فرصت ها و چالش های بازگشت سازمان مدیریت و برنامه ریزی

به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، مواضع رئیس جمهور منتخب و مصوبه فوریتی مجلس حکایت از بازگشت سازمان مدیریت و برنامه ریزی به اقتصاد ایران دارد.سازمانی که حذف آن در سال 85 از سوی احمدی نژاد با جنجال هایی همراه شد. چرا که منتقدان حذف سازمان مدیریت را نماد برنامه گریزی دولت های نهم و دهم و موافقان این اقدام را نشان دهنده سرعت بخشیدن و چابک کردن روند تخصیص بودجه به بخش های مختلف می دانستند. درهر صورت بازگشت سازمان مدیریت و برنامه ریزی به اقتصاد ایران در شرایط فعلی حاوی فرصت هاو چالش هایی است که باید مدنظر قرار گیرد. این فرصت ها و چالش ها عبارتند از:

1 - چالش غلبه شکل بر محتوا: پس از انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی، در حقیقت کارکرد برنامه ریزی و بودجه ریزی یعنی تنظیم لوایح برنامه های توسعه و تنظیم لوایح بودجه به عنوان 2 کارکرد اصلی به معاونت برنامه ریزی ونظارت راهبردی منتقل شد.در حقیقت با انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی،معاونت برنامه ریزی ونظارت راهبردی ایجاد و متکفل کارکردهای سازمان مدیریت شد.

بر این اساس احیای سازمان مدیریت اگر به منزله تغییر مغز برنامه ریزی و بودجه ریزی کشور از معاونت برنامه ریزی به سازمان مدیریت باشد اتفاق جدیدی نخواهد افتاد مگر این که رویکرد دستگاه اجرایی به مقوله برنامه ریزی نسبت به گذشته تغییر کند پس تاکید صرف بر احیای سازمان مدیریت بدون پرداختن به ضرورت تغییر رویکردهای غلط سال های اخیر در مقوله برنامه و بودجه، تغییری را در برنامه محورشدن اقتصاد کشور ایجاد نخواهد کرد.

2 - چالش پیچیده تر شدن بوروکراسی اداری: اصلی ترین نقد مدافعان حذف سازمان مدیریت، کاهش فرآیند طولانی تصویب و تخصیص بودجه به بخش های مختلف بوده در حقیقت سازمان مدیریت قبل از انحلال سازمانی نسبتاً بزرگ با شعبات استانی و جایگاه اثرگذار در فرآیند تخصیص بودجه بود.

وجود برخی روابط به جای ضوابط در تخصیص بودجه و سخت گیری های به جا یا بعضا بی جای این سازمان باعث شده بود، سایر بخش های دولت به ویژه بخش های استانی و دور از مرکز که کمتر قدرت چانه زنی داشتند، منتقد جدی این سازمان باشند.در حقیقت معاونت برنامه ریزی با ساختاری کوچک تر و استقلال عمل کمتر توانست سرعت تخصیص بودجه را افزایش دهد. به ویژه این که دولت احمدی نژاد با سفرهای استانی و مصوبات متعدد خود در این سفرها، نیازمند این بود که روند تخصیص بودجه سرعت یابد اگرچه به افزایش حجم پروژه های نیمه تمام و بعضاً تصویب مصوباتی غیرکارشناسی منجر شود. پس در حقیقت هنر دولت تدبیر و امید احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی به گونه ای است که در عین دمیدن روح برنامه محوری بر ساختار اجرایی فرآیند تخصیص بودجه را کاهش ندهد و فضای نامساعد کسب و کار را با چرخ های زنگ زده بوروکراسی نامساعدتر نکند.

3 - چالش ضلع جدید تصمیم گیری در اقتصاد: سازمان مدیریت و برنامه ریزی در زمان فعالیت خود تبدیل به ضلع سوم تصمیم گیری های اقتصادی شده بود، به گونه ای که علاوه بر وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، سازمان مدیریت به عنوان ضلع سوم در فرآیندهای کلان تصمیم سازی های اقتصادی دولت مطرح شده بود. بر همین اساس ناهماهنگی بین این 3 ضلع مشکلاتی را برای اقتصاد کشور ایجاد کرده بود.

