متن کامل گزارش گزارش کمیسیون عمران مجلس در مورد بررسی زلزله‌های اخیر

خبرگزاری تسنیم:کمیسیون عمران مجلس زلزله‌های اخیر استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان و هرمزگان را بررسی کرده و خسارات وارده به اموال عمومی ناشی از ایرن حوادث را نیز برآورد کرده است.

به گزارش گروه پارلمانی خبرگزاری تسنیم، کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی زلزله‌های اخیر استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان و هرمزگان را بررسی کرده و خسارات وارده به اموال عمومی ناشی از ایرن حوادث را نیز برآورد کرده است.

متن کامل گزارش کمیسیون عمران در مورد بررسی زلزله‌های اخیر استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان و هرمزگان به شرح زیر است:

با توجه به دستور رئیس محترم مجلس در صحن علنی مبنی بر بررسی زلزله‌های اخیر استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان و هرمزگان، گزارش بررسی زلزله‌های مزبور جهت قرائت در صحن علنی براساس ماده (49) آیین‌نامه داخلی تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌گردد.

سیدمهدی هاشمی

رئیس کمیسیون عمران

مقدمه:

زلزله‌ای با بزرگی 6.1 ریشتر در ساعت 16:21 روز سه‌شنبه مورخ 92/1/20 استان بوشهر را لرزاند و خساراتی را به هموطنان عزیز بوشهری وارد کرد. متاسفانه در این حادثه 37 نفر از هموطنان بوشهری جان خود را از دست داده و بیش از 110 نفر مجروح شدند. موضوع در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ 92/1/21 مطرح و مقرر گردید کمیسیون عمران هیاتی را با همراهی اعضایی از کمیسیون بهداشت و درمان به منطقه اعزام و ضمن بررسی جوانب امر، ارایه گزارش نماید. بعدازظهر همان روز، هیات مذکور متشکل از آقایان رضایی کوچی، آرامی و احمدی نمایندگان محترم عضو کمیسیون عمران و آقایان عباسی و آریایی‌نژاد نمایندگان محترم عضو کمیسیون بهداشت و درمان به ریاست آقای رضایی کوچی در بین مردم زلزله زده حضور یافتند. این هیئت حوالی ساعت 17 روز چهارشنبه وارد فرودگاه بوشهر شد و بلافلاصله به سمت منطقه زلزله‌زده عازم و ساعت 18:45 وارد شهر حادثه دیده شنبه گردید و تا ساعت 22:30 به بررسی جوانب امر و دیدار با مردم پرداخته و مشکلات را از نزدیک مورد ارزیابی قرار داد. ساماندهی حادثهف با توجه به بگذشت حدود 24 ساعت از وقوع زلزله، در مراحل پایانی امداد و نجات و اسکان موقت قرار داشت و فارغ از بعضی مشکلات مدیریتی موجود، در مجموع از عملکرد مناسبی برخوردار بود. جلسه‌ای با حضور استاندار در ساعت 23:40 برگزار و موارد مورد نظر اعضای هیئت مطرح گردید و مورد بحث و بررسی قرار گرفت. هیئت روز بعد نیز از ساعت 7 صبح به بررسی زمینی و هوایی کل منطقه زلزله زده پرداخته و نیروگاه اتمی بوشهر را نیز مورد بازدید قرار داد.

زلزله دیگری با بزرگی 7.5 ریشتر، یک هفته بعد در ساعت 14:15 روز سه‌شنبه مورخ 92/1/27 مناطق سراوان و خاش در استان سیستان و بلوچستان را لرزاند و حوزه وسیعی از کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار داد. این موضوع نیز در صحن علنی همان روز مطرح گردید و روز بعد هیئتی به ریاست آقای رضایی کوچی و متشکل از آقایان پشنگ، محمدزاده و چهاردولی نمایندگان محترم عضو کمیسیون عمران و آقایان اربابی و میرمرادزهی نمایندگان محترم عضو کمیسیون‌های اقتصادی و کشاورزی، مناطق زلزله‌زده را مورد بازید قرار دادند. هیئت پارلمانی بررسی زلزله این استان نی با حضور در بین مردم خاش و سراوان، مناطق آسیب‌دیده را از نزدیک مورد ارزیابی قرار داد. این زلزله علی‌رغم بزرگی بالا و تاثیر بر منطقه وسیعی از کشورهای همسایه، به دلیل عمق زیاد و پراکندگی جمعیت، خسارت جانی و مالی کمتری را به همراه داشت به طوری که بیشترین خسارت‌ها متوجه زیرساخت‌ها بود. متاسفانه این حادثه 12 نفر مجروح در کل منطقه و یک نفر فوت شده در شهرستان خاش را به همراه داشت. همزمان با بازدید هیئت علمی از زلزله استان سیستان و بلوچستان، جناب آقای دکتر لاریجانی «رئیس محترم مجلس شورای اسلامی» نیز به همراه هیئتی، از روند امدادرسانی و بازسازی زلزله استان بوشهر بازدید به عمل آوردند.

