قرائت قرآن؛ جهانی‌ترین فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی/پیشنهاد راه‌اندازی کرسی تلاوت ایرانیان در مسجدالحرام
خبرگزاری تسنیم: قاری بین‌المللی قرآن کریم پیشنهاد کرد که مسئولان سیاسی و فرهنگی کشور با استفاده از روابط دیپلماتیک با مقامات عربستان این امکان را فراهم کنند که یکی از منابر مسجدالحرام ویژه قرائت قرآن قاریان ایرانی در نظر گرفته شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، از حدود 5 سالگی قرائت قرآن را با حفظ قصارالسور آغاز کرد، از طریق تشویق‌های والدین به یادگیری جزء 30 قرآن در مسجد محله دوران کودکی در مراغه پرداخت. در آن سالها موفق به کسب رتبه‌های مختلف مسابقات دانش‌آموزی، استانی و کشوری شهری شد. از سال 68 زیر نظر استاد حنیفی که از تهران به مراغه می‌آمد و تدریس می‌کرد، قرار گرفت. سال 70 پس از گرفتن دیپلم به تهران آمد و در دانشگاه تهران به عنوان دستیار حنیفی به آموزش مقامات و صوت و لحن پرداخت که حاصل آن اولین آلبوم آموزش صوت و لحن در سال72 بود که با شمارگان میلیونی در کشور پخش شد.
رحیم خاکی، قاری بین‌المللی قران کریم سال 1373 نفر اول مسابقات سراسری دانشجویان کشور شد، در سال 1376 نفر اول مسابقات بین‌المللی سوریه و در سال 1379 نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن تهران شد. وی در سال 1371 به عضویت جهاد دانشگاهی درآمد و کانون قرآن دانشگاه تهران را تأسیس کرد، با راه‌اندازی این کانون فعالیتهای قرآنی در دانشگاه پایه‌گذاری شد و در سال 1374 به عنوان کارشناس مسئول برگزاری مسابقات قرآن و پس از آن کارشناس قرآن جهاد دانشگاهی فعالیت خود را ادامه داد. در سال 1370 مسئولیت دبیرخانه‌های دائمی مسابقات قرآن دانشجویان را بر عهده داشت، سال 1380 سازمان فعالیتهای قرآنی دانشجویان کشورو پس از آن در آبان ماه سال 1382 در نیمه رمضان خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) را تأسیس کرد.
ایده برگزاری جشنواره ملی قرآن دانشجویان و تجمیع جشنواره‌ها در یک جشنواره، برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان که دو دوره نخست آن را خود مدیریت کرد، انتشار مجلات تخصصی قرآنی همچون رایحه و پژوهشهای میان رشته‌ای قرآنی، مسابقات مطالعات قرآنی، جشنواره وبلاگ‌نویسی قرآن و... از دیگر اقدامات رحیم خاکی در سال‌های اخیر است. خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، فعالیتهای قرآنی، خاطرات از مسابقات کشوری و جهانی و نقش قاریان قرآن در انتقال آرمان‌های انقلاب و معارف تشیع را با خاکی به گفت‌وگو نشسته است:
*تسنیم: آقای خاکی تلاوت قرآن کریم را به صورت حرفه‌ای از چه سالی و با سبک کدام استاد یا اساتیدی آغاز کردید؟
من از سن 5 سالگی ابتدا از سبک استاد عبدالباسط و با قرائت سوره «ضحی» تلاوت را شروع کردم. البته در آن سالها امکانات اندک بود، در شهر مراغه استاد تلاوت و قرائت قرآن، امکانات و نوارهای مختلفی وجود نداشت. من 3 تا 4 تلاوت عبدالباسط را تقلید کرده بودم و تقریباً همه جا همان‌ها را می‌خواندم تا سال 67. از سال 67 آرام آرام با سبک استاد محمدصدیق منشاوی آشنا شدم و از تلاوت‌های ایشان تقلید کردم. سال‌های زیادی طول کشید و من همچنان سبک استاد منشاوی را دنبال می‌کردم، چرا که سبک ایشان آرامشی در صدای قاری ایجاد می‌کند.
سبک منشاوی سبک درمانی است و قابلیت‌های بسیار نرم و لطیفی دارد که به صدای یک نوجوان شکل می‌دهد. اکنو ن نیز در دوره‌های پیشرفته به افراد توصیه می کنیم که یادگیری هنر تلاوت را با سبک منشاوی شروع کنند. چراکه تاثیر مضاعفی در روح و روان افراد دارد. پس از 5 سال تقلید کردن از سبک استاد منشاوی با سبک‌های مختلفی آشنا شدم، همچون سبک استاد شعیشع، مصطفی اسماعیل، عبدالعظیم ظاهر، شیخ علی محمود و... در سال 73 با راهنمایی استاد سیدمحسن خدام‌حسینی که سرمایه عظیم، غنیمت بزرگ و گنجینه ارزشمندی برای هنر تلاوت قرآن است، تلاش کردم تلاوت‌های خود را ادامه دهم و مسیر جدیدی پیش روی فعالیت قرآنی خود ایجاد کنم، در ادامه در تلاوت‌های خودم از لایه‌ها و حالت‌های نغمات مختلف اساتید مصری استفاده کردم، اما شیوه اصلی همان قرائت خودم بود.
