شاه‌حسینی: هنر انقلاب استشهادی است/عده‌ای آوینی را بدون ذکر فرجام او تفسیر می‌کنند
خبرگزاری تسنیم: مجید شاه حسینی پژوهشگر، هنر انقلابی را هنر استشهادی خواند و گفت: شهید آوینی هنرمندانه راه زندگی را تمام کرد و عجیب است که این روزها کسانی آوینی را بدون ذکر این فرجام تفسیر می‌کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نخستین برنامه از نشست‌های پژوهشی روز هنر انقلاب با موضوع «نظریه‌پردازی و آموزش در هنر انقلاب اسلامی» با حضور صاحب‌نظرانی چون مجید شاه‌حسینی پژوهشگر، منتقد سینما و استاد دانشگاه، ایرج داداشی پژوهشگر و استاد دانشگاه و مجید جعفری لاهیجی پژوهشگر صبح امروز در تالار مهر حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.
مجید شاه‌حسینی که با موضوع «هنر تراز انقلاب اسلامی ایران» سخنرانی کرد، با اشاره به منشور هنر امام خمینی(ره) منتشر شده در تاریخ 30 شهریور سال 67 گفت: امام(ره) در آغاز منشور هنر انقلاب اسلامی به هنرمندی رزمندگان ما در جنگ تحمیلی اشاره می‌کنند و می فرمایند که خون صدها شهید فرزانه در جبهه‌های عشق و عرفان و شرف و غرور سرنوشت زوال‌ناپذیر هنری ما ست و در پایان این منشور ارزشمند هم باز به هنرمندان جبهه‌های جنگ تحمیلی اشاره کرده و مصادیق هنر آنها را زیبایی و پاکی دل‌ها، عشق و عرفان و هنر ولایی برمی‌شمرند.
شاه حسینی مورد توجه قرار نگرفتن منشور هنر انقلاب را که توسط امام(ره) منتشر شده عجیب خواند و افزود: شهید آوینی پس از انتشار این منشور چنان جانش به وجد آمد که این شیدایی بهانه‌ای شد تا در سال 68 به همت او ماهنامه سوره منتشر شود.
منشور هنر امام خمینی(ره) مانیفست هنر انقلاب اسلامی است
وی منشور امام(ره) برای هنر انقلاب را مانیفست هنر انقلاب اسلامی خواند و تاکید کرد: منطقا راهکار هنر انقلاب اسلامی را باید از این منشور بجوییم؛ هر چه در این منشور بیشترمداقه می‌کنیم آن را سرشار از زیبایی، عرفان، عشق، ولایت‌پذیری می بینیم و آنچه این منشور از آن عاری است هنر به تعبیر امروزی در غرب است؛ اگر این منشور از آغاز انتشار در دستو کار دانشگاه‌های ما قرار می‌گرفت امروز بعد از 2 دهه دستاوردهای بیشتری در این زمینه داشتیم.
این صاحب‌نظر عرصه هنر انقلاب اسلامی اظهار کرد: اگر امروز بعد از سی و اندی سال همچنان در حال دست و پا زدن در کوچه پس‌کوچه‌های فرمالیسم هستیم و غایت هنر را در فرم جستجو می‌کنیم و نتوانسته‌ایم راه خود را بیابیم به دلیل غفلت از غایتی است که امام(ره) در این منشور برای هنر توصیف کرده‌اند؛ فراز و فرجام منشور هنر امام(ره) ما را به خون هنرمندان دفاع مقدس ارجاع می‌دهد و این رمز ارتقای ماست.
وی افزود: اگر آوینی در خیل هنرمندان ما اولین کسی بود که در این دانشگاه آموختن را آموخت باید همچنین او را نخستین فارغ‌التحصیل دانشگاه امام(ع) دانست زیرا زندگی این دنیایش با شهادت ختم شد.
شخصیت آوینی همچنان مهجور است
این استاد هنر دانشگاه شخصیت شهید آوینی را مهجور خواند و گفت: باید به یاد داشته باشیم که فراز آوینی، فرجام او بود؛ شهادت خونین او، شهادت به مبانی هنر انقلاب اسلامی بود، او آنگونه که باید هنرمندانه راه زندگی را تمام کرد و عجیب این است که این روزها کسانی بدون ذکر این فرجام آوینی را تفسیر می‌کنند.
شاه‌حسینی در ادامه سخنانش تاریخچه ای از تحولات صد سال اخیر در غرب ارائه کرد و تاثیرات این رویدادهای تاریخی بر هنر غرب را برشمرد؛ به گفته او جنگ صد سال پیش در غرب، تاریخ هنر غربی را عمیقا تحت تاثیر قرار داد.
وی گفت: انسان قرن 19 که در دنیایی تکنولوژی زده و بنیاد گرفته بر مبانی امانیسم تصور می‌کرد می‌تواند همه امور را در ساحت‌های مختلف فرهنگ و ارتباطات و رسانه و ... با کفایت خود و اومانیسم به دست گرفته و حل و فصل کند؛ تحت تاثیر ناتورالیسم و داروینیسم نگاه علم‌زده انسان غربی حتی به حیطه هنر هم وارد شد و کم‌کم از هنر علمی سخن به میان آوردند.
این منتقد سینمایی خاطرنشان کرد: انسان پایان قرن 19 غرب خود را بر فراز بام تاریخ می‌دید و این غرور را بر هنر هم تسری داد؛ اما پس از جنگ جهانی اول دو مکتب دادائیسم و سوررئالیسم سربرآوردند غربیان و سرآمد آنها هنرمندان غربی از خویش پرسیدند چه کردیم که این همه تلخی به حیات ما راه یافته است!
