کیانیان:تئاتر دولتی جلوی جریان تئاتری را می‌گیرد/ پسیانی:ثابت بودن بودجه تئاتر، یک حُسن بود
خبرگزاری تسنیم: رضا کیانیان، بازیگر پیشکسوت تئاتر معتقد است وقتی که تئاتر دولتی باشد جریان تئاتری وجود نخواهد داشت که بخواهد رشد کند. در تئاتر دولتی وزارت ارشادی وجود دارد و یک سری هنرمندانی که باید به وزارت ارشاد خدمت کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه چهارشنبه شب «مجله تئاتر» با حضور رضا کیانیان و آتیلا پسیانی هنرمندان پیشکسوت تئاتر کشور به مسئله اقتصاد تئاتر و چگونگی خصوصی‌سازی این هنر پرداخت.
در ابتدای برنامه آتیلا پسیانی در پاسخ به سوال منوچهر اکبرلو مبنی بر اینکه در تئاتر خصوصی مباحثی که امروزه مطرح است چقدر درست و چقدر غلط است؛ گفت: تصور من این است که ما در حال حاضر اصلا تئاتر خصوصی نداریم ولی دورخیزهایی برای داشتن تئاتر خصوصی انجام شده است. در حال حاضر تئاتر دولتی داریم که تنها از نظر اقتصادی برخورد خصوصی می‌کند که این کاملا بی‌منطق است. یعنی اصلا متوجه نیستند اگر تئاترمان دولتی است چرا حمایتش نمی‌کنیم. اگر هم خصوصی است چرا اشکال دیگرش حالت دولتی دارد.
وی تصریح کرد: داشتن تئاتر خصوصی به چیزهایی دیگری نیاز دارد که اولین آن نیاز به یک مکان مشخص و ثابت است. در حال حاضر گروه‌های فعال تئاتری در ایران وجود دارد که دائم تولید، تحقیق و تمرین بدون تولید انجام می‌دهند، اما متاسفانه مکان مشخص و ثابتی ندارند و وقتی سالن دولتی در اختیارشان قرار می‌دهند که 20 درصد از فروش گیشه آن‌ها را به بخش دولتی برگردانند. در حال حاضر تنها تولیدکننده تئاتر در ایران مرکز هنرهای نمایشی است و ما کارگردان‌ها مثل مجری طرح عمل می‌کنیم. کار را به دست می‌گیریم و تولید انجام شده را در اختیارشان قرار می‌دهیم اما اینکه 20 درصد از اجرا حذف می‌شود بازهم بسیار بی‌منطق است. به نظر من این روند باید هرچه زودتر جلویش گرفته شود و اینکه اینها عادت کرده‌اند اجاره سالن و پورسانت فروش را بگیرند باید ترک عادت شود.
رضا کیانیان دیگر مهمان برنامه نیز در ادامه اظهار داشت: وقتی هیچ رقابتی وجود ندارد مطمئن باشید هیچ رشد و هیچ معنایی پیدا نمی‌کند. اگر تئاتر خصوصی باشد گروهی که سرمایه زندگیشان را در آن می‌گذارند باید از آن درآمد داشته باشند و این درآمد وابسته به پرورش یک تماشاگر خاص است. انواع مخاطبین تئاتر در جامعه به وجود می‌آید که هر کسی مثل جریان‌های تئاتری که قبل از انقلاب وجود داشته‌اند و همه هم تماشاگر خود را داشتند. این تماشاگرها با هم دیالوگ داشتند و همچنین گروه‌های تئاتری نیز با هم دیالوگ داشتند، در نتیجه اتفاقی که رخ می‌داد این بود که تئاتر رشد می‌کرد. وقتی که تئاتر دولتی باشد جریان تئاتری وجود نخواهد داشت که بخواهد رشد کند. دیالوگی که وجود ندارد و تنها منولوگ دائمی است که گفته می‌شود و این بسیار غلط است.