*تسنیم: در حوزه همخوانی قرآن کریم و تواشیحنیز فعالیت‌هایی داشته‌اید، آغاز این فعالیت‌ها به چه زمانی باز می‌گردد؟
از سال 68 در مراغه جمعی 10 تا 12 در گروه «فجر»و «نور» توانستیم فعالیتهای خوبی را انجام دهیم و تواشیح‌های استاد «توفیق المنجد» را آن زمان بدون امکانات اجرا می‌کردیم. پس از آن در دانشگاه تهران وارد گروه «معراج» شده و موفق به کسب رتبه نخست مسابقات سراسری «مطلع‌الفجر» شدیم. از سال 73 با گروه «قدر» همکاری را شروع کردم و با تواشیح «سبحان‌الله» در سفرهای مختلف برون‌مرزی شرکت کردیم. اولین سفر ما به اتریش، کرواسی و بوسنی بود که اسارت 8 روزه به دست کروات‌ها را برای ما رقم زد.
فضای مسجد عربستانی‌های مقیم وین با تواشیح «سبحان‌الله» منقلب شد
خاطره خوبی از کشور اتریش دارم، شبی به مسجد عربستانی‌های مقیم وین دعوت شدیم. از آنجایی که برای حضور در مراسم دیر راه افتاده بودیم، اندکی با تاخیر رسیدیم. نماز تمام شده بود و عده‌ای از مردم در حال بیرون رفتن از مسجد بودند. رایزن فرهنگی ما به امام جماعت اطلاع داد که گروه تواشیح‌خوان ایرانی به مسجد رسیده است، این افراد مصری بودند و باور نمی‌کردند که یک گروه ایرانی چه هنری برای عرضه کردن دارند، با این وجود ما نشستیم به همخوانی سوره «اسراء» به محض این که همان آیه ابتدایی را خواندیم تمامی مردمی که در حال خروج از مسجد بودند، بازگشتند و با اشتیاق شروع به گوش دادن کردند. دو سه دقیقه‌ای از تلاوت گذشته بود که امام جماعت مصری نیز که تا پیش از آن به صورت نیم‌رخ به سمت ما نشسته و مشغول صحبت بود تمام رخ برگشت و با تشویق‌هایی به سبک مصری همخوانی ما را نظاره کرد.
پس از همخوانی سوره «اسراء» ما شروع به قرائت تواشیح «سبحان‌الله» کردیم که موجب شد فضای مسجد از شدت شوق حاضران از روال عادی خارج شده و فضای غیرقابل توصیفی به وجود آید. آن شب رایزن فرهنگی ما می‌گفت که ما سالها می‌خواستم با این مسجد و اهالی آن ارتباط خوبی برقرار کنیم، اما تاکنون موفق نشده بودیم و با این تواشیح این مهم محقق شد. بنابراین اینجا می‌توان به نقش دیپلماسی فرهنگی در روابط بین کشورها پی برد و موضوع قرآن به عنوان یک موضوع جهانی در بین ملل اسلامی می‌تواند نگاه عمیق و تاثیرگذار داشته باشد.
* تسنیم: به اسارت 8 روزه در کرواسی اشاره کریدد؛ ماجرا چه بود و چگونه شد که نجات پیدا کردید؟
ما یک گروه 10 نفره از قاریان قرآن کریم بودیم که برای اجرای برنامه‌های فرهنگی به کشور کرواسی سفر کرده بودیم و این سفر با ماجرای اسارت 8 روزه بسیار خاطره‌انگیر شد. این سفر سختی‌ها و دشواری‌های بسیاری داشت، و البته ما پس از آزادی چندان به این موضوع نپرداختیم. ولی ای کاش فرصتی می‌شد که آن جمع دوستان خاطرات را به صورت مکتوب ثبت می‌کردند. یک سری مجموعه عکس‌های آن اتفاق موجود است که می‌توانستیم منتشر کنیم.
ماجرا از آنجا آغاز شد که در این سفر یک شب ما در بوسنی میهمان جمعی بودیم که کتابی از «عزت بگوویچ» را با امضای نویسنده به ما اهدا کردند که در ان زمان کتاب ممنوعه در کشور بوسنی بود. وقتی ما با اتوبوس می‌آمدیم به ما گفتند هر جا نشستید این کتاب‌ها را دورتر از خود نگهداری کنید، ما کتاب‌ها را ابتدای اتوبوس بالای سر راننده گذاشتیم و خودمان انتها اتوبوس بودیم، خانمی میانسال جلوی اتوبوس نشسته بود و تعجب می‌کرد از اینکه ما چرا بخشی از بار خود را دورتر گذاشته‌ایم، زمانی که ما را در منطقه‌ای کوهستانی از ماشین پیاده کردند، همه بارها و وسایلمان را بیرون آوردند به جز همان کتاب‌ها، آن خانم میانسال نیز هیچ سخنی از کتاب‌ها به میان نیاورد.
