گزارش| انتشار کتابهای ترجمه فرصتی به نفع ناشران کودک و نوجوان
گروه استانها- درباره دلایل افزایش کتابهای ترجمه در بازار ادبیات کودک و نوجوان و چالش‌های به وجود آمده در این زمینه نظرات و دیدگاه‌های گوناگونی از سمت کارشناسان این حوزه وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان ، 10 سالش بود و با هیجان به همراه خواهرش در میان قفسه کتابهای نوجوان چرخ می‌زد و از متصدی فروشگاه سراغ فصل جدید رمانی را می‌گرفت که هنوز نسخه ترجمه شده آن منتشر نشده بود از او درباره علاقه‌اش به کتاب و کتابخوانی پرسیدم، این که عموما چه نوع کتاب‌هایی را برای مطالعه انتخاب می‌کند با لحنی قاطع پاسخم را می‌دهد و می‌گوید: فقط ژانر وحشت و دیگر هیچ کتابی برایم جذابیت خواندن ندارد.
خواهرش در مخالفت با برادرش وارد گفت‌وگوی دونفره ما می‌شود و می‌گوید: کتابهای ترجمه ذائقه و به دنبال آن روحیات کودکان را متحول ساخته هر چند بهترین راهکار برای آشنایی کودکان با فرهنگ، عقاید و نگرش ملت‌های دیگر، مطالعه کتابهای ترجمه است اما برخی از این کتاب‌ها فضای بسیار ناملایم و هراس انگیزی را برای کودکان ترسیم می‌کنند و نسلی که شیفته هیجان است جذب مطالعه این کتاب‌ها می‌شود.
این پدیده سبب نگرانی بسیاری از والدین شده و آنها معتقدند این روزها با گسترش ارتباطات و پیشرفت صنعت ترجمه، محتوای ادبیات کودک و نوجوان دچار تغییرات عمده‌ای شده است؛ کتابهای ترجمه در حوزه کودک و نوجوان از کتابهای تالیفی سبقت گرفته‌اند و قفسه بخش کودک و نوجوان فروشگاه‌های کتاب پر از کتاب‌هایی با نویسندگان خارجی و مترجمان ایرانی است.
درباره دلایل افزایش کتابهای ترجمه در بازار ادبیات کودک و نوجوان و چالش‌های به وجود آمده در این زمینه نظرات و دیدگاه‌های گوناگونی از سمت کارشناسان این حوزه وجود دارد که در ادامه با یکی از پژوهشگران ادبیات کودک و نوجوان درباره این مسئله به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
به اسم کودکان به کام ناشران
فاطمه معدنی نویسنده، مترجم و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان درباره دلایل افزایش کتابهای ترجمه در بازار ادبیات و نشر نکات قابل توجهی را در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم بیان کرده است، او معتقد است انتشار کتابهای ترجمه نسبت به کتابهای تالیفی از نظر اقتصادی برای ناشران کم هزینه‌تر است و آنها تنها موظف به پرداخت حق الترجمه هستند، این موضوع در نهایت سبب افزایش بی‌رویه کتابهای ترجمه در صنعت ادبیات و نشر شده است و ناشران، نویسندگان و مترجمان را فقط به سمت تولید کتابهای ترجمه سوق می‌دهند.
وی ادامه می‌دهد: از نگاهی دیگر برخی از کتابهای ترجمه در شاخه ادبیات کودک و نوجوان، درون مایه و تصویرسازی چشمگیری دارند، چرا که عموما مترجمان در حوزه‌های مختلف، بهترین آثار هر کشور را برای ترجمه گزینش می‌کنند تا نمونه‌های خوبی به بازار ادبیات و نشر وارد شود، همین مسئله گاهی باعث می‌شود مخاطبان کتابهای خارجی و ترجمه شده را در سطح بالاتری از کیفیت ارزیابی کنند، در حالی که در ادبیات ملت‌های گوناگون نیز کتابهای ضعیف و متوسط نیز عرضه می‌شود اما مترجمان سعی می‌کنند باکیفیت‌ترین آثار را برای ترجمه انتخاب کنند.
عدم رعایت حق تکثیر در عرضه کتابهای ترجمه
نویسنده و مترجم کتاب کودک درباره یکی دیگر از دلایل تنوع کتاب های ترجمه بیان کرد: نویسندگان انگلیسی زبان نسبت به نویسندگان فارسی زبان از جامعه آماری بیشتری برخوردارند و به دنبال آن تنوع ایده و محتوای بیشتری در این آثار وجود دارد، در واقع مخاطبان کودک و والدین آنها در موضوعات و ژانرهای گوناگون به راحتی می‌توانند کتابهای ترجمه مفیدی را برای مطالعه انتخاب کنند.
وی درباره یکی از مشکلات ناشران در زمینه انتشار کتاب ترجمه گفت: ایران معاهده بین‌المللی حق تکثیر را نپذیرفته است، به همین خاطر زمانی که نخستین نسخه ترجمه شده یک کتاب در بازار با استقبال مواجه می‌شود، ناشران دیگر همان کتاب را با ترجمه‌ای متفاوت در بازار عرضه می‌کنند بدون آن که لازم باشد حق تالیفی به ناشر اصلی آن کتاب پرداخت شود؛ این مسئله فعالیت ناشران را چالش‌های اقتصادی گوناگونی مواجه کرده است.
معدنی معتقد است علاقه مندی کودکان به کتابهای ترجمه به تنهایی مسئله مشکل آفرینی نیست بلکه موجب وسعت نگاه و شکل‌گیری جهان‌بینی کودکان می‌شود اما این روزها محتوای کتابهای ترجمه دچار تغییرات عمده‌ای شده است که لازم است والدین و مربیان کودک با آگاهی و دقت بیشتری به انتخاب کتاب‌ها دست بزنند.
جولان خطرناک کتابهای زرد در بازار ادبیات کودک و نوجوان
نویسنده و کارشناس کتاب کودک با بیان این که در سال‌های اخیر تنوع قالب‌های ادبی در ادبیات کودک و نوجوان ریزش پیدا کرده است تصریح کرد: بیشتر کتابهای ترجمه در گروه سنی ب و ج، در دو ژانر طنز و وحشت در بازار عرضه می‌شود، برخی از کتابهای طنز به سمت شوخی‌های سطحی و تمسخر پیش رفته‌اند که برای کودکان جذاب است و ناشران با سوء‌استفاده از علاقه کودکان تنها کتابهای طنز و مصور را منتشر می‌کنند، این مسئله سبب موجب می‌شود کودکان در امر کتابخوانی، تک بعدی رشد کرده و تصور آنها از کتاب تنها مطالب طنز سطحی باشد.
وی افزود: فقدان نظارت رسمی بر محتوا و کیفیت کتابهای ترجمه کودک و نوجوان موجب انتشار بی‌رویه کتابهای زرد شده است، برخی از انتشارات کشور بدون هیچ گونه ارزیابی و سنجشی با کسانی که تنها اندکی توانایی نویسندگی داشته باشند همکاری می‌کنند و ترجمه کتاب را به دست آنها می‌سپارند در حالی که اگر نهادهای مربوطه نگاه ویژه‌ای نسبت به ادبیات کودک و نوجوان داشته باشند، نویسندگان با انگیره و رغبت بیشتری به تولید اثر می‌پردازند و آمار کتابهای تالیفی در شاخه ادبیات کودک و نوجوان، افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
انتهای پیام/ح
