اغلب دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل ساکن شهرهای بزرگ هستند/۶۲ درصد بیسوادان بالای ۵۰ سال
خبرگزاری تسنیم:رئیس سازمان نهضت سوادآموزی گفت: برخلاف اغلب تصورات بررسی‌ها نشان می‌دهد در شهرهای بزرگ و حاشیه شهرها دانش‌آموزان بیشتر از تحصیل بازمی‌مانند که ترک تحصیل دانش‌آموزان ابتدایی نیز موضوع دیگر است که منجر به ظهور افراد بیسواد می‌شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، 17 شهریور به عنوان روز جهانی مبارزه با بیسوادی نامگذاری شده است و تمام کشورها برای کاهش آمار بیسوادان تلاش می‌کنند در ایران نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با امام خمینی (ره) فرمان صدور سازمان نهضت سوادآموزی را صادر کردند و بر این اساس تلاش‌های خوبی در رابطه با کاهش آمار بیسوادان انجام شد.
تا پایان برنامه پنجم توسعه باید بیسوادی در کشور ریشه کن شود اما دستیابی به این هدف این روزها کمی دشوار شده است چرا که طبق اعلام مسئولان سازمان نهضت سوادآموزی بیسوادان تمایلی برای سوادآموزی ندارند از سوی دیگر هنوز عزم ملی در کشور برای ریشه کنی بیسوادی شکل نگرفته است.
در همین زمینه با علی باقرزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
** تسنیم: در چند ماه اخیر نگرانی‌هایی را در زمینه وضعیت سوادآموزی در کشور داشتید چرا با وجود تلاش‌های بسیار هنوز ایران جزء کشورهایی است که آمار بالایی در زمینه بیسوادی دارد و مرز میان باسوادی و بیسوادی چیست؟
** باقرزاده: مبارزه با موضوع بیسوادی در دنیا برمی‌گردد به پیامدهای وجود بیسواد در جامعه، مجامع بین المللی به این نتیجه رسیده‌اند که افراد بیسواد سه ویژگی مشخص دارند، نخستین ویژگی افراد بیسواد آسیب دیدگی آنهاست، این افراد در جریان تعلیم و تربیت قرار نگرفته‌اند و و نمی‌توانند با زندگی پیرامون خود رابطه اثربخشی را برقرار کنند.
ویژگی دوم افراد بیسواد آسیب پذیر بودن آنهاست؛ هم‌اکنون تکنولوژی رو به رشد زندگی را فراگرفته است و شیوه‌های زندگی متناسب با این پیشرفت‌ها تغییر کرده است بنابراین افرادی که مهارت استفاده از این تکنولوژی‌ها را ندارند از مسیر پیشرفت زندگی عقب هستد؛ ویژگی سوم افراد بیسواد این است که آنها ممکن است آسیب رسان باشند یعنی بدون اینکه خودشان بخواهند مهارت‌های مختلف زندگی را در جریان تعلیم و تربیت دریافت نکرده‌اند و از روی ناآگاهی یا نهادینه شدن ناهنجاری‌های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی منجر به آسیب رساندن به دیگران می‌شوند.
مجامع بین المللی نیز برای اینکه خسارت افراد بیسواد کم شده و پدیده‌هایی مانند خشونت، بزهکاری و ناهنجاری اجتماعی شکل نگیرد به موضوع سوادآموزی می‌پردازند، اما انقلاب اسلامی ایران اصل سواد را عامل ترقی و تعالی انسان می‌داند و برخورداری از نعمت سواد زمینه حیات طیبه را فراهم می‌کند چرا که انسان‌ها به این دنیا آمده‌اند تا به کمالاتی دست یابند که رسیدن به این کمالات بدون سواد و اگاهی ممکن نیست.
سواد نیز مجموعه‌ای از توانمندی‌ها و ظرفیت‌هایی است که باعث می‌شود انسان زندگی بهتری داشته باشد ممکن است این سواد از نوع سواد سیاسی باشد که فرد می‌تواند راحت مسائل منطقه‌ای و بین المللی را تجربه کند، گاه سواد فرهنگی است یا اجتماعی مثلا نقش و مسئولیت فرد در اجتماع و وظیفه او نسبت به دیگران.
وقتی صحبت از سوادآموزی می‌کنیم یعنی مهارت خواندن نوشتن و حساب کردن که 93 کشور بر روی این تعریف اتفاق نظر دارند بر این اساس فردی باسواد است که مهارت خواندن و نوشتن را درحد متون ساده و مهارت حساب کردن یعنی 4 عمل اصلی را بداند این فرد از نظر تعاریف جهانی نیز باسواد هستند.