پس از اینکه ما را دستگیر کردند، وی که باید در شهر بعدی یعنی «زاگرب» پیاده می‌شد تا وین می‌رود و بارهای ما را تحویل سفارت ایران می‌دهد و می‌گوید که این 10 نفر را در فلان منطقه پیاده و پلیس کروات آنها را دستگیر کرده است. سفارت که کتاب‌های ما را باز می‌کند، همان موقع سریع می‌فهمند و یکی از دلایل نجات ما این بود که اولاً خیلی سریع اقدام شد، دوماً اینکه از طریق سیستم رسمی انجام شد، سفارت ما سریع اقدام کرد، اسامی ما و حتی منطقه‌ای که دستگیر شدیم را می‌دانستند و پلیس کروات غافلگیر شد و مسئولان ایران نیز اقدام بسیار جدی کردند و صد البته اقدام آن خانم میانسال بسیار به موقع بود. آنها در سیستم امنیتی خود می‌‌توانستند بفهمند ما گروه فرهنگی هستیم، برنامه‌های ما در شبکه‌های تلویزیونی‌شان پخش شده بود و ما هیچ سبقه نظامی و امنیتی نداشتیم. بلکه تنها برای برنامه فرهنگی رفته بودیم.
* تسنیم: آقای خاکی شما به نقش تبلیغی و فرهنگی قاریان قرآن در انتقال گفتمان انقلاب و معارف تشیع اشاره کردید؛قاریان قرآن تا چه اندازه می‌توانند به عنوان سفرای فرهنگی انقلاب اسلامی در انجام این مهم موفق باشند؟
نقش قاریان در این زمینه بسیار تأثیرگذار است، حضور برنامه‌های قرآنی و ورود موضوعات مختلف در ارتباط با آن می‌تواند بخش عظیمی از مشکلات، شبهات و تنش‌های سیاسی و مذهبی مرتبط با ایران را در فضای منطقه حل کند. برای نمونه در سال 75 در ترکیه ما میهمان شبکه 7 بودیم از آنجا که من با زبان ترکی استانبولی آشنایی داشتم، در این برنامه زنده توانستم به صورت مستقیم با مردم سخن گفته و از نقش قرائت قرآن حرف بزنم. ما با گروه «قدر» در این شبکه حضور یافته بودیم، بنابراین در طول برنامه دو تا سه بار به تلاوت و همخوانی پرداختیم که موجب تماس‌های مکرر مخاطبان با این شبکه بود. زمانی که ما تواشیح «سبحان‌الله» را اجرا کردیم عوامل و کارگردان برنامه از جای خود بلند شده بودند و بسیار ابراز احساسات می‌کردند. تهیه کننده برنامه اذعان می‌داشت که تمام تلفن‌های شبکه اشغال شده و مخاطبان بسیاری در حال تماس با شبکه هستند.
اربکان خواستار افزایش مدت زمان حضور قاریان ایرانی در ترکیه شد
در این برنامه حاج‌آقا عابدین‌زاده نیز با ماحضور داشت. می‌دانید که ایشان سبک خاصی در اجرای تلاوت قرآن دارند برای نمونه از قاری می‌خواهند که اول صفحه 120 را بخواند سپس 20 صفحه به جلو رفته و خط ششم را بخواند آن هم از حفظ نه از روی قرآن. این شیوه تلاوت کامپیوتری اعجاب همه مسلمانان ترکیه را برانگیخته بود تا جایی که اربکان، رئیس جمهور وقت ترکیه نیز این برنامه را تماشا می‌کرد. پس از اتمام برنامه زمانی که به سفارت بازگشتیم از آنکارا سفیر ایران تماس گرفته و اذعان کرد که از دفتر اربکان تماس گرفتند و خواهش کردند تا 12 روز بعد که مصادف با شب قدر بود، این تیم قاریان قرآن ایرانی در ترکیه مانده و به اجرای برنامه بپردازند. فردای آن روز در خیابان یا در بازار که می‌رفتیم، اکثریت مردم ما را می‌شناختند و حتی در مسجد سلطان‌احمد که باید برای بازدید از آن از قبل هماهنگی‌هایی انجام می‌شد، درب‌هایش به روی ما باز شد.
هر سال میزان اعزام‌ها کاهش می‌یابد
اینچنین موارد بسیارند و موارد متعددی را می‌توان ذکر کرد که از طریق قرآن و حضور قاریان قرآن رابطه فرهنگی میان ایران و کشورهای منطقه دچار تحول شده‌اند. این یک مصداق است که نشان می‌دهد قابلیت ارتباط‌گیری با استفاده از دیپلماسی قرآنی برای متولیان بسیار است، اما باید اظهار تاسف کرد که هر سال میزان اعزام‌ها کاهش پیدا کرده و در کیفیت اعزام‌ها شاهد قصور هستیم و این موجب نگرانی است. برای نمونه بنده 10 سال است که از طریق سازمان فرهنگ و ارتباطات به سفرهای برون مرزی نرفتهام، بلکه از طریق دعوت‌‌های شخصی در مجامع قرآنی بین‌الملل حضور پیدا کرده‌ام که بسیار بسیار دقیق‌تر و کیفی‌تر از برنامه‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات است، البته امسال برای اینکه دوباره فضای این فعالیت‌ها را را از نزدیک مشاهده کنم قبول کردم و عازم کرواسی هستم.
در مجموع امیدوارم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اعزام قاریان قرآن کریم را جدی بگیرد و یک کارویژه برای این موضوع در نظر بگیرد، ما در کشور در حوزه امکانات بودجه کم نداریم، معاونت قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه‌های فراوانی در اختیار دارد و باید هر سال شاهد بیش از هزار اعزام گروه‌‌های قرآنی به سراسر دنیا باشیم.