وی با بیان اینکه یک گروه تئاتری باید برای خودش یک مکان مشخص داشته باشد، گفت: مکان مشخص با تمام امکاناتش باعث رشد یک گروه تئاتری می‌شود. در حال حاضر گروه‌های تئاتری در کشور ما وجود دارد که 20 سال است که در حوزه تئاتر کار می‌کنند اما متاسفانه مکان مشخص و ثابتی ندارند و وقتی گروه‌های خارج از کشور این را متوجه می‌شوند باورشان نمی‌شود و این سوال را می‌پرسند که شما چطور دوام آورده‌اید. مشکل ما این است که قواعدمان بین خصوصی و دولتی گیر کرده است. تئاتر خصوصی بندی از قانون اساسی کشورمان است که سال‌هاست قرار است آن را اجرا کنند که تئاتر، سینما و هنر جز آن است.
این هنرمند پیشکسوت افزود: ما وزارتی داریم به نام وزارت ارشاد که زیرمجموعه آن مرکز هنرهای نمایشی است، اما این دو نهاد برای چه وجود دارند؟علت وجودی این دو در این است که عده‌ای هنرمند هستند که در کشور مشغول کار هنری هستند. برای مدیریت این هنرمندان و برای آسان‌تر شدن کار این هنرمندان و برای اینکه مشکل‌های اداری گریبان‌گیرشان نشود در واقع قرار است این دو مرکز مشکلات را حل و فصل کنند اما در تئاتر دولتی کاملا برعکس شده است. در تئاتر دولتی وزارت ارشادی وجود دارد و یک سری هنرمندانی که باید به وزارت ارشاد خدمت کنند.
منوچهر اکبرلو، مجری و کارشناس برنامه با بیان این مطلب که در مورد کالاهای فرهنگی بحث خصوصی معنا و تعریف مشخص ندارد و برعکس امور صنعتی مصداقی در حوزه فرهنگ از خصوصی وجود ندارد، این سوال را مطرح کرد که آیا چنین دیدگاهی درست است که آتیلا پسیانی در پاسخ گفت: ما تعریفی برای این بحث نداریم. تئاتر به هر حال یک محصول وارداتی است، زمانی تئاتر را با تمام اجزاء و اشکالش وارد کردیم و کم‌کم شکل بومی به آن دادیم اما هنوز این تئاتر شکل ملی به خودش نگرفته است. باید حداقل قوانین، مناسبات و ارتباطاتی را هم که تئاتر از خارج از ایران داشته است را مدنظر داشته باشیم.
وی تصریح کرد: تعریف این‌گونه بوجود می‌آید که تبدیلش کنیم به مناسبات اقلیمی و فرهنگی خودمان و اینها را تطبیق می‌دهیم با سنت‌های ایرانی خودمان و ما تابه حال همچنین کاری نکرده‌ایم؛ چراکه ظرافتی در این بحث وجود دارد که ما آن را در نظر نمی‌گیریم که برای بوجود آمدن تئاتر خصوصی هم دولت حمایت می‌کند. یعنی دولت کاملا امکاناتی را در اختیار گروه‌هایی که تمایل دارند زندگی تئاتری داشته باشند و تماشاگر خاص خود را دارند در اختیار این گروه‌ها قرار می‌دهد و آن‌ها این مایه حیاتی تئاترشان می‌شود و شروع می‌کنند به کار کردن.
پسیانی با بیان اینکه در دیگر کشور دولت مکان‌هایی از قبیل ملک‌های متروکه مثل خانه سالمندان، کارخانه‌ها و... را به مکان‌های نمایشی تبدیل می‌کند، گفت: در اختیار قراردادن موقت مکان‌هایی که قرار است نوع دیگری از تئاتر را عرضه کنند و همه اینها غیر از سالن‌های تئاتری که وجود دارد همیشه در دست شهرداری‌ها است؛ تئاتر ملی آن‌ها از این طریق است که رشد می‌کند و گروه‌های ثابت دعوت‌کننده گروه‌هایی هستند که حالت ثابتی ندارند. همه اینها با کمک‌های دولتی و ایالتی، استانی، وزارت هنر هر کشور است و غیر از اینها صاحبان صنایعی وجود دارد که تشویق می‌شوند بخشی از بودجه تئاترها را فراهم کنند، از قبیل خرید چند شب اجرای تئاتر مثل خریدن یک صندلی برای یک شب در سالن؛ مثل پرداخت بخشی از مالیات است. چیزی که ما هم این مصوبه را داریم اما اجرا نمی‌شود.