در حقیقت خواندن و نوشتن پایه ابعاد دیگر سواد است یعنی اگر فردی مهارت خواندن و نوشتن را نداشته باشد نمی‌تواند به سواد فرهنگی، سیاسی، فناوری و اقتصادی دست یابد
در 70 کشور جهان تعیین افراد باسواد و بیسواد بر اساس سرشماری‌هاست و اغلب کشورها ساختاری دارند شبیه ساختار مرکز آمار ایران که در فواصل مختلف سرشماری نفوس و مسکن را انجام می‌دهد که براساس کسب اطلاعات از افراد و مقایسه با بانک‌های اطلاعاتی موجود تعداد بیسوادان اعلام می شود.
البته در برخی کشورها پروژه لمپ اجرا می‌شود عینی برنامه پایش و سنجش افراد بیسواد که بر اساس این طرح اظهارت افراد ملاک نیست یعنی افراد در موقعیت‌های عینی باید سطح سواد خود رانشان دهند که در مراجعه به دستگاه‌ها و موسسات مختلف و تکمیل برخی از فرم‌ها مشخص می‌شود که واقعا چه تعداد بیسواد هستند اما در کشور ما مبنای تعیین تعداد بیسوادان سرشماری است که در گذشته هر 10 سال یک بار و در دوره اخیر 5 ساله انجام شد یک سرشماری در سال 85 و یک سرشماری در سال 90.
** تسنیم: بر اساس سرشماری انجام شده آخرین آمار افراد بیسواد در کشور چقدر است؟
** باقرزاده: بر اساس دو پیش فرض نخست بیسوادی افرادی که مهارت خواندن و نوشتن را نمی‌دانند و دوم پذیرش نتایج سرشماری نفوس و مسکن طبق نتایج سرشماری سال 90 در گروه سنی بالای 6 سال 9 میلیون و 719 هزار نفر افراد ثبت شده به عنوان بیسواد داریم که 3 میلیون و 456 هزار و 181 نفر در گروه سنی بالای 10 سال و زیر 50 سال قرار دارند که هدف ما هستند. البته تفکیک این افراد یعنی زنان، مردان و روستائیان مهم است همچنین 340 هزار نفر از اتباع بیگانه جزء گروه بیسوادان هستند.
** تسنیم: بر اساس سرشماری سال 90 تعداد افراد بیسواد در مقایسه با سرشماری سال 85 کاهش یافته است؟
** باقرزاده: بله درصد بیسوادی درحد چنددهم درصد در گروه سنی بالای 6 سال کاهش یافته و بالطبع آمار بیسوادان نیز کاهش یافته است در سال 85 تعداد افراد بیسواد 9 میلیون و 830 هزار نفر بود که در سال 90 این تعاد به 9 میلیون و 719 هزار نفر رسید. بر این اساس تعداد افراد بیسواد تاحدودی در قدرمطلق کاهش یافته است اما مشکل ما قدر مطلق نیست اگر می‌توانستیم تناظر یک به یک انجام دهیم که مشخص شود از تعداد 9 میلیون و 830 هزار نفری که در سال 85 اعلام کردند بیسواد هستیم چه تعداد از آنها در سال 90 نیز اعلام کرده‌اند که بیسواد هستند در واقع این معنای سوادآموزی است؛ اگر عده‌ای که سال 85 گفته بودند بیسوادیم سال 90 نیز بیسواد باقی مانده باشند آن وقت مشخص می‌شود عملکرد نهضت چگونه بوده است.
سازمان نهضت سوادآموزی به دلیل اینکه اطلاعات اسمی و کدملی افراد بیسواد را ندارد قادر به اجرای تناظر یک به یک نیست فقط اطلاعاتی را از بانک اسمی افراد در سال 88 داریم که تعداد 4 میلیون و 200 هزار نفر اعلام بیسوادی کرده بودند و چون اطلاعات اسمی و کد ملی آنها را داشتیم با آمار سال 90 کنترل کردیم که مشخص شد بیش از 50 درصد از افرادی که سال 88 به عنوان بیسواد ثبت شده بودند در سال 90 اظهار بیسوادی نکردند.
وقتی آمار بیسوادان را به صورت یک به یک مقایسه می‌کنیم مشاهده می‌شود که همیشه با ظهور افراد بیسواد جدید مواجه هستیم یعنی افرادی که در سرشماری گذشته بیسواد نبودند اما امروز اظهار بیسوادی می‌کنند که این موضوع چند دلیل دارد برخی افراد قبلا باسواد بودند و به تدریج مهارت‌های سواد خود را از دست داده و دوباره بیسواد شده‌اند که که برای این موضوع اصطلاح بازگشت به بیسوادی را به کار می‌بریم، هرچقدر کیفیت آموزش بالاتر باشد و سوادآموزی کاربردی‌تر باشد بازگشت به بیسوادی کمتر می‌شود.
