حق‌السکوت کمپ دیوید برای ارتش مصر
خبرگزاری تسنیم: چرا کاخ سفید آنچه در مصر روی داده است را کودتا نمی‌داند؟ سالانه ۲ میلیارد دلاری که مصر از آمریکا دریافت می‌کند بهای چیست؟ چرا در دهه‌های اخیر مصر از اولویت‌های دریافت کمکهای خارجی آمریکا بوده است؟
کودتای اخیر ارتش در مصر بحث‌های جدیدی درباره کمکهای آمریکا به این ارتش در محافل سیاسی آمریکا پیش آورده است. به طوری که برخی از چهره‌های شناخته شده هر دو حزب آمریکا مانند سناتور مک‌کین جمهوری‌خواه و کارل لوین دموکرات خواستار قطع کمکهای دولت به مصر شده‌‌اند. اما کاخ سفید گفته است که عجله‌ای برای چنین اقدامی ندارد. در لیست کشورهای دریافت کننده کمکهای خارجی آمریکا، در دهه‌های اخیر مصر همواره از صدرنشینان بوده است. از نظر تاریخی، تنها رژیم صهیونیستی و سه کشور افغانستان، پاکستان و عراق بوده‌اند که در مقایسه با مصر کمکهای بیشتری از آمریکا دریافت کرده‌اند.
مصر همواره از صدرنشینان لیست کشورهای دریافت کننده کمکهای خارجی آمریکا بوده است.
ارتش مصر
«مصر دارای بزرگترین ارتش در قاره آفریقا و در جهان عرب است. از لحاظ تعداد، ارتش مصر مقام دهم را در میان ارتش کشورهای جهان دارا است. ارتش این کشور دارای 480 هزار نفر نیرو و 900 هزار نفر ذخیره می‌باشد. تجهیزات ارتش این کشور به طور عمده غربی و شامل 3000 تانک؛ 579 فروند هواپیما از جمله 230 فروند اف 16 است. ارتش مصر یکی از معدود ارتش‌هائی است که دارای ماهواره‌های شناسائی می‌باشد.
مصر دارای بزرگترین ارتش در قاره آفریقا و جهان عرب است.
ارتش برای حدود 12 درصد از جوانان مصر و صنایع نظامی نیز برای بیش از 100 هزار نفر شغل ایجاد کرده است. در واقع، ارتش مالک کارخانجات و شرکت‌های متعددی است که به تولید انواع محصولات مصرفی، اعم از مواد غذایی، کالاهای ساختمانی مانند سیمان، اتومبیل، دارو و مصنوعات دیگر می‌پردازد. ارتش همچنین بزرگترین مالک زمین در بخش عمومی کشور است. در مجموع، افسران ارتش از حقوق‌های بالاتر، مسکن بهتر و بهداشت مناسب‌تر برخوردار می‌باشند؛ البته بر بودجه دفاعی56/4 میلیارد دلاری مصر نیز کنترل چندانی وجود ندارد. بودجه دفاعی مصر در سال 2010، از سایر همسایگان آفریقایی آن کشور بیشتر بوده، ولی رقم آن از دو همسایه خاورمیانه‌ای آن یعنی اسرائیل و عربستان سعودی، کمتر است. "وبسایت مرکز تحقیقات استراتژیک"»
ارتش مصر دارای 579 فروند هواپیما از جمله 230 فروند اف 16 است.
بهای ایجاد و حفظ صلح با اسرائیل
مقدار دریافت‌های مصر از آمریکا در سال‌های مختلف متفاوت بوده و از شریان‌های گوناگونی اتفاق افتاده است. پس از صلح مصر با اسرائیل و امضای پیمان استراتژیک کمپ دیوید در مارس سال 1979 روی هم رفته آمریکا سالانه 2 میلیارد دلار به مصر پرداخته است. بخش اعظم کمکهای نظامی آمریکا از محل سرمایه‌گذاری نظامی خارجی این کشور انجام می‌گیرد. 1.3 میلیارد دلار از این کمک‌ها از سال 1987 به بعد به صورت کمکهای نظامی بوده که هر سال در اختیار ارتش مصر قرار می‌گیرد.