همچنین زلزله دیگری با بزرگی 6.2 ریشتر در تاریخ 92/2/21 در منطقه بشاگرد در استان هرمزگان به وقوع پیوست که متاسفانه موجب فوت یک کودک و آسیب‌های جدی به یک شهر و هفت روستا گردید. پس از طرح موضوع در صحن علنی مجلس، هیئتی به ریاست آقای رضایی کوچی و حضور آقایان آرامی، چهاردولی، احمدی، علوی و فیروزی نمایندگان محترم عضو کمیسیون عمران و آقای هاشمی نخل ابراهیمی عضو محترم کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس به منطقه اعزام و جوانب امر را مورد بررسی قرار دادند. هیئت اعزامی به استان هرمزگان نیز با حضور در منطقه بشاگرد و بازدید از شهرها و روستاهای آسیب‌دیده، نحوه امدادرسانی را مورد ارزیابی قرار داد و در جلسه مشترک با استاندار به بررسی جوانب امر پرداخت.

موضوع مهم و مشترک در روند امدادرسانی و بازسازی این سه زلزله، مصوباتی است که توسط هیئت ویژه دولت جهت کمک به آسیب‌دیدگان اعلام گردید ولی اجرایی نشده است.

در این گزارش عملکرد مدیریت بحران در مراحل اولیه امداد و نجات و اسکان موقت مورد بررسی قرار گرفته که گزارش‌های مقتضی در خصوص نحوه بازسازی و اسکان دائم در مناطق زلزله‌زدهف متعاقبا تقدیم می‌گردد.

نتایج ارزیابی:

الف- استان بوشهر

در زلزله بوشهر بخشهای شُنبه، سوج، کاکی در شهرستان دشتی و روستای جاسک در شهرستان دیر آسیب دیده‌اند. طبق آخرین برآورد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در دو شهر شنبه، کاکی و 23 روستا، تعداد 1195 واحد مسکونی تخریب گردیده و نیاز به احداث و بازسازی کامل دارند و 956 واحد مسکونی خسارت‌های جزئی دیده است که باید تعمیر گردند.

لازم به ذکر است بناهایی که دارای مشخصات فنی مناسب مانند شناژهای قائم و افقی بودند، عموما سالم مانده و بعضا دچار خسارت‌های جزئی و تعمیراتی شده‌اند. اما اکثر دیوارها و بناهای فاقد مشخصات فنی، تخریب شده یا قابلیت‌ بهره‌برداری نداشتند.

وضعیت نیروگاه اتمی: نیروگاه اتمی بوشهر مورد بازدید هیئت قرار گرفت. با عنایت به فاصله نیروگاه از کانون زلزله و همچنین مشخصات فنی و ایمنی بسیار بالای طراحی نیروگاه، هیچگونه آسیبی به نیروگاه و حتی سازه‌های با درجه اهمیت کمتر (مانند دیوارهای محوطه نیروگاه) نیز وارد نگردیده است.

مشکلات و نیازهای احصا شده در بررسی میدانی زلزله بوشهر:

1- بخش زیادی از وقت و برنامه استاندار صرف تشریفات مربوط به حضور مقامات شده بود. وظیفه قانونی استاندار در انجام امور مربوط به تشریفات استقبال و همراهی مقامات، منجر به سلب تمرکز مدیریتی ایشان در زمان بحران می‌گردد. در چنین مواقعی لازم است وظیفه انجام تشریفات مذکور از استاندار ساقط گردد. متذکر می‌گردد که هیئت پارلمانی اعزامی با اعلام عدم نیاز به استقبال و همراهی استاندار، از مناطق زلزله‌زده بازدید نمود.

