ناحیه‌ای در مرز آسیا و اروپا میان دریای خزر و دریای سیاه است که رشته‌کوه قفقاز در آن واقع است. قفقاز جنوبی شامل کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و بخشهای کوچکی از شمال باختری ایران و شمال خاوری ترکیه می‌شود. اما قفقاز شمالی جزئی از روسیه است و شامل جمهوری‌های خودگردان داغستان، چچن، اینگوشتیا، اوستیای شمالی-آلانیا، کاباردینو-بالکاریا، کاراچای-چرکسیا، سرزمین کراسنودار، آدیغیه و سرزمین استاوروپول می‌شود.
چالش زنگزور؛ موضع ایران درباره تحولات قفقاز چیست؟
"ایوان کیسیک" کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به وضعیت قره‌باغ و موضع ایران در قبال آن نوشت: چشم‌انداز تهران برای قفقاز این است که سکان ثبات منطقه باشد، در حالی که قدرت‌های فرامنطقه‌ای می‌خواهند این ناحیه را به یک محل جدید برای التهاب‌آفرینی تبدیل کنند.
تاکید وزرای دفاع ایران و روسیه بر چارچوب ۳+۳ برای حل و فصل مسائل قفقاز
امیر آشتیانی با اشاره به تنش در منطقه قفقاز گفت:حفظ تمامیت ارضی کشورهای منطقه و مرزهای بین المللی جزو خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران است و در این رابطه قالب پیشنهادی ۳+۳ را یک راهکار برای حل مسالمت آمیز مشکلات و مسائل در منطقه قفقاز می‌دانیم.
گزارش نشست "رانه‌های ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی": قفقاز اولویت آخر روسیه شده است
مدرس دانشگاه اسلاو- ارمنی- روسی ارمنستان گفت: اولویت اول، دوم و سوم روسیه اوکراین است و قفقاز فعلاً اولویت روسیه نیست.
نگاهی به سیاست مستقلانه جمهوری اسلامی ایران در قبال تغییرات ژئوپلیتیکی در قفقاز
یکی از مهم‌ترین تغییرات ژئوپلیتیکی دهه اخیر در پی جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ رقم خورد. رویدادی که صحنه را برای تغییراتی مهم و سرنوشت‌ساز در مرز شمال غربی کشور مهیا کرد. سیدمهدی حسینی، پژوهشگر حوزه قفقاز در یادداشت خود روند تحولات منطقه را بررسی کرده است.
بهمن: پاسخ ایران به شیطنت اسرائیل در قفقاز می‌تواند شبیه پاسخ روسیه به حضور ناتو در اوکراین باشد
شعیب بهمن، کارشناس مسائل اوراسیا در سمینار "معادلات ژئوپلیتیک قفقاز، نقش‌آفرینان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای" گفت: پاسخ ایران به حضور معنادار اسرائیل در قفقاز می‌تواند همانند پاسخ روسیه به حضور ناتو در اوکراین باشد.
یادداشت ولایتی درباره مسائل اخیر بین ایران و جمهوری آذربایجان: من هم یک آذری هستم
مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور خارجی نوشت: امروز باید با صدای بلند اعلام کرد که هر آذری، ایرانی است و هر ایرانی آذری است؛ ولو این‌که آن آذری و ایرانی در خارج از ایران باشد و گذرنامه دیگری داشته باشد.
«دیپلماسی خاویار» باکو در ایران و اروپا چگونه کار می‌کند؟
یکی از اتاق‌های فکر فرانسوی که وابسته به نهادهای امنیتی فرانسه است، در گزارشی در سال ۲۰۲۱ درباره پولی که باکو در کشورهای اروپایی و ایران برای دیپلماسی خاویار هزینه می‌کند، سخن گفته است.
کاظمی: دالان تورانی در قفقاز، چین، روسیه و ایران را هدف قرار داده است
کارشناس مسائل قفقاز در خصوص اهداف ایجاد دالان تورانی ناتویی در قفقاز جنوبی گفت: این دالان، چین، روسیه و ایران را هدف قرار داده است.
برگزاری اولین نشست پلتفرم همکاری‌های منطقه‌ای قفقاز در مسکو
اولین نشست پلتفرم همکاری‌های قفقاز در مسکو برگزار می‌شود.