*تسنیم: به کم2کاری نهادهای زیرمجموعه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در اعزام قاریان قرآنی به کشورهای جهان اشاره کردید و از کاهش اعزام‌ها سخن گفتید؛ ایا این کم‌کاری به کمبود بودجه بر می‌گردد یا ضعف مدیریت و... ؟
به نظر من ضعف مدیریتی علت اصلی است، همه این ضعف‌ها، ضعف‌های مدیریتی است و الا کمبود بودجه بهانه است، اگر در هر اعزامی 10 نفر حضور داشته باشند، و در مجموع 1000 اعزام در طول سال داشته باشیم هبرای هر اعزان هم 5 هزار دلار هزینه کنیم، در نهایت 150 میلیارد تومان بودجه لازم است، این رقم در مجموعه بودجه‌های هزاران میلیاردی فرهنگی کشور عددی نیست؟ هم اکنون درصد بودجه‌های قرآنی مصوب مجلس 700 میلیارد تومان است، بخشی از این بودجه ترویجی است، ما در ابعاد ملی اگر 400 میلیارد هزنیه کنیم، همه مجامع قرآنی کشور زنده و احیا می‌شود، 150 میلیارد تومان برای اعزام قاریان کشور با توجه به اهمیت و ارزش استراتژیکی که برای ایران دارد و با توجه به دنیایی که ایران را متهم به ضد قرآن و بی توجهی به قرآن می‌کند می‌تواند نتایج بسیار درخشانی به همراه داشته باشد.
*تسنیم: دلیل استقبال خاص و ویژه از قاریان قرآن ایرانی را در چه نکته‌ای می‌دانید؟
به لحاظ کیفیت و توانمندی که در قاریان و حافظان ایرانی وجود دارد، استقبال در همه کشورهای دنیا بی‌نظیر است. برای نمونه اهالی کشور امارات از قاریان مصری انتظار دارند که حرفه‌ای بخوانند، چون آوازه قراء مصری در همه جای دنیا پیچیده است، اما از یک ایرانی فارسی‌زبان که عربی را نیز به سختی صحبت می‌کند، انتظار قرائت فاخر و در حد قراء مصری یا حتی بالاتر از آنها را ندارند و به همین دلیل با اجرای خوب آنان استقبال دوچندان می‌شود.
در سال 87 سفری به چین داشتم. من واقعا تصور نمی‌کردم که در چین مسجدی وجود داشته باشند و تعداد قابل توجهی مسلمانان وجود داشته باشد، زمانی که سفیر ایران در چین تعداد مسلمانان در این کشور را حدود 100 میلیون نفر اعلام کرد، برای ما شگفت‌انگیز بود. این آمار قابل توجهی بود و نشان می‌داد که مساجد چین بسیار پررونق است. علاوه بر آن مردم چین کاملاً با قرائت قرآن آشنا بودند. من چند تا از بهترین تلاوت‌هایم را در کشور چین انجام دادم و رسانه‌های مختلف چینی زبان مسلمانان نیز این رویدادها را پوشش خیلی خوبی می دادند. یا در کشور مالزی که من چندین تلاوت در دانشگاه‌های مختلف آن انجام دادم، مردم آنجا از قراء ایرانی خاطرات خوب و آشنایی بیشتر و بهتری دارند چرا که قاریان ایرانی سال‌هاست در مسابقات مالزی به کسب رتبه نایل می‌شوند.
در عربستان هم وضع به همین منوال است؛ من تاکنون 8 سفر به حج تمتع داشته‌ام، در ایام حج تمتع در طبقه دوم مسجدالحرام روبروی ناودان طلا از اول ذیحجه تا هشتم هر شب ساعت 10 وعده‌گاه قاریان با حجاج بود،که هنوز این جلسات برقرار است. سال 77 تلاوتی در یکی از این شب‌ها در این مکان داشتم، پس از اتمام تلاوت دو مرد عرب ابتدا احوالپرسی کردند و سپس یکی از آنها قرآنی را که از روی آن خوانده بودم و اتفاقا از مسجدالحرام آن را برداشته بودم را از من گرفت و نگاهی به آن انداخت پرسید؟ شما از روی همین قرآن خواندید مگر قرآن شما این است؟ من گفتم مگر قرآن دیگری نیز داریم. پس از این سخن من این مرد عرب صورت من را بوسید و گفت: من از اهالی قطیف هستم و در طول برنامه با این برادر یمنی خود که می‌گفت اینها ایرانی نیستند و قرآن ایرانی‌ها قرآنی دیگر است، بحث می‌کردم.
ما سالها شاهد بوده‌ایم علی‌رغم کارشکنی مسئولان مسجدالحرام، قراء ایرانی در سطح بالایی در این مکان به اجرای برنامه می‌پردازند. جمعیت چند هزار نفری بدون میکروفون و امکانات در این مکان جمع می‌شوند و اجتماع عظیم بین‌المللی حجاج می‌آیند و می‌نشینند و قرائت قرآن ایرانیان شیعه را گوش می‌دهند. این کرسی‌های تلاوت قرآن بسیار بسیار در ارسال پیام به مسلمانان کشورهای مختلف موثر است.
