طرح ملی توسعه گردشگری کمک به توسعه ملی از طریق ایجاد درآمد و اشتغال است

گردشگری و صنایع دستی دو رقیب قدرتمند برای اقتصاد وابسته به نفت هستند که از طریق طراحی یک برنامه مدون و قابل اجرا زمینه بسط و تحقق اقتصاد بدون نفت را در کشورفراهم نمود. ظرفیت‌های فوق‌العاده کشورمان در زمینه‌های فرهنگی، مذهبی، طبیعی، هنری و اجتماعی آیتم‌هایی هستند که می‌توانند در شکل گیری " اقتصاد مقاومتی" نقش بسزایی داشته باشند و زمینه‌های پیشرفت و بسط رفاه عمومی را فراهم آورند.

در جهان کنونی بسیاری از کشورهای پیشرفته با تکیه به این صعنت و ایجاد زیرساخت‌های لازم توانسته‌اند اقتصاد ملی خودشان را رشد دهند و سهم این صعنت در درآمدخالص و ناخالص ملی آنها جایگاه ویژه و ممتازی دارد. متاسفانه طی سال‌های گذشته بدلایل مختلف از این ظرفیت و پتانسیل استفاده بهینه صورت نگرفته است.

مهندس محمد معزالدین‌، که از سال 76 تا 82 در دوران اصلاحات به عنوان رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردگشری مشغول به فعالیت بود،‌ در حال حاضر یکی از گزینه های‌ اصلی تصدی معاونت ریاست جمهوری و سازمان گردشگری و میراث فرهنگی در دولت یازدهم است. وی معتقد است طی سال‌هایی که در عرصه سیاست و اجرا نبوده مشغول بررسی و تدوین یک برنامه کلان ملی برای توسعه صعنت گردشگری بوده است تا به اتکای این برنامه بتواند به جایگاه ویژه این سازمان در اقتصادملی شکل و نقشی جدید بدهد. به همین منظور خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم به گفت‌وگو با وی نشسته است که بخش اول آن از نظرتان می‌گذرد:

تسنیم :آقای معزالدین آیا برای توسعه گردشگری برنامه مدون وپیش بینی شده ای دارید،اهداف بلندمدت این برنامه چه خواهدبود؟

معزالدین: برنامه ملی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران نخستین بخش از یک طرح فراگیر بلند مدت برای توسعه و مدیریت گردشگری کشور است. اهداف کلی توسعه بخش گردشگری عبارتند از کمک به ارتقاء و تقویت روابط ایران با سایر کشورها به عنوان بخشی از استراتژی گفتمان اسلامی، ایجاد اشتغال برای جوانان و افراد بیکار، فراهم آوردن فرصت های اقتصادی درمناطق روستایی، افزایش درآمدهای ارزی کشور، کمک به ارتقاء سطح رفاه اجتماعی و مهمتر از همه حصول اطمینان از پایدار بودن توسعه گردشگری از لحاظ زیست محیطی و اجتماعی – فرهنگی

تسنیم: برای رسیدن به این اهداف استراتژی شماچیست؟

معزالدین: به منظور تحقق اهداف کلی توسعه‌ای فوق‌الذکر، پروژه برنامه ملی توسعه گردشگری برای دستیابی به هدف‌های فوری زیر طراحی و تنظیم شده است:

1- تهیه استراتژی بلند مدت توسعه و بازاریابی گردشگری و فرایند مداوم برنامه‌ریزی

2-تهیه استراتژی ذیربط توسعه منابع انسانی

3-بهبود توانایی و ظرفیت بخش دولتی جهت مدیریت گردشگری

4-اجرای اصول و روش های فرایند برنامه ریزی گردشگری در یک « منطقه ویژه »‌ یا مقصد گردشگری در ایران به عنوان یک الگوی نمایشی و تجربی

تسنیم :مهم‌ترین استراتژی شما دراین ارتباط چیست؟

معزالدین: در فصل پنجم، استراتژی‌های کلی توسعه که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است، مطرح شده است:

1- استراتژی‌های توسعه فیزیکی بخش گردشگری از جمله منابع گردشگری، ساختار منطقه‌ای گردشگری، راه‌های دسترسی و زیرساخت‌ها، تسهیلات و خدمات گردشگری و محصولات گردشگری

 2- استراتژی‌های توسعه بازار و محصول 

3- استراتژی‌های توسعه منابع انسانی

4- استراتژی‌های مدیریت اثرات گردشگری

5-استراتژی‌های سازمان، مدیریت و مقررات گردشگری

تسنیم: برنامه ملی توسعه صنعت جهانگردی جمهوری اسلامی ایران، در اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

معزالدین:کمک به توسعه ملی از طریق ایجاد درآمد و اشتغال ( بویژه درمناطق، شهرها و روستاهای کمتر توسعه یافته کشور اما دارای منابع ارزشمند جهانگردی) - تقویت روابط و مناسبات اقتصادی بویژه در مناطق روستایی -   مشارکت در بسط و توسعه مقوله گفتمان اسلامی و ملت‌ها از طریق افزایش فهم، دانش، تفاهم و از این طریق ارتقاء تصویر کشور در جامعه بین‌المللی.

با توجه به نقاط ضعف مدیریت در بخش‌های دولتی و خصوصی جهانگردی، استراتژی کلی در کوتاه مدت، تمرکز بر توسعه زمینه‌ها و امکانات ضروری انسانی، قانونی، زیربنایی و روبنایی جهت استفاده کامل از منافع رشد پیش‌بینی شده در بازارهای جهانگردی داخلی و بین المللی در میان مدت و بلند مدت است.

تسنیم: در بررسی شرایط کنونی و فقدان یک برنامه مدون و منسجم طرح ارزیابی شما از وضعیت موجود چیست؟

معزالدین: جهت رسیدن به اهداف کوتاه مدت (2005-2002) طرح جامع بر روی استراتژی‌های ده گانه اصلی زیر متمرکز می‌شد:

1- اطمینان یافتن از اینکه موسسات دولتی مسئول مدیریت و توسعه منابع فرهنگی و طبیعی و غیر طبیعی جهانگردی به خصوص در مناطق کمتر توسعه یافته به اهداف مدیریتی و توسعه ای طرح جامع اولویت می‌دهند.

2- اطمینان یافتن از اینکه اهداف طرح جامع در جهت برداشتن یا اصلاح قوانین و مقررات انتقادآمیز که در حال حاضر مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ایرانی وخارجی را در صنعت جهانگردی ایران محدود می‌کند، توسط سازمان‌های مربوطه اجرا شده و بستر قانونی مناسب‌تری ( نظارت بر اعمال قانون و شفافیت ) برای مشارکت بخش خصوصی ایجاد شود.

3- اطمینان یافتن از اینکه موسسات دولتی مربوطه به اهداف طرح جامع جهت توسعه زیرساخت‌ها و خدمات حمل و نقل موجود بین‌المللی هوایی، ریلی، جاده‌ای و دریایی به ایران و داخل ایران و ساده‌سازی و کارا و اثر بخش کردن تشریفات ورود و خروج از کشور، اولویت می‌دهند.

4- ایجاد و توسعه یک رویکرد منطقه‌ای به برنامه‌ریزی، توسعه، ترویج و مدیریت جهانگردی براساس هفت منطقه جهانگردی که از گروه‌های استان‌ها با ویژگی‌های مکمل جهانگردی هم تشکیل شده‌اند.

5- ارتقاء استانداردهای کیفیت خدمات و تسهیلات جهانگردی موجود مثل هتل‌ها، رستوران‌ها، جاذبه‌ها و تورها و توسعه آنها.

6- ارتقاء کیفیت خدمات ارائه شده توسط نیروی انسانی موجود در بخش جهانگردی و توسعه آموزش جهانگردی و موسسات آموزشی به نحوی که پاسخگویی نیازهای این صنعت به نیروی انسانی ماهر در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت باشد.