2- مدیرکل محترم بحران استان در ساعت 20:30 به هیئت ملحق گردید و در مقابل درخواست هیئت جهت برقراری ارتباط با مدیران شهرستانی آب، برق، هلال احمر و بنیاد مسکن، بیان داشتند که صرفا با مدیران ستادی استان در ارتباط بوده و با توجه به حضور مدیران مزبور در جلسه دولت در مرکز استان، امکان دسترسی به مدیران شهرستانی را ندارند. حفظ ارتباط موثر مدیران با یکدیگر و با لایه‌های مختلف مدیریت بحران یکی از مواردی است که نیاز به پیش‌بینی و تعریف جدی دارد.

3- یکی از تمهیدات استاندار محترم بوشهر استفاده از توان مدیریتی فرمانداران خارج از محدوده بحران، در کنترل حادثه بود که می‌تواند به عنوان یک تجربه مورد بررسی و الگوبرداری قرار گیرد. از تلاش‌های دلسوزانه استاندار محترم بوشهر در مدیریت بحران ناشی از این زلزله‌ قدردانی می‌گردد.

4- فرماندار محترم دشتی در شب دوم حادثه در مقابل درخواست رئیس هیئت پارلمانی مبنی بر چگونگی آخرین وضعیت منطقه، هیچ گزارشی ارائه نداد. از این رو لازم است اشرافیت و آگاهی مدیران در زمان بحران مورد پایش و کنترل قرار گیرد.

5- با توجه به تخریب سرویس‌های بهداشتی، تمهیدات لازم جهت تامین و استقرار سرویس‌های بهداشتی سیار و موقت حتی در کمپ اسکان موقت نیز در نظر گرفته نشده بود.

6- بعضی واحدهای احداثی بنیاد مسکن و کمیته امداد به دلیل عدم نظارت مناسب ناظران ساختمانی و عدم رعایت مشخصات فنی و مهندسی ساختمان، تخریب شده بودند. بنابراین لازم است وزارتخانه‌ مربوط به بررسی و پیگیری جدی در این خصوص را انجام دهد.

7- علی‌رغم تامین امکانات بسیار زیاد، بسیاری از آسیب‌دیدگان حادثه، آذوقه و چادر نداشتند و بعضا از ناهماهنگی‌های موجود در نحوه توزیع امکانات اظهار نارضایتی می‌کردند.

8- مراجع استانی و کشوری، تلاش زیادی انجام دادند تا به مسئولین محلی و حاضر در منطقه حادثه دیده ارتباط برقرار شود که متاسفانه این موضوع صرفا در حوزه راه و شهرسازی محقق شد. عدم برقراری ارتباط مدیران بالادستی با عوامل زیرمجموعه مستقر در منطقه، قطع ارتباط تلفنی مسئولان حاضر در منطقه به دلیل نداشتن شارژ اعتباری و یا باطری تلفن همراه و بالطبع عدم دسترسی و کاهش کارآرایی مشهود بود.

9- عدم روشنایی معابر با توجه به تخریب دیوارها و در دسترس قرار گرفتن اموال ساکنین، زمینه‌ساز بروز ناامنی گردیده بود.

10- حضور نیروهای امدادی داوطلب بیش از نیاز منطقه و کاهش کارآیی ناشی از خدمات رسانی به این نیروهای مازاد و همچنین عدم ارائه برنامه در جلوگیری از شیوع بیماری‌های عفونی و بهداشتی با توجه به گرمای منطقه، از دیگر موارد قابل توجه بود.

ب- استان سیستان و بلوچستان

زلزله استان سیستان و بلوچستان به دلیل عمق بالای مرکز زلزله، منطقه وسیعی در کشور ایران و کشورهای همسایه را تحت تاثیر قرار داد.

ریزش و کاهش آبدهی چاه های آب، آسیب‌دیدگی بناهای فاقد مشخصات فنی مناسب، مخازن اب، تاسیسات برق‌رسانی و زیرزمین یاز مهمترین حوزه‌های خسارت دیده می‌باشند.
طبق آخرین برآورد استانداری سیستان و بلوچستان تعداد 2253 واحد مسکونی شهری و روستایی آسیب‌دیده که بیشترین آسیب‌ها در شهرستان‌ها یسراوان، سیب، سوران و خاش می‌باشد. استانداری خسارات وارده به این استان را حدود 1034 میلیارد ریال اعلام نموده است اما جناب آقای پشنگ نماینده محترم مجلس معتقدند که حجم خسارت بیشتر بوده و برآورد مزبور بالاخص در حوزه خاش و میرجاوه باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.