نموداری از کمکهای آمریکا به مصر در سال‌های پس از امضای معاهده کمپ دیوید.
اما کمکهای اقتصادی از سال 1998 به بعد بیش از دو سوم کاهش یافته است. کارشناسان آمریکایی معتقد بوده‌اند که کمکهای نظامی آمریکا موجب ایجاد ارتباط قوی بین ارتش‌های دو کشور می‌شود که این امر از هر جهت به نفع آمریکا خواهد بود. در سایه این پرداخت‌ها، تجهیزات جنگی و ناوگان نیروی دریایی آمریکا برای عبور از کانال سوئز نیازی به گذراندن تشریفات معمول اداری نداشته و به سرعت می‌تواند از این کانال عبور کند. همچنین کمک مالی نظامی، مصر را قادر می‌سازد که از تجهیزات نظامی ساخت آمریکا و نیز خدمات نظامی این کشور خرید به عمل آورد. اما در سال 2006، اداره حسابرسی دولت طی گزارشی از هر دو وزارت امور خارجه و دفاع آمریکا انتقاد کرد و درباره عدم تحقق اهداف کمکهای مالی به مصر هشدار داد.
پس از امضای پیمان استراتژیک کمپ دیوید در سال 1979 آمریکا سالانه 2 میلیارد دلار به مصر پرداخت کرده است.
در یکی از اسناد مربوط به سفارت آمریکا در مصر که در سایت ویکی‌لیکس افشا شده، آمده است: «رئیس‌جمهور مبارک و رهبران نظامی، برنامه کمک نظامی ما را سنگ‌بنای همکاری‌های نظامی ما می‌دانند و معتقدند کمک سالانه 1.3 میلیارد دلاری بهای ایجاد و حفظ صلح با اسرائیل است. منافع مشهود روابط نظامی ما مشخص است: مصر در وضعیت صلح با اسرائیل باقی می‌ماند و ارتش آمریکا از حق تقدم در دسترسی به کانال سوئز و فضای پروازی مصر برخوردار خواهد بود.»
کمکهای مالی آمریکا در سال 2010 به مصر و همسایگانش را مقایسه کنید.
کمکهای مالی آمریکا به مصر و حقوق بشر
کمکهای مالی آمریکا به مصر هیچگونه قید و شرط حقوق بشری ندارد. هنگامی که یک ناراضی تبعیدی در سال 2008 از دولت آمریکا خواست تداوم کمکهای مالی خود به مصر را مشروط به رعایت حقوق بشر توسط حکومت مبارک کند؛ سفیر فعلی آمریکا در مصر در مصاحبه با واشنگتن پست گفت: «این ایده قابل تحسین است اما واقع‌گرایانه نیست!» وزیر دفاع وقت آمریکا، رابرت گیتس، نیز در سال 2009 در کنفرانسی در قاهره اظهار داشت: «کمک نظامی باید بدون قید و شرط باشد.»
اسرائیل پس از امضای قرارداد کمپ دیوید توانست هزینه‌های نظامی خود را از حدود 23 درصد از درآمد ناخالص ملی خود به حدود 9 درصد کاهش دهد.
پس از وقوع انقلاب در مصر و برکناری مبارک، در سال 2011 سناتور دموکرات پاتریک لیهای (Patrick Leahy) کنگره امریکا را متقاعد کرد کمکهای مالی دولت به مصر را مشروط اعلام کند. بر اساس این شرط کمک مالی در صورتی به مصر داده می‌شد که وزیر امور خارجه آمریکا تایید کند که دولت مصر از حقوق بشر حمایت می‌کند و همسایه خوبی برای اسرائیل است.
پاتریک لیهای: مصر برای دریافت پول از آمریکا باید صلح با اسرائیل را محترم بشمارد و از فرایند انتقال مدنی قدرت از طریق انتخابات حمایت کند.