7- حصول اطمینان از اینکه سیستم‌ها و ساختارهای مدیریتی در موقعیتی هستند که بتوانند توسعه صنعت جهانگردی را بصورت پایدار تضمین کنند.

8- تجدید ساختار مدیریت جهانگردی در بخش‌های دولتی و خصوصی به نحوی که به همکاری و هماهنگی بیشتر این دو و ایجاد یک سیستم اطلاعات مدیریت اثر بخش جهت حمایت فرایند برنامه‌ریزی، توسعه و مدیریت بخش جهانگردی برسیم.

9- اجرای برنامه‌های معرفی و تبلیغ داخلی و بین‌المللی جهت افزایش تعداد جهانگردان بین‌المللی وارده به ایران در کوتاه مدت و میان مدت بویژه از کشورهای اسلامی در خـــــاورمیانه، آسیا و همینطور علاقمندان اروپایی، آسیایی و آمریکای شمالی به میراث عظیـــــم فــــرهنگی ایران و افزایش تعداد ایرانیانی که در داخل کشور به ایرانگردی می‌پردازند بویژه مسافرت آنها به مناطق کمتر توسعه یافته.

10- حصول اطمینان از اینکه صنعت جهانگردی از حمایت کامل مقام معظم رهبری، مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و مجمع تشخیص مصلحت نظام برخوردار بوده و در این راستا همه دستگاه‌ها برای همکاری در اجرای این طرح ملزم شوند.

تسنیم: با فرض رعایت همه موارد فوق این برنامه به چه نیازهایی پاسخ می‌دهد و چشم‌انداز اجرایی شدن آن چه دستاوردی دارد؟

معزالدین: براساس مطالعات انجام یافته بر روی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای رودروری صنعت جهانگردی ایران و با فرض اینکه 10 استراتژی اصلی فوق‌الذکر به نحو موثری اجرا شود، طرح جامع معتقد است که این صنعت باید قادر به ارائه خدمت و پاسخ به نیازهای:

الف) سالانه حدود 4/41 میلیون نفر جهانگرد داخلی تا سال 2005 و 2/58 میلیون نفر تا سال 2010 و 9/77 میلیون نفر تا سال 2015 وجود داشته باشند.

ب) سالانه 6/1 میلیون جهانگرد بین‌المللی تا سال 2005 ، 4/2 میلیون نفر تا سال 2010 و 8/3 میلیون نفر جهانگرد بین‌المللی تا سال 2015 باشد.

تسنیم: برای تحقق این خواسته و اهداف شما چه زیرساخت‌هایی باید در کشور مهیا شود؟

معزالدین: برای پاسخ به نیازهای این حجم زیاد جهانگرد تا سال 2005 لازم بود تا اقدامات زیر انجام شود: 

4188 کیلومتر از راه‌های موجود بهسازی شود، در 1544 کیلومتر علائم پیشرفت نصب شود، خدمات نگهداری و تعمیر در 4566 کیلومتر از جاده ها ارائه می شد، 265 استراحتگاه جاده ای ایــــجاد می‌شد، 1305 رستوران جاده‌ای موجود بهسازی می‌شد و بعلاوه 1305 رستوران جاده‌ای نیز احداث می‌شد.

- شش فرودگاه استانی باید براساس استانداردهای کامل فرودگاه بین‌المللی به فرودگاه بین‌المللی به تبدیل می‌شدند و فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) نیز تکمیل شود.

- سیستم هواپیمایی ایران را باید از طریق خصوصی‌سازی و اعلام آسمان آزاد در ایران به یک حالت معقول و منطقی و متوازن درآورد.

- احداث 3037 کیلومتر خط آهن جدید تکمیل شود. نسبت به مطالعات و طرحهای مربوط به احداث 6411 کیلومتر خط آهن جدید نیز اقدام شود و سالانه 36 قطار جدید جهانگردی نیز تهیه شود.

