گفت و شنود عمومی برای یارانه ها

به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، دولت این روزها درگیر چگونگی اجرای طرح یارانه هاست. صورت ساده شده مساله چنین است: برای اجرای طرح یارانه ها دولت با کسری منابع ریالی مواجه است یعنی پول کافی ندارد تا بتواند به همه یارانه بدهد. این پول را از کجا می توان تامین کرد؟ ذهن اقتصاددانان دولت مشغول یافتن پاسخی برای این سوال است. یکی از پاسخ ها این است که یارانه افراد پردرآمد، حذف شود تا بتوان به افراد نیازمند یارانه داد. اما دولت اطلاع کافی ندارد که چه کسانی پردرآمدند و به یارانه نیاز ندارند و چه کسانی نیازمند ترند و به یارانه وابسته تر. حذف برخی افراد ممکن است باعث حذف نیازمندان واقعی شود.

از طرف دیگر، ممکن است بخشی از اقشار نیازمند، حذف دهک هایی از جمعیت را به معنای کنار گذاشتن تدریجی طرح یارانه ها در آینده تفسیر کنند. راه های دیگری هم مطرح شده که هر یک دشواری هایی شبیه به این دارند. این صورت ساده شده ای از مساله است. چنین تصمیمی ممکن است اعتماد به دولت را متزلزل کند، پیش بینی ناپذیری رفتار دولت را در ذهن عموم دامن بزند و به نگرانی بخش هایی از مردم منجر شود. اکنون دولت با این سوال مواجه است که چه باید کرد.

دولت امروز در وضعیتی نیست که بتواند دست به انتخابی بدون مشکل و فارغ از پیامدهای منفی بزند. بنابراین مساله بر سر انتخاب راهی است که زیان کمتری داشته باشد. به دلیل ضعف اطلاعات آماری در حوزه اقتصادی و نبود اطلاعات اجتماعی کافی، نمی توان برآورد نسبتا دقیقی از پیامدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تصمیم احتمالی به دست داد. به طور خلاصه موقعیت دولت برای تصمیم گیری را می توان چنین ترسیم کرد: تصمیم گیری در فضای مبهم و با پیامدهای پیش بینی ناپذیر. نظام تصمیم گیری باید متناسب با چنین موقعیتی باشد.

تصمیم دولت دو بخش دارد؛ یکی بخش محتوایی است یعنی اینکه چه سیاست مشخص اقتصادی در پیش گیرد و چگونه یارانه را توزیع کند. دوم بخش شکلی است که به شیوه و نظام تصمیم گیری مربوط می شود. شیوه تصمیم گیری باید به گونه ای باشد که بتواند دو خصوصیت موقعیت یعنی ابهام و پیش بینی ناپذیری را کاهش دهد. اگر روال تصمیم گیری درباره این طرح همچنان مطابق روال پیشین باشد یعنی دستگاه های اداری مرتبط، تصمیمی معین بگیرند و بعد از مردم بخواهند که محدودیت دولت را درک کنند، احتمال مخالفت با تصمیمات و تفسیر منفی از آن افزایش می یابد.

افزایش همدلی و پذیرش تصمیمات در گرو تغییر شیوه تصمیم گیری است. دولت از افکار عمومی انتظار دارد محدودیت های او را درک کنند و پیامدهای احتمالی را با صبوری بیشتری تحمل کنند تا بتوان از این مرحله سخت عبور کرد. چنین انتظاری زمانی تحقق می یابد که شیوه تصمیم گیری دولت درباره این سیاست تغییر کند. برای این کار دولت باید موضوع یارانه ها را با افکار عمومی در میان بگذارد.

موضوع یارانه ها بیشتر به صورت بحثی تخصصی در میان اقتصاددانان جریان دارد و گروه های دیگر جامعه اطلاع دقیقی از ابعاد این طرح ندارند. مثلا عدم اجرای طراح یارانه ها چه اثراتی دارد، یا اگر یارانه به همه افراد پرداخت شود، برای اقتصاد چه وضعیتی به وجود می آید؟ راه های پیشنهادی کدام است و هر یک چه مزایا و معایبی دارند؟ ترجیح مردم درباره راه های پیشنهادی چیست؟ اگر حساسیت مردم به اندازه دولت باشد یا درباره راه های حل مساله اشتراک نظر وجود داشته باشد، انتظار همدلی مردم با تصمیمات دولت افزایش می یابد. همدلی تنها با ارایه یک گزارش رسانه ای از مشکلات دولت حاصل نمی شود بلکه از طریق فرآیند گفت وشنود عمومی اتفاق می افتد.

در این چارچوب مناسب است دولت پیش از اتخاذ هرگونه تصمیم، ابعاد مساله و راه های پیشنهادی را به بحث عمومی بگذارد تا افراد و گروه های مختلف درباره معایب و مزایای راه های پیشنهادی نظر دهند. سپس از طریق نظرسنجی ها ارزیابی کند که مردم به کدام راه تمایل بیشتری دارند، تا چه حد با پیامدهای اجرای طرح آشنایی یافته اند و تا چه میزان با راه های پیشنهادی همراهی می کنند.

اگر گفت وشنود عمومی در رسانه ها شکل بگیرد و نظرسنجی هایی به صورت منظم، افکار عمومی و تغییرات آن را ارزیابی و نتایج را به مردم ارایه کند، نوعی اراده جمعی شکل خواهد گرفت. اجرای هر سیاستی که از درون چنین جریانی بیرون آید و بر این اراده جمعی متکی باشد، پذیرش عمومی بیشتری خواهد داشت. دولت زمانی می تواند از افکار عمومی انتظار عمل جمعی داشته باشد که زمینه تبدیل افکار عمومی را به اراده جمعی فراهم کند. به نظر می رسد یارانه ها تنها یکی از مسایل سخت پیش روی دولت کنونی باشد، شبیه به این مسایل در راهند و شیوه متعارف تصمیم گیری اداری کفایت مواجهه با مشکلات را ندارند. مساله یارانه ها برای دولت آزمونی مهم است، به ویژه برای نحوه مواجهه با افکار عمومی.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.