اقدام ویژه برای راه‌اندازی کرسی رسمی تلاوت قاریان ایران در مسجدالحرام
اما ما برای حضور موثر‌تر و تأثیرگذاری بیشتر باید کارویژه‌ای برای حج انجام دهیم، ما این امکان را بسیار راحت می‌توانیم داشته باشیم، اگر دیپلماسی رسمی ما در کشور عربستان یا در دیدارهایی که مقامات سیاسی و فرهنگی ما با مقامات عربستان دارند، این امکان را فراهم کنند که یکی از منابر مسجدالحرام ویژه قرائت قرآن قاریان ایرانی در نظر گرفته شود، حتی بدون صوت، تاثیرات فرهنگی، سیاسی و مذهبی بسیاری برای ایرانیان به همراه خواهد داشت. البته من متوجه فضای اختلافات هستم، ولی خود برگزاری این حلقات قرآنی بستری برای رفع این اختلافات باشد.در کشور عربستان با وجود تنگ‌نظری‌های بسیار نسبت به ایرانیان تلاوت‌ها نیز مورد توجه و پذیرش قرار می‌گیرد.
* تسنیم: سال‌های سال در اثر تبلیغات سوء وهابیت در برخی از کشورهای اسلامی گفته می‌شد که قرآن ایرانیان با قرآن دیگر مسلمانان متفاوت است؛ آیا اکنون برایشان جا افتاده که قران جمهوری اسلامی هم همان قرآن واحد است یا همچنان با این مشکلات مواجهید؟
متأسفانه مواجه هستیم، برای نمونه سال گذشته در کشور ترکیه به مدت یک ماه تلاوت داشتم که به دلیل شدت گرفتن جریان سوریه و حمایت‌های به حق ایران از مردم سوریه چند نمونه از تلاوت‌های من در مساجد ترکیه لغو شد، وقتی ماجرا را پیگیر شدیم گفتند چند نفر از جوانان سلفی به امام جماعت مسجد فشار آورده‌اند و مطرح کردند که اگر قاری ایرانی حضور داشته باشد ما برنامه‌ها را به هم خواهیم زد. این موارد موجب تأسف است، ما سالها با مردم ترکیه ارتباط داشته و هیچ مشکلی در این زمینه نداشته‌ایم و در خلال صحبت‌هایمان شبهات مطرح شده را پاسخ می‌دادیم و این شبهات رفع می شد، اما جریان تندرو و غیرمنطقی سلفی‌گری موجب این مشکلات و تفرقه شده است و چون است که از یک منطق و مسیر صحیح در بحث و گفت‌وگو برخوردار نیستند، متأسفانه امکان هیچ گفت‌وگو و بحثی با آنها نیست. این شائبه که قرآن ایرانی‌ها با قرآن واحد متفاوت است را نیز سلفی‌های تندرو ایجاد کرده‌اند.
تا پیش از این در سال‌های گذشته بزرگترین تجمع ترکیه زمانی اتفاق می‌افتاد که یک قاری ایرانی به ترکیه می‌رفت، اما این روند در سال‌های اخیر در نتیجه نفوذ جریان سلفی‌گری در محافل دینی و مساجد کشور ترکیه کمرنگ شده است که حضور سلفی‌‌ها در مساجد خود به عنوان یک خطر بزرگ و جدی مطرح است.
* تسنیم: آقای خاکی تأثیر تبلیغی و فرهنگی قاریان قرآن تنها محدود به کشورهای جهان اسلام است یا در کشورهای غیرمسلمان اعم از اروپایی و آمریکایی و شرقی نیز این تأثیرات مشهود است؟
خیر، اکنون دعوت‌نامه‌های بسیاری از کشورهای آمریکایی، کانادا، استرالیا و اروپایی برای قاریان ایرانی ارسال می‌شود. من خود 130 سفر به 35 کشور دنیا برای فعالیتهای قرآنی داشته‌ام که نزدیک به 20 کشور آن در اروپا بوده است. در کشورهای مختلف غیراسلامی نیز ما مسلمان داریم، نمی‌توان کشوری را یافت که مسلمان نداشته باشند یا مسلمانان آن اجتماعی نداشته باشند.
در سال 85 سفری 16 روزه به اتریش داشتم که نزدیک به 60 برنامه اجرا کردیم، 33 شهر اتریش را رفتیم و در هر شهر یک مرکز اسلامی و دینی مستقلی وجود داشت. این قابلیت‌ها در دنیا بی‌نظیر است، مسلمانان مراکز فرهنگی متعددی دارند و یکی از مهم‌ترین، جذاب‌ترین و اثرگذارترین برنامه‌های آنها محفل قرآنی است و تاثیرگذارترین، عمومی‌ترین و جهانی‌ترین فعالیت حال حاضر جامعه اسلامی ما نیز همین قرائت قرآن است.