مشکلات و نیازهای احصاء دشه در بررسی میدانی زلزله سیستان و بلوچستان

1- علیرغم اینکه خسارات قابل توجهی به واحدهای مسکونی و تجاری،‌زیر ساخت‌ها و اماکن عمومی وارد شده است، اما تاکنون تصمیمات قابل توجهی جهت رفع مشکلات مذکور از طرف دولت اعلام و واجرایی نشده است.

2- طبق اطلاعات واصله، در زمان بازدید چادرهای امدادی ارسالی به منطقه توزیع نشده بود و بسیار یاز مردم منطقه چادر مورد نیاز خود را دریافت نکرده بودند. لازم به ذکر است که اهالی منطقه به دلیل پس‌لرزه‌های مداوم،‌راغب به استفده از خانه‌ةای خود نبوده و از طرفی به دلیل در اختیار نداشتن چادر، با مشکل سکونتی مواجه بودند.

3- به دلیل ریزش دیوار ساختمان‌ها و در دسترس قرار گرفتن اموال مردم، زمینه سرقت و ناامنی فراهم و البته مواردی از آن نیز گزارش نشده بود.

4- بسیاری از مردم در دریافت تسهیلات و امکاناتی که به تایید و شناسایی نیاز دارد با مشکل مواجه بودند لذا شایسته است که، تمهیدات لازم جهت تسهیل و تسریع موضوع در نظر گرفته شود.

ج - استان هرمزگان

بشاگرد - یکی از محروم‌ترین مناطق کشور - در زلزله مذکور مورد آسیب قرار گرفت در زلزله بشاگرد یک شهر و هفت روستا آسیب دید. ریزش و کاهش آبدهی چاه‌های آب، تخریب منازل و ابنیه عمومی مانند مدارس، مساجد و ساختمان های اداری منطقه، از مهمترین حوزه‌های خسارت دیده می‌باشد.

طبق برآورد استانداری هرمزگان تعداد 3450 واحد مسکونی شهری و روستایی آسیب‌دیده و بیتشرین تخریب‌ها در شهر گوهران و روستاهای ایرر، هور، کرمیان مشاهده شده است. استانداری هرمزگان خسارات وارده را حدود 1574.9 میلیارد ریال برآورده نموده است.

مشکلات و نیازهای احصاء شده در بررسی میدانی استان هرمزگان:

1- علیرغم توزیع مناسب چادر در منطقه، به دلیل گرمای بالا و نبود تجهیزات سرمایشی در چادرها، امکان بهره‌مندی مناسب وجود نداشته و مردم در شرایط سخت و طاقت فرسایی به سر می‌برند.

2- ساختمان‌های آسیب دیده خود عامل خطرآفرینی می‌باشد و لازم است در چنین مواقعی ضمن اقدام فوری جهت رفع خطرات احتمالی، در استقرار ماشین‌آلات بنیاد مسکن، آواربرداری، دیوی مصالح و شروع بازسازی، تسریع گردد.

3- استقرار سرویس‌های بهداشت، امکانات سرمایشی و ناتوانی سیار از نیازهای اولویت‌دار منطقه برآورد شده‌اند.

4- چرخبال هلال احمر به دلیل نقص فنی قادر به پرواز نبود و پس از حرکت زمینی هیات به سمت مناطق آسیب‌دیده و در میانه راه به تیم اعزایم ملحق گردید و به دلیل نقص فنی، قادر به توقف طولانی مدت در منطقه مورد بررسی، نبود. با توجه به ضرورت آمادگی هلال احمر در مواقع بحرانی، نقص فنی و عدم امکان پرواز چرخبال باید مورد بررسی و توجه جدی مدیران مربوط قرار گیرد.

پیشنهاد و ارائه راهکار در مدیریت بهتر حوادث مشابه:

1- ضرورت بازنگری و تعیین تکلیف تمدید قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور با توجه به اتمام دوره آزمایشی آن.

