرد.

تأکید بر ارزش های مشترک اسلامی

تأکید بر اصول مشترک و استناد به قرآن و سیرۀ نبوی از مهم‌ترین راهکارهای تحقق وحدت اسلامی به شمار می‌آید که تجلی آن در تعالیم و آموزه‌های ائمه معصومین علیهم‌السلام به ویژه امام جواد علیه‌السلام به شدت مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت این مسأله وقتی دو چندان می‌شود که بدانیم امامت امام جواد علیه‌السلام به دلیل کم سن بودن، به چالش کشیده شده بود؛ لذا پاسخی محکم و اساسی به مخالفان بر مدار قرآن کریم و سیرۀ نبوی انکارناپذیر بود.

از این رهگذر امام(ع) با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و ارائۀ پاسخی محکم و غیر قابل انکار، امامت در سنین کودکی را اثبات کرد؛ آن حضرت با ارائۀ شواهدی از انبیای گذشته همچون حضرت یحیی علیه‌السلام و حضرت یوسف علیه‌السلام که در کودکی به مقام هدایت امت رسیده بودند، چالش پیش روی وحدت اسلامی را مرتفع کردند.

آری آن حضرت با استناد فراگیر به آیات قرآن کریم و سیره و سخنان پیامبر اکرم(ص) در مناظرات مختلف علمی، مذهبی و فقهی و فرقه‌ای، بدون هرگونه بی‌احترامی و رفتار و گفتار تنش زا در مواجهه با مخالفان، راهکارهایی عملی برای اجرایی کردن وحدت در جامعه اسلامی در پیش گرفتند و اینچنین در عمل تبعیت از قرآن و سیرۀ نبی مکرم اسلام را به مانند دیگر ائمۀ معصومین(ع) به منصۀ ظهور رسانده و بسط و گسترش وحدت را در جوامع اسلامی بیش از پیش مورد اهتمام قرار دادند.

انتهای پیام/