*تسنیم: بارها قاریان قرآن مطرح کرده‌اند که تأثیرات قرائت و تلاوت قرآن بسیار بیشتر از تأثیر فعالیتهای مبلغان و سخنرانان مذهبی است و در این زمینه شواهد بسیاری مبنی بر گرویدن غیرمسلمانان به قرآن مطرح کرده‌اند، آیا شما نیز تجربه یا خاطره‌ای در این زمینه داشته‌اید؟
من تاکنون تجربه شخصی برای مسلمان شدن پس از تلاوتم نداشته‌ام، اما شنیده‌ام که با شنیدن تلاوت قرآن انسان‌هایی که حس زیبایی‌شناسی دارند، بسیار تحت تاثر قرار گرفته‌اند. من 3 سال در لهستان درس خواندم در رشته کارشناسی ارشد مدیریت بین‌الملل در دانشگاه کلاسی به عنوان زبان لهستانی داشتیم. استاد این کلاس خانمی 70 ساله بود که در میان کلاس‌های خود وقتی را برای استراحت تنظیم می‌کرد. از طرف دیگر قاریان قرآن به گونه‌ای با قرآن انس پیدا می‌کنند که اگر 2 یا 3 روز تلاوت نداشته باشند، احساس کمبود دارند و حتماً باید با تلاوت قرآن آرامش خود را بازیافته و خود را از فشارهای روانی تخلیه کند. بنابراین در یکی از جلسات این کلاس که حدود 10 دقیقه تایم استراحت داده شد، به تنهایی در کلاس نشسته و شروع کردم به قرائت قرآن. چند دقیقه‌ای نگذشته بود،همچنان که بلند و با صوت قرآن را تلاوت می‌کردم. یک لحظه برگشتم و مشاهده کردم استادمان پشت سر من با قهوه‌ای در دست ایستاده و گریه می‌کند. یک لحظه ترسیدم و ایستادم. پرسیدم چه شده است؟ گفت: بخوان و ادامه بده.
رفته‌رفته چند تن از همکلاسی‌ها نیز وارد شدند و من نیز چند دقیقه‌ای قرائت خود را ادامه دادم. پس از پایان تلاوتم استاد پرسید چه قطعه خوبی را اجرا کردی. اثر کیست گفتم این کتاب دینی ما قرآن است. پرسید مگر قرآن را با آهنگ می‌خوانید و وقتی پاسخ من را مثبت شنید، بسیار تحت تاثیر قرار گرفته بود. پس از آن من چندین تلاوتم را که در اینترنت موجود بود، کپی کرده و به ایشان دادم تا گوش کند. در جلسه بعد به من گفت وقتی به منزل بازگشتم همه افراد خانواده‌ام به دور هم جمع کردم و تلاوت قرآن شما را گوش کردیم و همگی تحت تاثیر قرار گرفته بودند. بنابراین می‌توان گفت نظم آهنگ قرآن تاثیر بسیار فوق‌العاده‌ای در روح افراد دارد و با هنر تلاوت قرآن می‌توان این تاثیر را چندین برابر افزایش داد.
مثال دیگر همین اخیرا در تهران رخ داد. آقای بادپا از قاریان خوب قرآن کریم چندی پیش شاهد معجزه دیگری از قرآن بود. پدر ایشان که از اساتید قدیمی قرآن کریم است دچار مشکلات تنفسی شده و به کما می‌رود زمانی که خانواده به بیمارستان می‌روند پزشکان قطع امید کرده و اعلام می‌کنند نهایتاً یک تا دو هفته دیگر بیشتر زنده نیست. آقای بادپا می‌گوید، چون پدرم قرائت قرآن را بسیار دوست داشت از پزشکان اجازه‌ای گرفتم و یک MP3 از تلاوت‌های سوره‌های مختلف قرآن را تهیه کرده و با هدفون در گوش پدرم قرار دادم تا به نوعی به آرامش برسد. هنوز یک روز از این اقدام نگذشته بود که از بیمارستان تماس گرفتند و گفتند اقدام درمانی شما جواب داده است. تمامی سیستم‌های تنفسی به شرایط عادی بازگشت و پدر آقای بادپا ظرف یک هفته سلامتی خود را به دست آورد. البته این چیز جدیدی نیست و تاکنون پایان‌نامه‌ها، مقالات، گزارشات علمی و عملی حکایت از تاثیرات تلاوت قرآن بر شفای بیماران دارد.
* تسنیم: آقای خاکی شما از جمله قاریانی هستید که در سال‌های اخیر در دیدار قاریان قران کریم با رهبر انقلاب حضور داشته‌اید،از خاطراتتان در اولین محفلی که خدمت رهبری رسیدید برایمان بگویید؟
من سال 76 اولین اعزامم به سفر حج بود تا بیش از آن در سال‌های 73 تا 75 که در اوج آمادگی به سر می‌بردم اصلا از من برای شرکت در مراسم حج دعوت به عمل نمی‌آمد. این موضوع آنچنان برایم حساس شده بود که یک ماه مانده به رمضان نشستم و تلاوتی ایده‌آل به لحاظ نکات فنی انجام دادم. آن را ضبط کردم و بعد که تمام شد با خدا خلوت کردم که اگر من امسال به حج رفتم، رفتم اگر نه دیگر می‌روم آوازخوان می‌شوم؛ با همین مضمون ساده‌لوحانه و غافلانه که اکنون از آن پشیمانم. یک هفته بعد از شورای عالی قرآن تماس گرفتند که شما به عنون نماینده جمهوری اسلامی ایران در مسابقات سوریه انتخاب شده‌اید. دو هفته بعد در مسابقات بین‌المللی قرآن سوریه شرکت کردم و به عنوان نفر اول مسابقات شناخته شدم. همان جا اولین زمزمه‌های امکان زیارت کربلا مطرح شد و ما به کربلا رفتیم. پس از آن به ایران بازگشتم و از آنجا که برای مسابقات سوریه نفر اول شناخته شده بودم برای سفر حج نیز انتخاب شدم.