-  دو پایانه جدید مسافرت دریایی در خلیج فارس در بندرعباس و بوشهر احداث شود و نسبت به خرید 9 کشتی مسافربری جدید برای فعالیت در دریای خزر و خلیج فارس اقدام شود.

- نسبت به فراهم کردن آب، برق، مخابرات و خدمات مدیریت فاضلاب اضافی برای 472،650،43 روز اقامت جهانگردان بین‌المللی تدابیر لازم اندیشیده شود.

-  اتاق‌های موجود هتل‌ها و هتل آپارتمان‌ها نوسازی شود و 4349 اتاق جدید هتل تا سال 2005 ایجاد شود.

- مسافرخانه‌ها و میهمانخانه‌های موجود بازسازی شود و تعداد 7829 اتاق مسافرخانه و میهمانخانه جدید نیز ایجاد شود.

- نسبت به تجهیز و توسعه مراکز اطلاع‌رسانی موجود اقدام شود و 72 مرکز اطلاع رسانی جهانگردی جدید نیز در مبادی اصلی ورودی بین‌المللی و مراکز استان‌ها تاسیس شود.

- تعداد آژانس‌های مسافرتی و تورگردانی موجود به شکل منطقی تعدیل و 536 موسسه فعال جدید تاسیس شود.

- نسبت به ارتقاء سطح مهارت جدود 46985 نفر شاغل در بخش‌های اقامتی، خدمات مسافرتی، راهنمایی تور و رستوران اقدام شود و تا سال 2005 با توسعه مراکز آموزش جهانگردی موجود و ایجاد مراکز جدید 14946 نفر نیروی انسانی ماهر جدید تربیت شده و وارد صنعت شوند.

- ظرفیت و توان سازمان‌هایی چون میراث فرهنگی، حفاظت از محیط زیست و جنگل‌ها و مراتع کشور جهت مدیریت اثر بخش اماکن دارای اهمیت برای صنعت جهانگردی ارتقاء یابد.

- تعداد 4922 کسب و کار کوچک مرتبط با جهانگردی از طریق تأسیس و فعالیت دفتر کسب و کار کوچک جهانگردی وابسته به دفتر ملی جهانگردی ایجاد شود.

- تجدید ساختار، کوچک‌سازی و تغییر سازمان ایرانگردی و جهانگردی به هیات ملی جهانگردی ایران زیر نظر وزیر جهانگردی یا معاون اول رئیس جمهور صورت گیرد. در ساختار این هیات، سطوح ملی، منطقه ای، استانی و محلی مد نظر خواهد بود که هیات ملی را انتخاب خواهند کرد. همچنین این هیات نسبت به ایجاد تعدادی شورای مشورتی در صنعت اقدام خواهد کرد که به هیات در زمینه‌های توسعه منابع انسانی، آموزشی، بازاریابی، پژوهشی، سیاستگذاری و استاندارد کیفیت مشورت خواهند داد. 

- استانداردهای جدید کیفیت و سیستم تضمین اجرا شود.

- نسبت به اجرای برنامه کوتاه مدت بین‌المللی فعالیت‌های تبلیغاتی که برای ارتقاء تصویر ایران، افـــــزایش بازارهای منطقه‌ای و قرار گرفتن ایران در سیستم معرفی بازارهای بین‌المللی طراحی شده باشد، اقدام شود.

- نسبت به اصلاح قوانین و مقررات موجود ( بخصوص مهاجرت‌( تشویق گذرنامه )، گمرک، امنیت، کار، انجمن‌ها، اتحادیه‌ها، سرمایه‌گذاری خارجی، استفاده از زمین و حفاظت از محیط زیست، کنترل قیمت‌ها، سیاست‌های قیمت‌گذاری، استانداردهای خدمات و تسهیلات و مجوز کسب و کار) که جریان ورود جهانگردان را کند کرده  مانع آن می‌شود که بخش خصوصی بتواند خدمات و تسهیلات جهانگردی را در سطح استانداردهای خواسته شده ارائه نماید، اقدام شود.