وی افزود: از سوی دیگر شرایط به گونه‌ای پیش رفته بود که نسبیت‌باوری اخلاقی در غرب حاکم بود و این نگاه به زیبایی‌شناسی و هنر هم راه یافت، به طوری که هنر را فرم صرف دانستند و به نحو فزاینده از آن معنازدایی کردند و نتیجه این رویکرد در هنر غربی چیزی است که امروز شاهد آن هستیم.
شاه‌حسینی در ادامه اظهار کرد: شاید آموزش هنر پس از انقلاب اسلامی امری سهل تصور شده بود و عده‌ای فکر می‌کردند بر مبنای ترجمه منابع هنر غربی و اعمال تغییراتی در آن می‌شود مبانی هنر انقلاب اسلامی را پایه‌ریزی کرد.
وی افزود: از سویی هم برخی تصور می‌کردند که هنر امری ژنتیک است و انسان‌ها یا ذاتا هنرمند هستند و یا ذاتا نمی‌توانند هنرمند باشند و در بحث هنرمند بودن ذات و فطرت تعیین کننده است، از این رو نسبت هنر و حدیث نفس بسیار پررنگ شد و کسی نپرسید که در این نسبت، نفس که با آن حدیث می‌کنیم تا چه حد تزکیه و از نور جمال الهی متجلی شده شده است. هیچ کس از جایگاه مضامین اساسی مندرج در منشور امام خمینی(ره) نپرسید.
برای نیل به هنر دینی باید هنرمند دینی داشته باشیم
این منتقد ادامه داد: امروز به نظر می‌رسد که باید به این نتیجه رسیده باشیم که برای داشتن هنر دینی باید هنرمند دینی داشته باشیم که بر مبنای دین، تشیع و منشور امام(ره) تربیت یافته باشد.
شاه حسینی خاطرنشان کرد: اگر هنوز هم هنر را مجموعه‌ای از گزاره‌های معنایی و شایستگی‌های ذاتی بدانیم که در قالب فرم بروز و ظهور می‌یابند، همچنان بر همان دور باطل در حال طوافیم.
وی با هدف ارائه پیشنهاداتی برای نظریه‌پردازی هنر انقلاب اظهار کرد: آدرس این هنر را باید از معمار انقلاب بپرسیم. باید بدانیم که هنر انقلاب درست مانند هنر شیعی با مفهوم ولایت نسبتی نزدیک و غیر قابل انکار دارد. هنر انقلاب با تعیین دقیق مرزهای تولی و تبری شناخته خواهد شد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: یکی دیگر از مهمترین ویژگی‌های هنر انقلاب این است که مفهوم بلند شهادت با هنر شیعی و هنر انقلاب پیوندی دیرینه دارد و این را می‌توان به خوبی از تاریخچه هنر شیعی بازخوانی کرد.
هنر انقلاب نسبتی با عافیت‌طلبی ندارد
شاه‌حسینی با اشاره به گروه «مناقب» در دوره صفوی که در شهر‌هایی که اهالی آنها بغض علی(ع) و شیعیان را داشتند خطر می‌کردند و به منقبت‌خوانی اهل بیت عصمت(ع) می‌پرداختند و گاه جان خود را در این راه از دست می‌دادند، اظهار کرد: از آغاز هنرمندان شیعه گروهی از پاکباختگان و شهادت‌طلبان بودند که امروز که دوران عافیت‌طلبی در ساحت هنر است سخن گفتن از چنین معنایی از هنر انقلابی و شیعی قدری عجیب به نظر می‌رسد.
وی با تاکید بر اینکه ویژگی شهادت‌طلبی در هنرمند انقلابی، حرف من نیست بلکه سخن امام(ره) است، توضیح داد: نسبتی میان عافیت‌طلبی و عافیت‌نشینی با هنر انقلاب متصور نیست. فرجام خونین سیدمرتضی آوینی هم مهر تاییدی بود بر همین معنا که در منشور امام خمینی(ره) مندرج است.
استشهادی بودن هنر معنایی عرفانی است، نه فاشیستی
این پژوهشگر هنر انقلاب اسلامی در ادامه گفت: اگر کسی بر ما خرده بگیرد که هنر از جنس جمال است و نگاه شما قرین خشونت و فاشیسم است، باید گفت که فهم ما از شهادت ضرورتا مرگ در کالبد جسم نیست؛ هنرمند دینی و انقلابی با هنرش به جمال خدا و ذات زیبا و الوهی او شهادت می‌دهد و ممکن است در این راه به فیض شهادت هم نائل آید. قطعا این نگاه نورانی و عرفانی با خشونت و فاشیسم نسبتی ندارد.
وی در ادامه افزود: باید توجه داشت که مهم وجود این نگاه عرفانی و شهادت طلبانه در هنر است نه صرفا کشته شدن بواسطه هنر؛ هنرمند با این نگاه ابتدا نفس خود را کشته است و نفس‌پرستی در هنرش راه ندارد.
شاه‌حسینی در پایان با ارائه پرسش‌هایی برای اندیشیدن به آنها سخنانش را رو به پایان برد و در انتها متذکر شد: هنر انقلاب هنری معطوف به معنا و توحید و مبتنی بر اصل نورانی تبری و تولی است؛ هنری است که هنرمند با آن به توحید و ولایت و تجلی حضرت رب در عالم شهادت می‌دهد و از این نظر هنری است استشهادی و اصلاحگرایانه اما نه به معنای رفرم هنر غرب.
انتهای پیام/
