به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، مساله انتقال قدرت در آسیای مرکزی یک بازی ظاهرا ساده، اما با پیچیدگیهای بسیار زیاد است. روی کاغذ همیشه رئیسجمهور فعلی اصلیترین گزینه تدوام حضور در قدرت و تمدید جایگاهش است. روسای جمهوری که در این منطقه بیش از 10 سال به صورت متوالی بر مسند قدرت بودهاند بسیار زیاد هستند. عسکر آقایف در قرقیزستان، صفرمراد نیازاف در ترکمنستان، اسلام کریماف در ازبکستان، نورسلطان نظربایف در قزاقستان، قربانقلی بردیمحمداف در ترکمنستان و امامعلی رحمان در تاجیکستان. تغییراتی هم که در این کشورها در جایگاه رئیسجمهور به وجود آمده جالب توجه است.
در آسیای مرکزی طی سالهای پس از فروپاشی شوروی، 2 رئیسجمهور به واسطه مرگ از جایگاه خود کنار رفتهاند (نیازاف و کریم اف)، یک رئیسجمهور بر اثر انقلاب رنگی و کودتا مجبور به استعفا شده (آقایف) و یک رئیسجمهور خود در یک فرایند سیاسی مهندسی شده استعفا داده است (نظربایف). تنها گزینه مسالمتآمیز و بدون هیچ یک از این فرایندهای مهندسی شده مربوط به آلماسبیک آتامبایف در قرقیزستان است. با این حال وی نیز اکنون توسط نیروهای امنیتی قرقیز بازداشت شده و در زندان به سر میبرد.
با این حال در تمام این کشورها تنها کشوری که هنوز هیچ انتقال قدرتی در آن صورت نگرفته است، تاجیکستان میباشد (با صرف نظر از تحولات سال نخست و رئیسجمهور رحمان نبیاف). از همین رو، داغترین بحث این روزهای انتقال قدرت در آسیای مرکزی معطوف به امامعلی رحمان شده است. سال 2020 دور چهارم ریاست جمهوری خود را با بیش از 20 سال حضور در قدرت به پایان میرساند، سوالات را در خصوص تداوم حضورش و یا جایگزینی یک چهره جدید مطرح کرده است.
در حال حاضر اصلیترین گزینهای را که تحلیلگران بر اساس شواهد سالهای اخیر مطرح میکنند، فرزند وی رستم است.
در همین راستا، سامانه «اخبار» که از رسانههای نزدیک به اپوزوسیون تاجیک است، طی یک سال اخیر اقدام به برگزاری یک نظرسنجی اینترنتی در خصوص انتخابات سال 2020 در تاجیکستان نموده که نتایج آن جالب توجه میباشد. البته باید در نظر داشت چنین نظرسنجی به جهت آن که دارای مخاطبین عمدتا اپوزوسیون بوده و احتمالا مشارکتکنندگان در آن اکثرا اقشار مخالف دولت هستند، به لحاظ اصول علمی آماری دارای اعتبار کمتری است، لکن نوع پرسش و میزان آراء مطرح شده به لحاظ رسانهای دارای نکات جالب توجهی است.
در این نظرسنجی این پرسش مطرح شده بود که «در سال 2020 چه کسی رئیسجمهور تاجیکستان خواهد بود؟». در گزینههای پاسخ 4 چهره سیاسی مطرح تاجیک از جمله امامعلی رحمان (رئیسجمهوری فعلی این کشور)، رستم امامعلی (فرزند ارشد رئیسجمهور و شهردار فعلی دوشنبه که اصلیترین گزینه در انتقال قدرت شناخته میشود)، محمدسعید عبیداللهاف (رئیس مجلس عالی که طبق قانون در صورت استعفا یا بروز هر حادثهای برای رئیسجمهور، به عنوان رئیسجمهور موقت تعیین میشود)، محیالدین کبیری (رهبر حزب نهضت اسلامی، به عنوان اصلیترین چهره اپوزوسیون) مطرح شدند. 3 گزینه دیگر نیز از جمله «یک نفر دیگر از خانواده رئیسجمهور» (شاید آزاده امامعلی، دختر امامعلی رحمان که هماکنون عضو مجلس عالی و رئیسدفتر رئیسجمهور است) و «یک نفر دیگر (غیر از گزینههای مطرح شده)» و «نمیدانم» آمده بود.