این کارگردان تئاتر افزود: تمامی این مشکلات به کمک تئاتر خصوصی می‌آید تا یک نوع همت اساسی و عمومی در سطح مملکت اتفاق نیفتد و ما به تئاتر خصوصی نمی‌رسیم. درست است که تلاش‌های کوچک انجام می‌شود ولی همه اینها بدون کمک امکان‌پذیر نیست. همه می‌دانند اقتصاد تئاتر آنقدر ضعیف است که امکان ندارد یک نفر فقط از راه تئاتر بتواند زندگی کند که هیچ که بتواند جایی را برای خودش بسازد. این کمک‌ها اگر اتفاق بیفتد همان اجرای اصل 144 خواهد بود. ما به گذرهای فرهنگی نیاز داریم، ما نیاز داریم که درست در جاهایی که تصور می‌کنیم هجوم بی‌فرهنگی دارد اتفاق می‌افتد مکان را به یک مکان فرهنگی تبدیل کنیم.
کیانیان درباره وظیفه هنرمندان در راستای اقتصاد تئاتر و خصوصی‌سازی این هنر گفت: من پیش از انقلاب در گروه تئاتری بزرگ شدم که هیچ وقت متکی به کمک‌های دولتی نبودیم. همیشه کار خودمان را کرده‌ایم. سال‌هاست که مرکز هنرهای نمایشی چند سالن در اختیار دارد و این سالن‌ها را به نوبت به گروه‌ها می‌دهد. من بارها و بارها به خیلی از گروه‌ها گفته‌ام شما اصلا نباید به مرکز هنرهای نمایشی فکر کنید. به این فکر کنید که اگر مرکز هنرهای نمایشی و سالن‌هایش وجود نداشت چه کار می‌کردید. آیا شغلتان را عوض می‌کردید، نه! بلکه کار دیگری انجام می‌دهید و مکان‌های دیگر را به صحنه تئاتر تبدیل می‌کردید. تنها راه ساده‌اش مثل برج‌های مسکونی و لابی‌هایشان است که می‌توان آن‌ها را به صحنه تئاتر تبدیل کرد. من همیشه به دانشجویان گفته‌ام از اول به فکر تئاترهای دولتی نباشید؛ در واقع اینها آینده تئاتر را فراهم نمی‌کنند اما در حال حاضر سهم هنرمند این است که جاهای دیگر را به غیر از سالن مرکز هنرهای نمایشی را به صحنه تئاتر تبدیل کند. حرف ما همیشه خصوصی بودن و دولتی نبودن تئاتر است.
وی همچنین در مورد وظیفه مدیران در این زمینه اظهار داشت: سال‌هاست که ارگان‌های دولتی اجازه دارند درآمد داشته باشند در حالی که اینها بودجه هم دارند و درآمد برای اینها نباید معنایی داشته باشد. در واقع این ارگان‌های دولتی پا در کفش خصوصی کرده‌اند. درآمد برای بخش خصوصی است و این کار دولت اجازه نمی‌دهد که بخش خصوصی رشد کند. تئاترشهر وقتی بودجه دارد چرا باید سالنش را اجاره دهد؟
پسیانی نیز در ادامه صحبت‌های کیانیان گفت: سال‌های گذشته بودجه فیکسی برای تولید تئاتر داشتیم. این چند حُسن داشت؛ اول اینکه هنرمند دغدغه اینکه به هر شکلی که برای پرکردن سالنش دست به کاری انجام نمی‌داد. دوم اینکه وضعیت پیشاپیش مشخص بود ولی ریسک‌پذیری کار را پایین می‌آورد. بودجه‌ای که برای تولید تئاتر باید صرف می‌شد و درآمد حاصله سود انجمن هنرهای نمایشی می‌شد که از آن استفاده می‌کرد؛ در واقع الان وضعیت برعکس شده است. الان بودجه کمک را کم کرده‌اند و شورای حمایتی داریم که تنها کاری که نمی‌کند همان حمایت است.
برنامه تخصصی «مجله تئاتر» به تهیه‌کنندگی نیما دهقان و اجرا و کارشناسی منوچهر اکبرلو چهارشنبه شب‌ها ساعت 23:15 دقیقه از بکه چهار سیما پخش می‌شود.
انتهای پیام/