نکته دیگر طرز تلقی مردم از سواد است طبق بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم بیش از 10 درصد افراد در زمان سرشماری اعتقاد داشتند خواندن و نوشتن را بلدند اما آن را سواد نمی‌دانستند و تصور می‌کردند باید دیپلم داشته باشند که بگویند باسواد هستند، ترک تحصیل نیز موضوع دیگر است برای ما روشن شده افرادی که قبل از اتمام پایه چهارم ابتدایی به هر دلیلی مدرسه را ترک می‌کنند احتمال اضافه شدن آنها به جمع افراد بیسواد زیاد است این موارد از جمله زمینه‌هایی است که ورود بیسواد را تضمین می‌کند. بخش دیگر از بیسوادان نیز مربوط به جمعیت آموزش ناپذیر هستند که تعداد آنها را نمی‌دانیم این افراد امکان ثبت نام در مدرسه را ندارند حتی اگر در مدارس استثنایی نیز ثبت نام کنند به مهارت سواد درحد باسوادن شدن دست پیدا نمی|کنند.
** تسنیم: بسیاری از دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی ترک تحصیل کرده و به جمع کودکان کار اضافه می‌شوند تا زمانی که این ترک تحصیل‌ها وجود داشته باشد نمی‌توان به ریشه کنی بیسوادی امیدوار بود در این زمینه با معاونت آموزش ابتدایی چه همکاری‌هایی انجام داده‌اید؟
** باقرزاده: بسیاری از دانش‌آموزان مقطع ابتدایی که ترک تحصیل می‌کنند به جرگه افراد بیسواد اضافه می‌شوند انتظارات ما از معاونت آموزش ابتدایی در این خصوص منطقی و در چارچوب دستورات مقام معظم رهبری است چرا که انسداد ورودی بیسوادی جزء الزامات ریشه کنی بیسوادی است زمانی می‌توانیم برنامه ریشه‌کنی بیسوادی را به سرانجام برسانیم که این ورودی به بیسوادی را نداشته باشیم.
ورودی به بیسوادی بخشی از درون باسواد شده‌ها و بخشی به دلیل عدم دسترسی به مدرسه و ترک تحصیل است که باید با آنها مقابله کرد معاونت آموزش ابتدایی سند انسداد مبانی ورودی بیسوادی را تنظیم کرده و گزارش شده که در طول سال نیز طرح شناسایی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل را اجرا می‌کند همچنین آموزش و پرورش با پیش بینی اعتبارات قابل توجه برای تامین پوشاک، لوازم التحریر و تغذیه کودکان محروم و راه اندازی مراکز شبانه روزی زمینه اقتصادی ترک تحصیل را از بین می‌برد.
واقعیت این است دانش‌آموزانی که به مدرسه نمی‌آیند مسائل و مشکلاتی دارند که خارج از قلمروی آموزش و پرورش است مثلا خانواده‌ای که دچار آسیب اجتماعی می‌شود مانند طلاق، اعتیاد والدین یا وجود کودکان بی‌سرپرست این مسائل به نظام آموزشی مربوط نیست،قانون نیز تکلیف کرده است که دانش‌آموز باید به مدرسه بیاید و آموزش و پرورش در دروه ابتدایی در تمام کشور امکان دسترسی دانش‌آموزان به مدرسه را فراهم کرده است.بر خلاف آنکه تصور می‌کنیم دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل بیشتر مربوط به مناطق روستایی هستند بررسی‌ها نشان می‌دهد در شهرهای بزرگ و حاشیه شهرها دانش‌آموزان بیشتر از تحصیل بازمی‌مانند و رابطه معناداری میان جمعیت و کودکان بازمانده از تحصیل وجود دارد.
62 درصد افراد بیسواد بالای 50 سال هستند ، 2.5 درصد از بیسوادان زیر 10 سال هستند که این موضوع نشان می‌دهد سیاست‌های پوشش تحصیلی کاملا جواب داده است در سازمان نهضت سوادآموزی برنامه ریزی‌هایمان را متمرکز کرده‌ایم به افراد بیسواده زیر 50 سال البته اگر فرد بیسواد بالای 50 سال تمایل به باسوادی داشته باشد مانعی وجود ندارد و از او استقبال می‌کنیم.
انتهای پیام/