هنوز چند روزی به آغاز ماه رمضان مانده بود که در خواب دیدم به بیت رهبری آمده‌ام. افراد را به روال معمول در جلوی درب بازرسی می‌کنند. چند نفری مانده بود که در را بستند و گفتند دیگر ظرفیت تمام است و نمی‌توانید وارد شوید. همان زمان دیدم که رهبر انقلاب خود بیرون آمد و با اشاره به من، فرمود ایشان میهمان من است، بیاید داخل. در خواب دیدیم خدمت مقام معظم رهبری سوره «قاف» را می‌خوانم، حضرت امام و علامه طباطبایی نیز در آن مجلس حضور داشتند، از خواب بیدار شدم و دو سه روز بعد برای تست تلاوت در مراسم ویژه رهبری همان سوره «قاف» را قرائت کردم. در دیدار قاریان قرآن کریم با مقام معظم رهبری نیز سوره «قاف» را با همان آهنگ‌ها و نکاتی که در خواب دیده بودم، قرائت کردم و اکنون خدا را شاکرم که اجازه نداد آوازخوان شوم!
برنامه سالانه بیت رهبری و دیدار قاریان قرآن کریم با مقام معظم رهبری یک برنامه شاخص است، این سطح از برگزاری یک محفل قرآنی در هیچ نقطه از جهان اسلام وجود ندارد. در هیچ کجای عالم نمی‌توان کشوری را پیدا کرد که حاکم آن 5 ساعت نشسته و محفل قرآنی برگزار کند. رهبری نسبت به این اهتمام صحبت‌های ویژه‌ای داشتند که محافل قرآنی ویژه استماع قرآنی برگزار کنید و بنشینید قرآن گوش کنید، این دلیل دارد، استماع قرآن تأثیر دارد، هنر تلاوت قرآن اثر دارد و ترویج هنر تلاوت قرآن باید از سمت متولیان توأمان پیگیری شود. به محفل دیدار قاریان با مقام معظم رهبری نیز باید به صورت ویژه توجه شود، انعکاس دقیق جزئیات سخنان ایشان در رسانه‌ها بازتاب گسترده باشد داشته باشد، علاوه بر آن این نشست‌ها عرصه معرفی چهره‌های جوان است، شک نکنید بسیاری از چهره‌هایی که امسال در این دیدار حضور داشتند، در سال‌های آینده به ستاره‌های تلاوت قرآن تبدیل می‌شوند.
* تسنیم: آواز سنتی هم کار کرده‌اید؟
بله، لبته من شاگرد استاد رضوی سروستانی در دانشگاه تهران بودم و علاقه‌ای نیز به آواز دارم، اما به احترام قرائت قرآن تاکنون به خودم اجازه ندادم نه اثری ضبط کنم نه جایی بخوانم. اجازه ندادم وارد این عرصه شوم و امیدوارم تا آخر عمر نیز این اتفاق رخ ندهد.
*تسنیم: مقام معظم رهبری در دیدار امسال با قرآنیان، قاریان قرآن کریم را به انس با قرآن و توجه به باطن آیات در کنار توجه و احترام به ظاهر قرآن فراخواندند، تفسیر جنابعالی از سخنان معظم له چیست؟
پرداختن ما به ظواهر تلاوت قرآن خیلی خوب است و فی نفسه هم همه توصیه کردند هم اثر دارد هم ثواب؛ و حتی بسیاری از ما قاریان درمنازلمان به جای موسیقی تلاوت مصطفی اسماعیلی را یکساعت گذاشته، گوش می‌دهیم. اما این به تنهایی کافی نیست، در زندگی روزمره باید از این آیاتی که می‌خوانیم استفاده کنیم. نمی‌شود که منِ قاری قرآن یا حتی شمای مسلمان از منشور و کتاب زندگی خود هیچ چیزی یاد نگرفته باشیم، پس در آن صورت تفاوت مای مسلمانان با یک بودایی، مسیحی و دیگر غیر مسلمانان در چیست؟
چرا برخی از مسلمانان در کسب و کار خود حق و باطل را تمیز نمی‌دهند، یا چرا بسیاری از مواردی که در قرآن نهی شده است را عمل نمی‌کنیم؟ چرا وعده دروغ می‌دهیم، آیا کسبه و تجار ما می‌کوشند تا از مطففین نباشند؟ بنابراین معظم‌له سفارش می‌کنند در کنار توجه به زیبایی‌های ظاهری قرآن به باطن قرآن نیز توجه کنیم تا بلکه این توجه به تدبر و تدبر به عمل نزدیک شود.
* تسنیم: معظم‌له به حفظ قرآن کریم و لزوم پرورش حافظان قرآن کریم نیز در سال‌های اخیر اشاره داشته‌اند که طرح ملی حفظ 10 میلیون حافظ قرآن کریم با توجه به منویات ایشان در دست اجراست، به نظر شما چرا ایشان بر تربیت حافظان (و نه مثلاً قاریان و...) تأکید کردند و طرح ملی حفظ تا چه حد توانسته منویات مقام معظم رهبری را پیش ببرد؟
نقطه‌ای که مقام معظم رهبری در حفظ قرآن مطرح کرده‌اند، یک قله است و رسیدن به آن طرح و برنامه ملی را می‌طلبد. هم‌اکنون ستادها، شوراها و مجموعه‌های بزرگی شکل گرفته است،. ایشان نیز که در سطوح اجرایی و مدیرتی کشور حضور داشته‌اند، توان فرهنگی و توان مدیریتی کشور را می‌دانند، اما قله را نشان داده‌اند، که طبیعتاً رسیدن به آن قله کار ساده‌ای نیست. حداقل یک برنامه 10 ساله را می‌طلبد، چرا که ما بسترها، امکانات و فضاسازی‌های مختلفی را باید انجام دهیم و برای این 10 میلیون حافظ نیز در آینده برنامه داشته باشیم.