احیای سازمان مدیریتی که نسبت به معاونت برنامه ریزی از استقلال و اقتدار بالاتری برخوردار است علاوه بر نکات مثبت این چالش را می تواند ایجاد کند که نهادهای دولتی اثرگذار در تصمیم سازی های اقتصادی کشور افزایش می یابد و این تنوع مستعد تشدید اختلاف  نیز می باشد، مگر در صورتی که علاوه بر انتخاب تیم هماهنگ برای پست های مختلف اقتصادی دولت، شرح وظایفی روشن تدوین شود و رئیس جمهور به عنوان هماهنگ کننده نهایی نقش خود را به خوبی ایفا کند.

4 - فرصت استقلال برای نهاد برنامه ریزی: مهمترین آسیب انحلال سازمان مدیریت و جایگزین شدن معاونت برنامه ریزی به جای آن تبدیل نهاد برنامه ریزی از نهادی اثرگذار و تصمیم ساز به نهادی اثرپذیر و صرفاً مجری دستورات بود. لذا لازم است علاوه بر احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی تمهیدی برای استقلال نسبی نهاد برنامه ریزی و بودجه ریزی کشور در برابر فشارهای غیرمنطقی سایر دستگاه ها پیش بینی شود.

به ویژه در شرایط فعلی اقتصادی و بودجه ای که سایه کسری بودجه ای که بسیاری از نیازهای بودجه ای کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است، مدیریت تقاضاهای فزاینده برای تخصیص بودجه ای که با کاهش احتمالی درآمدها نیز مواجه است، نیازمند استقلال نسبی سازمان مدیریت و برنامه ریزی از دیگر مجموعه های دولت است.

برای تحقق این امر می توان سایر قوا را در اداره سازمان مدیریت دخیل کرد یا این که شورایی فرابخشی نظیر شورای عالی اقتصاد یا شورایی جدید تحت عنوان شورای مدیریت و برنامه ریزی با حضور نمایندگان قوا و دستگاه های مختلف مسیر عملکرد نهاد برنامه ریزی و بودجه ریزی کشور را مشخص و بر آن نظارت کنند.

5 - فرصت بازگشت به ریل برنامه های توسعه: گزارش ها، آمارها و عملکردها نشان از شدت گرفتن فرآیند گریز از برنامه در سال های اخیر بوده است، چنان که درصد تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه براساس گزارش تحقیق و تفحص مجلس حدود 30درصد بوده است. هرچند درصد تحقق برنامه های توسعه قبلی نیز هیچ گاه به وضعیت ایده آل نزدیک نشده بود، اما در هر صورت شدت گرفتن خروج از ریل برنامه های توسعه را می توان یکی از تبعات اصلی انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی دانست.

بر این اساس احیای این سازمان و مکلف شدن رئیس جمهور به ارائه گزارش های سالانه از روند اجرای برنامه های توسعه می تواند بسیاری از مشکلات فعلی اقتصاد را که ناشی از تصمیمات خلق الساعه و روزمرگی است، رفع کند.

در هر صورت باید به صورت جدی توجه کرد احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی صرفاً احیای یک سازمان نیست بلکه وسیله ای برای رسیدن به هدف برنامه محور شدن اقتصاد کشور است. هرگونه شتاب یا حرکت شعاری و عجولانه برخلاف منطق احیای سازمان مدیریت است. خطر احیای بدون برنامه نهاد برنامه ریزی کشور از خطر انحلال آن بیشتر است و حال که مجلس و دولت آینده به این جمع بندی رسیده اند که سازمان برنامه ریزی احیا شود نباید در این زمینه بدون برنامه عمل کنند.

منبع: خراسان

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.