در این راستا در رده نخست، 2112 نفر معادل 29 درصد کل آراء، بر آناند که در سال 2020 رئیسجمهور تاجیکستان محیالدین کبیری، رهبر «حزب نهضت اسلامی تاجیکستان» و «پیمان ملی تاجیکستان» به عنوان یک ائتلاف میان گروههای اپوزوسیون تاجیک، خواهد بود.
همچنین 2053 نفر یا 28 درصد آراء که دومین جایگاه را در میان آراء داشت، رستم امامعلی که هماکنون شهردار پایتخت میباشد، به عنوان رئیسجمهور جدید تاجیکستان معرفی کردند.
تصویر نتایج نظرسنجی
سومین جایگاه نیز که 21 درصد آراء، معادل 1588 رای را کسب کرده است، خود شخص امامعلی رحمان است. این پاسخدهندگان بر این عقیدهاند که رحمان یک دوره دیگر نیز به عنوان رئیسجمهور تاجیکستان فعالیت خواهد کرد تا رکورد روسای جمهور آسیای مرکزی (که اکنون در اختیار نورسلطان نظربایف است) در «ابقاء در جایگاه رئیسجمهور» شکسته شود.
2 درصد دیگر نیز بر این عقیده بودهاند که رئیسجمهور آینده حتما از خانواده امامعلی رحمان خواهد بود، ولی غیر از خود شخص رئیسجمهور و رستم، فرزند ارشدش. بدین ترتیب، مجموع افرادی که معتقدند قدرت در خانواده امامعلی رحمان باقی میماند، معادل 51 درصد رای دهندگان، یعنی بیش از نیمی از آراء بوده است. با این تحلیل، محیالدین کبیری بهرغم آن که بیشترین آراء را در میان گزینهها به دست آورده است، اما در رقابت با خانواده رحمان، عقب میافتد.
همچنین 166 نفر یا 2 درصد نیز بر این عقیده بودهاند که محمدسعید عبیداللهاف، که یک چهره نزدیک به روسیه محسوب میشود، به عنوان رئیسجمهور آینده تاجیکستان انتخاب خواهد شد. در همین حال 6 درصد، معادل 451 نفر نیز معتقدند در سال 2020 یک چهره جدید و مجزای از این افراد انتخاب خواهد شد. در نهایت نیز 853 نفر یا 12 درصد آراء نیز به این سوال پاسخ دادهاند که هیچ نظری نسبت به این موضوع ندارند.
البته در این میان باید به چند نکته دیگر نیز اشاره کرد. در نظر سنجی مذکور، از میان گزینههای اپوزوسیون تنها به محیالدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان بسنده شده است. با این حال، چهرههای دیگری همچون سهراب ظفر، رهبر گروه سیاسی 24 را نیز میتوان یک گزینه، ولو با شانس کمتر در نظر گرفت. همچنین تحلیلگران برخی چهرههای دیگر تاجیک همچون داداجان عطاءاللهاف، کرامت شریفاف و یا عزت امان را نیز به عنوان گزینههایی که حداقل میتوانند در این فرایند دارای شانس باشند عنوان کردهاند. در داخل تاجیکستان نیز رهبران برخی احزاب نظیر سوسیال دموکرات یا گروههای دیگر که نزدیک به دولت هستند نیز میتوانند گزینههای احتمالی، ولو کمتاثیر باشند.
همچنین نکته دیگر در این زمینه قانون اساسی تاجیکستان است. بر اساس قانون و شرایط فعلی، محیالدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی حق شرکت در انتخابات را ندارد. چرا که فعالیت حزب نهضت اسلامی از سال 2015 در تاجیکستان ممنوع شده و شخص محیالدین کبیری نیز در دادگاه این کشور بنا بر اتهامات مطرح شده از سوی دولت، محکوم شده است. در صورت ورود به کشور، وی سریعا توسط نیروهای امنیتی بازداشت میشود.
علاوه بر این، بر اساس قانون اساسی تاجیکستان، نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری میبایست حداقل 10 سال آخر فعالیت خود را در تاجیکستان زندگی کرده باشند. با این حال شاهد آن هستیم که این چهرهها همچون محیالدین کبیری، سهراب ظفر، عزت امان، داداجان عطاءاللهاف و ... همگی حائز این شرایط نبوده و نمیتوانند در شرایط فعلی در انتخابات شرکت کنند. تنها سناریویی که برای این موضوع میتوان در نظر گرفت، تشکیل دولت انتقالی و اصلاح قانون اساسی برای حضور تمام گروههای اپوزوسیون است، که در شرایط فعلی بعید به نظر میرسد.
انتهای پیام/