در واقع مصر برای دریافت پول از آمریکا باید معاهده صلح 1979 با اسرائیل را همیشه محترم بشمارد و از فرایند انتقال مدنی قدرت از طریق انتخابات آزاد و عادلانه حمایت کند (البته در صورتی هم که از این امر حمایت نکند؛ تغییر تعاریف در کاخ سفید مشکل را حل خواهد کرد!). همچنین دولت مصر باید به آزادی بیان، آزادی نهادهای مدنی و مذاهب نیز متعهد باشد. بدین ترتیب بیش از سی سال است که آمریکا و اسرائیل براساس قرارداد کمپ دیوید مصر را تحت کنترل خود نگه داشته‌اند. اسرائیل با توجه به مزیت‌هایی که قرارداد کمپ دیوید برایش داشته است، موفق شد تا هزینه‌های نظامی خود را از حدود 23 درصد از درآمد ناخالص ملی در اواسط دهه 70 میلادی به حدود 9 درصد کاهش دهد.
کمکهای نظامی آمریکا به مصر در سال 2012
خطرات قطع کمک مالی به مصر
پس از این که سال گذشته در مصر به تعدادی از گروه‌های دموکراسی‌خواه آمریکایی سخت گرفته شد؛ کنگره بر اساس قانون مصوب خود تهدید به تجدید نظر در کمکهای مالی به این کشور کرد. اما وزیر امور خارجه وقت با تایید رفتار دولت مصر راه را بر اقدام قانونی کنگره بست. در واقع دولت اوباما راهی جز این نداشت و به چند دلیل نمی‌توانست کمک مالی خود را قطع کند.
هرگونه تعلیق یا قطع کمک نظامی به مصر خطر لغو قراردهای خرید ارتش مصر از کارخانه‌های تسلیحاتی آمریکا را در پی خواهد داشت.
نخست این که هرگونه تعلیق یا قطع کمک 1.3 میلیارد دلاری نظامی به مصر خطر لغو قراردهای نظامی بین ارتش مصر و کارخانه‌های تسلیحاتی آمریکا را در پی داشت. جنگنده، تانک، نفربرهای زرهی، هلی‌کوپترهای جنگی، موشک‌های ضدهوایی و هواپیماهای پایشی از جمله کمکهای نظامی آمریکا به ارتش مصر است که در کارخانه‌های پنتاگون ساخته می‌شوند. دوم آن که اسرائیل به شدت از به خطر افتادن معاهده کمپ دیوید نگران است و هیچگاه به آمریکایی‌ها اجازه نخواهد داد که از تعهد حق السکوتی که به مصر می‌دهند شانه خالی کنند.
اسرائیل هیچگاه به آمریکا اجازه نخواهد داد که از تعهد حق السکوتی که به مصر می‌دهد شانه خالی کند.
عدم کارایی کمکهای اقتصادی آمریکا
علی‌رغم کمکهای نظامی، کمکهای اقتصادی آمریکا به مصر از 815 میلیون دلار در سال 1998 به 250 میلیون دلار در سال 2011 کاهش یافته است. درباره اثربخشی کمکهای اقتصادی آمریکا به مصر گزارش‌های ضد و نقیضی وجود دارد. برنامه واردات کالا که از سال 1986 تا سال 2008 امکان واردات کالاهای آمریکایی را برای مصر فراهم کرده بود از سوی وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان یکی از بزرگترین و فراگیرترین برنامه‌های کمک خارجی آمریکا توصیف شده است. اما حسابرسی‌های سال 2007، مربوط به هزینه چهار ساله 57 میلیون دلار برای ایجاد شغل در بخش کشاورزی و افزایش درآمد مناطق روستایی نشان داد که هیچگونه افزایشی در تعداد شغل‌های مذکور روی نداده است.
کمکهای آمریکا به دولت مصر در طی دهه‌های گذشته بیشتر صرف سرکوب مردم این کشور می‌شد.
حسابرسی سال 2009 یک برنامه 151 میلیون دلاری دیگر که برای مدرن‌سازی بازار املاک مصر اجرا شده بود نیز نشان داد که رونق این بازار در تناسب با مقدار سرمایه‌گذاری انجام گرفته نبوده است. همچنین آمریکا سرمایه‌گذاری‌هایی را نیز در نهادهای توسعه دهنده دموکراسی در مصر انجام داده است که نتایج ضعیفی در بر داشت. بین سال‌های 1999 تا 2009 سازمان‌های غیر دولتی مصر در مجموع 24 میلیون دلار از آمریکا دریافت کرده‌اند. اما بر اساس گزارش حسابرسی این برنامه به دلیل عدم حمایت دولت مصر به اهداف خود نرسید. ویکی لیکس افشا کرده است دولت مصر در سال 2008 از آمریکا خواسته کمک‌هایش به ان‌جی‌او های این کشور را قطع کند.