بیکدلی: ایران در سیاست عدم تغییر مرزها هیچگاه درنگ و تردید نداشته است
کارشناس مسائل قفقاز در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی تأکید کرد که ایران در سیاست عدم تغییر مرزها هیچگاه درنگ و تردید نداشته است.
ارمنستان از مواضع ایران مبنی بر احترام به تمامیت ارضی کشورها تقدیر کرد
وزیر امور خارجه ارمنستان در گفتگوی تلفنی با وزیر امور خارجه کشورمان، با تقدیر از مواضع جمهوری اسلامی ایران مبنی بر احترام به تمامیت ارضی کشورها، بر عزم کشورش برای ارتقاء همه‌جانبه روابط با ایران تأکید کرد.
سخنی با تصمیم سازان سیاست خارجی کشور در حوزه ترکیه و قفقاز
محاسبه نادرست از توان و ضعف و البته نیازهای خود و سایر بازیگران در قفقاز در کنار افراط و تفریط هایی که در تحلیل پدیده‌ها در عرصه سیاست خارجی رخ می‌دهد، ایران را به بازیگر حاشیه‌ای یا مودبانه آن "بازیگر فرمایشی" تبدیل کرد.
دستان ایران در برابر ترکیه و آذربایجان بسته نیست ـ بخش آخر
شواهد میدانی در ترکیه نشان‌دهنده افول اردوغان است و نظرسنجی‌ها خبر از کاهش محبوبیت آکپارتی می‌دهد، بنابراین معقول نیست که جمهوری آذربایجان سرنوشت خود را به تبعیت از اهداف اردوغان و آکپارتی گره بزند.
سیاست خارجی سرگردان در قفقاز و فرصت‌های از دست رفته
سرگردانی و فقدان تصمیم گیری یکپارچه و واحد در حوزه قفقاز، بیش از هر چیز دیگری به عنوان ضعف دستگاه دیپلماسی در ۸ سال گذشته به چشم می‌خورد. هنوز روشن نیست که راهبرد و کلید واژه سیاست ایران در قفقاز چه بوده است.
اندیشکده آمریکایی بررسی کرد؛ رئیسی با ماجراهای قفقاز چه خواهد کرد؟
یک عامل تحریک کننده برای تهران در حوزه قفقاز، گسترش فعالیت‌های اطلاعاتی غرب و رژیم صهیونیستی در مرزهای شمالی این کشور است. برخی از تحلیلگران ظاهراً طرفدار جمهوری آذربایجان در اندیشکده‌های واشنگتن به اقدامات تحریک آمیزی در این ارتباط روی آورده‌اند.
اوراسیا نت: با آمدن رئیسی شاهد هماهنگی‌های بیشتر دیپلماتیک و امنیتی در قفقاز خواهیم بود
وضعیت فعلی قفقاز هر دولت ایرانی با هر تفکری را وادار می‌کند تا توانایی‌های بازدارندگی خود در قفقاز جنوبی را افزایش دهد. محافظه کاری رئیسی و نزدیکی او با سپاه، هماهنگی‌های دیپلماتیک و امنیتی بیشتری را موجب می‌شود.
اندیشکده آمریکایی کوئینزی: ایران به دنبال نقشی تازه در قفقاز پساجنگ است
تبریک وزیر خارجه ایران در باکو درباره پیروزی جمهوری آذربایجان چرخشی در بیانیه‌های قبلی تهران محسوب می‌شود. او گفت: خوشحالیم که آذربایجان سرزمین‌های خود را بازگرداند، حالا که یکپارچگی ارضی محقق شد و اشغال پایان یافت، ما در موقعیتی عادی به سر می‌بریم.
ظریف: روابط ما با ترکیه بسیار مهم است/ به دنبال تقویت همکاری‌های چندجانبه در منطقه قفقاز هستیم+فیلم
وزیر امور خارجه کشورمان در بدو ورودش به ترکیه روابط تهران-آنکارا را بسیار مهم و حیاتی توصیف کرد و از تلاش ایران، ترکیه، روسیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان برای تقویت همکاری‌های چندجانبه در قفقاز به‌ویژه در حوزه ترانزیت خبر داد.