تسنیم: آقای معزالدین برای اجرایی شدن کامل اهداف برشمرده شده فوق به چه میزان سرمایه گذاری نیاز است ؟

معزالدین: پیش بینی می‌شد اجرای برنامه کاری پیشنهادی برای سال‌های 2002 تا 2005 به سرمایه‌گذاری به مبلغ 799،920،9 میلیون ریال از سوی بخش دولتی و مبلغ 124،689،20 ریال توسط بخش خصوصی نیاز داشته باشد. هزینه کل سرمایه‌گذاری پیش بینی شده در کوتاه مدت براساس قیمت‌های سال 2001 بالغ بر 923،609،306 میلیون ریال است.  

طرح جامع پیش‌بینی می‌کند در صورتی که سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت پذیرد و استراتژی‌های کوتاه مدت به صورت موفقیت‌آمیزی اجرا می‌شد، تا سال 2005 صنعت جهانگردی ایران:

- سالانه مبلغ 8/23531 میلیون ریال از سوی جهانگردان داخلی هزینه شود.

- سالانه مبلغ 3/1112 میلیون دلار از سوی جهانگردان بین‌المللی هزینه شود.

- سالانه 189000 شغل مستقیم و غیر مستقیم جدید ایجاد شود که ایجاد 730241 شغل به عهده این صنعت گذاشته شده است.

- 7/2 درصد از تولیدات ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد.

- 1001 میلیون دلار آمریکا درآمدخالص غیر نفتی را ایجاد کند.

- سرجمع کل درآمدهایش به مبلغ 79142924 میلیون ریال برسد و بین سال‌های 2002 و 2005 سرجمع هزینه‌های ناخالص سرمایه‌گذاری به 30609923 میلیون ریال برسد که در طول این مدت نسبت درآمد به هزینه 59/2 خواهد بود.

تاکید کلی استراتژیهای توسعه صنعت جهانگردی در میان مدت (2010- 2006) تبلیغ، ترویج و توسعه جاذبه‌ها، امکانات و تسهیلات و خدمات جهت پاسخ به نیازهای حجم زیاد جهانگردان بویژه جهانگردان بین المللی بود. در طول این مدت پیش‌بینی می‌شد کل هزینه سرمایه‌گذاری به 47796388 میلیون ریال در مقابل سرجمع درآمدهای جهانگردی به مبلغ 124405726 میلیون ریال یعنی نسبت درآمد به هزینه به 6/2 برسد. انتظار می رفت در پایان این دوره (2010) صنعت جهانگردی ایران 524000 شغل دیگر به طور سالانه در اقتصاد ایجاد نمایدو سهم خود را در تولید ناخالص داخلی به 7/3 درصد برساند و درآمد ارزی خالص غیر نفتی به میزان 1254241 دلار ایجاد نماید.

در بلند مدت (2015-2010) استراتژی اصلی طرح جامع تثبیت رشد و توسعه صنعت جهانگردی بود. پیش‌بینی می شود در این مرحله 55091970 میلیون ریال سرمایه‌گذاری شود در مقابل سرجمع درآمد حاصله به مبلغ 223691216 میلیون ریال برسد؛ یعنی نسبت درآمد به هزینه 06/4 خواهد بود. در انتهای این دوره (2015) پیش‌بینی می‌شود صنعت جهانگردی ایران تعداد 412،063،1 شغل در اقتصاد ایجاد نماید و 1/5 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد. درآمد ارزی خالص و غیر نفتی حاصل نیز مبلغ 2317653 دلار خواهد بود.

انتظار می رود در طول کل دوره 2015-2002 اجرای این سیاست جهانگردی ( طرح جامع) مستلزم هزینه‌ای معادل 133498280 میلیون دلار ریال (7/16 میلیارد دلار) می باشد که در مقابل سرجمع درآمدهای حاصله 427239865 میلیون ریال (4/53 میلیارد دلار ) خواهد بود که نسبت درآمد به هزینه 2/3 می باشد.

ادامه دارد...

گفت وگو از فرهادخادمی

انتهای پیام/