کمکهای اقتصادی آمریکا به مصر سیر کاهشی دارد. در حالی که تراز کمکهای نظامی همچنان حفظ می‌شود.
اوباما اقدام ارتش مصر را کودتا ندانست تا...
قوانین مربوط به کمکهای خارجی آمریکا مشخصا تاکید دارند که دولت این کشور نمی‌تواند به کشورهایی کمک کند که دولت آنها با کودتا عوض شده است. کاخ سفید برای دور زدن این قانون از کودتا نامیدن اقدام اخیر ارتش مصر در برکناری مرسی که با رای مردم روی کار آمده بود؛ خودداری کرد. این درحالیست که اوباما و پیشینیان او در کاخ سفید سابقه قطع کمکهای مالی بر اساس این قانون را در کارنامه خود دارند.
کاخ سفید برای حفظ پیمان کمپ دیوید اقدام اخیر ارتش مصر در برکناری مرسی را کودتا ندانست.
برای مثال پس از کودتای سال 2009 در هندوراس اوباما کمکهای خود به این کشور را تعلیق کرد. در مالی و جمهوری آفریقای مرکزی نیز در سال 2012 کودتا روی داد که منجر به قطع بخشی از کمکهای آمریکا به این کشورها شد. بیل کلینتون پس از کودتای 1999 در پاکستان، بخشی از کمکهای مالی به این کشور را به حالت تعلیق درآورد اما جرج بوش پیش از حملات یازده سپتامبر تمامی کمک‌ها را به حالت قبلی بازگرداند.
حکومت‌های مصر باید همواره امنیت اسرائیل را تضمین کنند تا کمک آمریکایی دریافت کنند.
خودداری اوباما از کودتا نامیدن اقدام ارتش مصر موجب خشم طرفداران مرسی شده است. جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید، روز دوشنبه 17 تیر 1392 از ادامه خشونت‌ها در مصر ابراز نگرانی کرده و گفت که به نفع آمریکا نیست که فورا دست به تغییر و تجدید نظر در برنامه کمکهای خود به مصر بزند. سخنگوی کاخ سفید همچنین تاکید کرد که آنچه در مصر رخ داده است را یک کودتا نمی‌داند و اقدام ارتش مصر مورد حمایت گسترده مردم آن کشور قرار دارد.
نظرسنجی موسسه گالوپ نشان می‌دهد اکثر مصری‌ها خواستار قطع کمک مالی آمریکا به گروه‌های سیاسی این کشور هستند.
نگرانی شدید صهیونیست‌ها از قطع حق‌السکوت
پس از برکناری مرسی توسط ارتش و آشفتگی سیاسی مصر، سران رژیم صهیونیستی از سویی کنار گذاشتن اسلام‌گرایان را جشن گرفتند و از سوی دیگر شدیدا نگران قطع کمکهای مالی آمریکا به مصر و به خطر افتادن معاهده کمپ دیوید شدند. روزنامه هاآرتص در همین زمینه اعلام کرد: بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با جان کری وزیر خارجه آمریکا، موشه یعلون وزیر جنگ با چاک هیگل همتای آمریکایی خود و یاکوف امیدرور مشاور امنیت ملی صهیونیست‌ها با سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت و گو کرده‌اند و در طول این مذاکرات تلفنی سران رژیم صهیونیستی هشدار داده‌اند که قطع کمکهای نظامی آمریکا به مصر، به ویژه با توجه به امکان بدتر شدن اوضاع در صحرای سینا، احتمالا بر امنیت رژیم صهیونیستی تاثیری منفی خواهد گذاشت و معاهده صلح با مصر را تضعیف خواهد کرد.
بیش از سی سال است که آمریکا و اسرائیل براساس قرارداد کمپ دیوید مصر را تحت کنترل خود نگه داشته‌اند.