2- توجه جدی به رفع مشکلات مدیریت بحران کشور، ناشی از عدم تمرکز مدیریت منابع.

3- تامین اعتبار و تنخواه مورد نیاز سازمان مدیریت بحران و استانداران در مدیریت حوادث غیرمترقبه و همچنین ضرورت افزایش اختیارات استانداران در مواقع بروز حوادث غیرمترقبه جهت بسیج امکانات موجود در حوزه جغرافیایی تحت مدیریت. در این خصوص لازم به توضیح است که اختیارات اجرایی استانداران با شرایط زمان بحران تناسب ندارد.

این مهم در گزارش کمیسیون عمران در بررسی سیل های گلستان، مازندران و بوشهر به شماره چاپ 466 و قرائت شده در صحن علنی مجلس، مورد توجه جدی قرار گرفته است. عدم وجود تنخواه در اختیار استاندار، عدم تمرکز مدیریت منابع در سازمان مدیریت بحران و همچنین نیاز استان به مجوزهای پایتخت جهت همکاری نهادهای خاص مستقر در منطقه از مهمترین مشکلات مدیریتی و مشترک همه استان‌های کشور در مدیریت حوادث غیرمترقبه می‌باشد. به عنوان مثال ارگان‌های لشکری در منطقه قادر به همکاری با استاندار به عنوان مدیر ارشد استان و مدیر بحران منطقه نبوده و باید مجوزهای لازم را از ستادهای مرکزی خود در تهران دریافت نمایند.

4- ضرورت اجرایی شدن مصوبات و تصمیم‌های دولتی که در هنگام بروز این حوادث اعلام می‌گردد. (در این رابطه لازم به توضیح است که در زلزله‌های مذکرو تصمیماتی از طرف دولت در جهت کمک، جبران خسارت و بازسازی، اعلام گردید ولی تاکنون اجرا نشده و این موضوع موجب بی‌اعتماد و نارضایتی عمومی گردیده است.)

5- ضرورت تفویض وظایف تشریفاتی استاندار در همراهی مقامات در مواقع بحرانی به دیگر مسئولان استانی.

6- ضرورت تشکیل جلسات در همان منطقه حادثه دیده و پرهیز از تشکیل جلسه در مراکز استان که در حادثه مذکور منجر به خلاء مدیریت، در منطقه آسیب دیده شده بود.

7- ضرورت ایجاد سامانه ملی در سازمان مدیریت بحران، به منظور به کارگیری تجربه بحران‌های قبلی کشور در مدیریت حوادث مشابه.

8- پررنگ تر شدن نقش سازمان مدیریت بحران در مدیریت حوادث منطقه‌‌ای، با عنایت به احتمال تاثیرپذیری مدیریت استان از شرایط ناشی از حادثه و همچنین اهمیت رصد مدیریت بحران منطقه از خارج استان آسیب‌دیده.

9- توجه جدی به فرهنگ بومی در طراحی منازل احداثی بنیاد مسکن.

10- توجه جدی ستاد مدیریت بحران به ارزش‌های فرهنگی و بومی در نحوه اسکان موقت.

11- توجه جدی به پیش‌بینی امکانات سیار مانند: سرویس‌های بهداشتی، درمانگاه، نانوایی و ...

12- تداوم بازدید نهادهای عالی نظارتی مانند مجلس در مراحل اسکان دائم و بازسازی، به منظور ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها.

13- تمرکز مدیریت حوادث عمومی و روزمره همانند تصادفات - آتش‌سوزی - حوادث در استان‌ها.

14- مدیریت منابع مالی استانی بر اساس حادثه خیزی و اولویت دادن به پیشگیری قبل از وقوع حوادث و جلوگیری از خسارات و تلفات جانی.

15- ارتقای سطح سازمان مدیریت بحران کشور و انتقال آن به ریاست جمهوری برای ارائه عملکرد مناسب‌تر در حوادث.

سید مهدی هاشمی

رئیس کمیسیون عمران

همچنین خسارات وارده به اموال عمومی نیز در این زلزله‌ها به پیوست این گزارش ارائه شده است:

مساجد: 43 مسجد، حسینیه بقعه متبرکه به مبلغ 65 میلیارد ریال.

مدارس: 15 مدرسه به مبلغ 40 میلیارد ریال.