بررسی نظریه «فرهنگ مشترک بشری» در اندیشه علامه جعفری

سیدجواد میری، استاد پژوهشکده جامعه‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، از کنفرانس علمی "شناخت علوم انسانی:  فلسفه، ادبیات، و زبان" که در چارچوب برنامه " گفتگوی فرهنگ ها : شرق - غرب " در روزهای 25 و 26 آوریل در محل دانشکده علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه رودن مسکو برگزار شده بود سخن گفت: "در این کنفرانس هم چنان که از موضوعش بر می‌آید در مورد نقش ادبیات در اندیشه و رابطه ادبیات و فلسفه در سنن شرقی و غربی گفت‌وگو شد و اساتید و نویسندگان برجسته ای از آسیا، اروپا، آمریکا و خود روسیه در آن شرکت داشتند. بحث در مورد نقش زبان در فرهنگ های فلسفی شرق، روسیه و غرب  یکی از محورهای اصلی کنفرانس بود. اساتید در این کنفرانس مسایلی مانند راه‌های شناخت و تفسیر فرهنگ‌های زبان های مختلف، مبانی فلسفی ترجمه و مباحث دیگری را مورد بررسی و بحث قرار دادند."

وی افزود: محورهای موضوعی اساسی کنفرانس در شش موضوع خلاصه می‌شد:1.شناخت علوم انسانی: فلسفه، ادبیات و زبان؛ 2.فلسفه ترجمه: مبانی فلسفی گفت و گو بین فرهنگ های زبان های مختلف،3. مسائل ترجمه متون فلسفی شرقی، 4. فلسفه و زبان شناسی: جنبه های تاثیرگذاری، 5. رابطه فلسفه و ادبیات در فرهنگ روسی، 6. فلسفه  در ارتباطات زبانی.

میری با بیان این که این کنفرانس توسط گروه فلسفه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی و با همکاری مرکز فلسفه تطبیقی برگزار شده بود در مورد موضوع سخنرانی خود در این کنفرانس تخصصی گفت: موضوع سخنرانی و مقاله من در این کنفرانس نگاه علامه جعفری به لئوتولستوی بود که با استقبال خوبی هم روبرو شد. چون تاکنون کسی چه در ایران و چه در روسیه در این موضوع نه مقاله و نه سخنرانی انجام نداده است. از سوی دیگر اهمیت این موضوع در  روسیه که افرادی مانند تولستوی و داستایوسکی و سایر نویسندگان از ادیبان برجسته این کشور هستند دو چندان بود، چون برای آنان جذاب بود که شیوه نگاه و بینش یک حکیم مسلمان شرقی را در مورد این افراد بدانند.

وی در مورد موضوع گفتار خویش افزود: علامه به عنوان یک عالم و حکیم شیعی کارش مسبوق به سابقه نبوده است و پس از او هم کسی به این صورت نپرداخته است که مثلا در مورد قرآن یا نهج البلاغه و یا مثنوی ملای رومی صحبت می‌کند اما در وسط کلامش به کسانی هم چون انیشتین ، تولستوی و متفکران شرقی و غربی و حکمای شرقی و چینی اشاره می‌کند. در ابتدا شاید برای مخاطب عادی این مسئله پیش بیاید  که چرا علامه جعفری در اثنای کلام به این افراد اشاره می‌کند. جالب است که علامه جعفری قریب به 650 صفحه در 15 جلد شرح مثنوی و در 27 جلد شرح نهج البلاغه فقط به ادیبان روس اختصاص داده و به افکار یا آثار آنها اشاره کرده است.

استاد جامعه شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد:علامه خود هم به این مطلب اشاره کرده و در یکی از آثارش می‌گوید اشاره های من به افرادی مانند تولستوی، داستایوسکی و یا سایر ادبا و متفکران سایر ملل برای صرف زیبای سخنان آنان نیست اگر چه نثر و سخنانشان هم زیبا است.

وی افزود: با توجه در آثار علامه جعفری می‌توان به این نتیجه رسید که در اندیشه ایشان یک متدولوژی خاص بوده است که از آن به نظریه فرهنگ مشترک بشری می‌توان یاد کرد. علامه جعفری گفتمان خود را بر این نظریه مبتنی کرده و بر اساس آن به ادیبان روس پرداخته است.  در نظر علامه جعفری تمامی فرهنگ‌ها و سنن با تمام تفاوت‌هایی که ممکن است داشته باشند در یک سری نقاط که ایده های متعالی هستند مشترکند و از این رو است که علامه به افرادی هم چون تولستوی و سایر متفکران اشاره می‌کند.

در این کنفرانس پژوهشگران و محققان معروف روسیه همچون آندری اسمیرنوف (آکادمیسین و رییس بخش فلسفه اسلامی انستیتوی فلسفه آکادمی علوم روسیه)، ایلارا اوماکایوا (رییس بخش زبان شناسی مرکز مغول و تیبت شناسی انستیتوی مطالعات انسانی کالمیکیا آکادمی علوم روسیه)، ایگور کندراشین (معاون رییس همایش جهانی فلسفی)  و  نویسندگانی از کشورهای ژاپن، ایرلند، کشورهای بالتیک، آمریکا و چند کشور اروپایی دیگر شرکت داشتند.

انتهای پیام/