تربیت 10 میلیون حافظ؛ پشتوانه نگهداشت باورهای دینی و قرآنی و اسلامی جهان تشیع
یقینا قرار نیست که اینان تنها حافظ قرآن باشند، اگر این اتفاق بیفتد از این 10 میلیون صد‌ها هزار نفر مدیر، مهندس پزشک، استاد دانشگاه و... خواهیم داشت که فضا و عطر و بوبی جامعه را قرآنی خواهند کرد. علاوه بر آن تدبر و عمل به قرآن کریم بیشتر نهادینه می‌شود؛ چرا که حافظان قرآن اگر ارتباط روزانه با قرآن نداشته باشند، محفوظاتشان فراموش می‌شود و این ارتباط روزانه در زندگی و ابعاد مختلف تأثیرگذار خواهد بود، این 10 میلیون حافظ پشتوانه نگهداشت باورهای دینی و قرآنی و اسلامی جهان تشیع است و در صورت تحقق بسیاری از مشکلات اجتماعی ما را برطرف خواهند کرد.
من امیدوارم به این جایگاه دست پیدا کنیم، اما ضعف‌ها بسیار و سرعت انجام کار کند است، علی‌رغم علاقه مندی و حمایت‌های جدی مسئولان عالی نظام، مدیران میانی بسیار ضعیف عمل می‌کنند، سرعت بسیار اندک است و آنچه در 4 سال گذشته رخ داده قابل قبول نیست. برای نمونه در حوزه پژوهشهای قرآنی چه نتایج موثری داشتیم؟ چه کارگروه‌های بزرگ و خروجی‌هایی داشتیم؟ برای ابعاد مختلف برنامه‌ریزی نظام؟ برای حوزه اقتصاد، سیاست، فرهنگ، پژوهشهای قرآنی، چه کمک‌هایی توانسته‌ایم با پژوهشهای قرآنی داشته باشیم؟ در حوزه های امنیتی دفاعی حتی در ابعاد خانواده، آموزشی، حل مشکلات معیشتی، ناهنجاری‌های اجتماعی و... چه خروجی مناسبی از پژوهشهای قرآنی داشته‌ایم.
آمار و اطلاعاتی که از پژوهشهای قرآنی ارائه می‌کنیم بی فایده است، در طول این 4 سال گذشته که ما در کمیته‌های قرآن شورای عالی انقلاب فرهنگی بارها و بارها اعتراض کردیم که مدیریت پژوهشگاه‌های قرآنی میانرشتهای را به جهاد دانشگاهی که سیستم و سازمان تخصصی برای این موضوع ایجاد کرده بود، واگذار کنند تا ما بخشی از دانشگاهیان را به خدمت بگیریم، اما چنین نشد و مدیریت این پژوهشگاه‌ها به وزارت علوم که هنوز سیستم اداری را نیز راه نیانداخته است، واگذار شد.
بنابراین این قله حفظ قرآن و قله بزرگتر از آن یعنی منشور توسعه قرآنی با این سرعت و حجم کار و این بدنه نیروی انسانی به جایی نخواهد رسید. غافل شدن و به حاشیه راندن بخش عمده‌ای از ظرفیت بسیار خوب نیروی انسانی در حوزه قرآنی به نتیجه نخواهد رسید، هم‌چنین نقش رسانه‌ها نیز در این میان تأثیرگذار است، خبرگزاری‌های تخصصی متأسفانه اکنون جزوی از حلقه اجرایی منشور توسعه قرآنی شده‌اند و از نگاه انتقادی و نگاهی که به پیشرفت و اصلاح امور شود، دور شده‌اند.
یک دوره طلایی از فعالیتهای قرآنی در راه است
ما در یک دوره نقره‌ای به سر می‌بریم و من تصورم این است که یک دوره طلایی از فعالیت های قرآنی در راه است، چون در این سی سال گذشته علی‌رغم همه کم و کاست‌ها و نامهربانی‌ها با حمایت‌های جدی و موثر رهبری ستون خیمه زده شده و هنرمندان، قاریان و اساتید قرآنی زیر ستون این خیمه رشد کرده‌اند، هنرمندان خوشنویس، صنعت‌‌گران قرآنی، همه و همه توانسته‌اند موفقیت‌هایی را به ثبت برسانند، برای نمونه شاهد هستیم تابلوی قرآنی استاد کرمعلی شیرازی به ده‌ها هزار دلار به فروش می‌رود، یا یک اثر قرآنی دیگر یک میلیون دلار فروش می‌رود. بنابراین اکنون باید قدر این دوران نقره‌ای را بدانیم، چرا که در این دوران نقره‌ای به سمت کمال و اوج پیشرفت که همان دوران طلایی است پیش خواهیم رفت. البته با توجه به اینکه دوران طلایی فعالیتهای قرانی در پیش است باید برای آن دوران نیز برنامه داشته باشیم.
انتهای پیام/
